Με την άνοια, η μνήμη και η ικανότητα της σκέψης μειώνονται σταδιακά και μόνιμα. Υπάρχουν πολλές νευρολογικές διαταραχές που μπορούν να οδηγήσουν σε άνοια, με την πιο κοινή τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Η άνοια είναι συνήθως σταδιακή και προοδευτική, προκαλώντας προβλήματα με την εκτελεστική λειτουργία, που περιλαμβάνει τη μνήμη και τις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης. (Άνοια: Η άσκηση και οι κοινωνικές επισκέψεις μειώνουν τον κίνδυνο;)

Ποια είναι τα πρώιμα σημάδια της άνοιας;

Τα πρώιμα σημάδια της άνοιας περιλαμβάνουν γνωστικά συμπτώματα, αλλαγές της διάθεσης, αλλαγές της συμπεριφοράς και αλλαγές της προσωπικότητας. Μερικά από αυτά είναι τα ακόλουθα:

• Κοινωνική απόσυρση
• Αφηρημάδα
• Ανησυχία και ευερεθιστικότητα
• Στεναχώρια
• Απώλεια μνήμης για καθημερινές συνηθισμένες υποχρεώσεις

Για πολλούς ανθρώπους, τα πιο πάνω χαρακτηριστικά είναι φυσιολογικά και αποτελούν μέρος της προσωπικότητάς τους, οπότε δεν θεωρούνται σημάδια άνοιας. Αντίθετα, είναι αποτέλεσμα της πολυάσχολης ζωής τους ή αποσπάται η προσοχή τους γιατί δεν κοιμούνται ικανοποιητικά ή αποτελούν ένδειξη κάποιας άλλης ασθένειας. (Πότε το να ξεχνάς είναι σημάδι ενός σοβαρότερου προβλήματος μνήμης;)

Για τους ανθρώπους, όμως, που δεν είναι μέρος του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς τους, τα πιο πάνω σημάδια μπορεί να αποτελούν ενδείξεις άνοιας αρχικού σταδίου, ειδικά αν είναι επίμονα και επιδεινώνονται σταδιακά. (Αναρωτήθηκες ποτέ γιατί ξεχνάς;)

1. Γνωστικά συμπτώματα

Οι γνωστικές δεξιότητες είναι δεξιότητες σκέψης που περιλαμβάνουν τη μνήμη, τον προγραμματισμό και την οργάνωση. Η μείωση των γνωστικών δεξιοτήτων, η κύρια επίδραση της άνοιας, δυσκολεύει την καθημερινή λειτουργία των ασθενών. (Υποκειμενική γνωστική εξασθένηση: Τι είναι και που οφείλεται;)

Με την πάροδο του χρόνου και καθώς η άνοια προχωρά, τα κοινά γνωστικά συμπτώματα που εμφανίζονται είναι:

• Υπερβολικός ύπνος ή ακανόνιστες συνήθειες ύπνου
• Δυσκολία σε απλούς υπολογισμούς
• Σύγχυση
• Ψευδείς αναφορές για επικάλυψη του κομματιού της μνήμης που λείπει
• Απώλεια όρεξης ή αυξημένη όρεξη
• Ακράτεια
• Δυσκολία αναγνώρισης στενών φίλων και μελών της οικογένειας

Τα άτομα με άνοια στα αρχικά της στάδια, παρατηρούν αυτά τα προβλήματα και νιώθουν άβολα, αλλά, καθώς η νόσος επιδεινώνεται σταματούν να παρατηρούν τα γνωστικά τους ελλείμματα. (Άνοια: Συσχετίζεται η λήψη στατινών με την απώλεια μνήμης;)

2. Ψυχολογικά συμπτώματα

Η άνοια μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα συμπεριφοράς. Τα εν λόγω προβλήματα δεν σχετίζονται με την προσωπικότητα του ατόμου, διότι τα άτομα που εμφανίζουν άνοια αρχίζουν να ενεργούν διαφορετικά από ότι ενεργούσαν παλαιότερα. (Άνοια και ψύχωση: 4+1 προβλήματα που προκύπτουν από αυτήν)

Τα ψυχολογικά, ψυχιατρικά και συμπεριφορικά συμπτώματα της άνοιας περιλαμβάνουν:

• Κατάθλιψη
• Ανησυχία
• Παράνοια
• Έλλειψη αναστολής
• Ψέματα
• Τάση για κλοπές
• Μυστικοπάθεια
• Ανάρμοστη συμπεριφορά, όπως το δημόσιο γδύσιμο
• Ανεξέλεγκτο κλάμα ή γέλιο
• Παραισθήσεις ή ψύχωση

Τα πιο πάνω συμπτώματα συνήθως παρουσιάζουν διακυμάνσεις και επιδεινώνονται προσωρινά κατά τη διάρκεια ασθενειών ή λοιμώξεων ή με την αλλαγή της φαρμακευτικής αγωγής. (Ποιοι είναι οι τύποι άνοιας;)

Πώς θεραπεύεται η άνοια;

Αφού γίνει διάγνωση άνοιας, η φαρμακευτική αγωγή και η γνωστική θεραπεία, αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της θεραπείας της.

Παρόλο που δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία για όλα τα είδη άνοιας, το Namenda (memantine), το Aricept (donepezil), το Razadyne (γαλανταμίνη) και το Exelon (ριβαστιγμίνη) είναι φάρμακα που είναι εγκεκριμένα για τη θεραπεία ορισμένων τύπων και σταδίων άνοιας, τα οποία σε ορισμένους ασθενείς επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. (Υπάρχει σχέση μεταξύ της νόσου του Πάρκινσον και της άνοιας;)

Η γνωστική θεραπεία ενδείκνυται στα αρχικά στάδια της άνοιας, όταν ο ασθενής είναι ακόμα ικανός και πρόθυμος να συμμετάσχει σε αυτήν. Πρόκειται για έναν τύπο θεραπείας που περιλαμβάνει δραστηριότητες που στοχεύουν στη διατήρηση των οργανωτικών και μνημονικών δεξιοτήτων. (Άνοια: Πώς εξελίσσεται και πώς οδηγεί τελικά σε θάνατο;)