Σίγουρα έχετε παρατηρήσει πως για κάποιους ανθρώπους το κάπνισμα, δεν είναι τόσο εθιστικό. Αν αποφασίσουν κάποια στιγμή να το διακόψουν, μπορούν να το καταφέρουν χωρίς κάποια ιδιαίτερη δυσκολία. Ωστόσο πολλοί άλλοι καπνιστές, δυσκολεύονται πάρα πολύ να σταματήσουν το κάπνισμα, και συχνά δεν τα καταφέρνουν κιόλας. Μέχρι πρόσφατα, οι ειδικοί μπορούσαν να εξηγήσουν σε ποσοστό 1% αυτήν την παρατηρούμενη διαφοροποίηση στην ικανότητα διακοπής του καπνίσματος. Μια νέα έρευνα από το Emory University κατάφερε να αναλύσει πολυγονιδιακά χαρακτηριστικά, δηλαδή χαρακτηριστικά που η εκδήλωση τους εξαρτάται από την αλληλεπίδραση πολλών γονιδίων, και να ερμηνεύσει την διαφοροποίηση στον εθισμό στην νικοτίνη σε ποσοστό 3.6%.

Τι είναι ο εθισμός;

Ως εθισμό, ορίζουμε μια συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από εξάρτηση σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή ουσίες, ακόμα και αν η χρήση αυτών θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας. Κατά τον εθισμό το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου ενεργοποιείται συνεχώς, και το άτομο νιώθει καλύτερα όταν χρησιμοποιεί την εκάστοτε ουσία. Ωστόσο, ο εθισμός δεν είναι απλά μια ανταπόκριση του εγκεφάλου σε μια χημική ουσία, αλλά φανερώνει πώς το άτομο αντιδρά σε καταστάσεις πίεσης, και για αυτόν τον λόγο, συνήθως οι εθισμοί σε ένα άτομο είναι πολλοί ή αφού ξεπεράσει τον έναν προχωράει γρήγορα στον επόμενο. Επιπλέον, υπάρχει συσχετισμός μεταξύ συγκεκριμένων χαρακτηριστικών στην προσωπικότητα ενός ατόμου και στην πιθανότητα να αποκτήσει μελλοντικά κάποιον εθισμό, λόγου χάρη έντονα συναισθήματα άγχους, κατάθλιψης και θυμού.  Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως όλοι όσοι βιώνουν αυτά τα συναισθήματα θα αποκτήσουν κάποιου είδους εθισμό.

Συνδέεται ο εθισμός στην νικοτίνη με άλλες παθήσεις;

Δεδομένου ότι ο εθισμός στην νικοτίνη εξαρτάται από γενετικούς, συμπεριφορικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, με το 40-70% των παραγόντων κινδύνου εθισμού να είναι κληρονομήσιμο, οι ερευνητές της συγκεκριμένης μελέτης θέλησαν να εξετάσουν αν το γενετικό ρίσκο για εθισμό στο κάπνισμα, συνάδει με ρίσκο εμφάνισης και άλλων παθήσεων.

Το σκεπτικό ήταν πως η παρατηρούμενη διαφοροποίηση στην ικανότητα διακοπής του καπνίσματος ίσως δεν σχετίζονταν αποκλειστικά με τον αριθμό των τσιγάρων που κάπνιζε το κάθε άτομο, αλλά δεδομένου της πολυπαραγοντικότητας του εθισμού στην νικοτίνη, πιθανώς πολλαπλά γονίδια είχαν κάποιον ρόλο στην ανάπτυξη και διατήρηση του εθισμού. Τα γονίδια αυτά, που είναι υπεύθυνα για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, συνδέονται μεταξύ τους, και όλα μαζί μπορούν να εξηγήσουν την διαφοροποίηση στους καπνιστές. Συγκεκριμένα βρέθηκε, πως η τάση εμφάνισης σχιζοφρένειας, κατάθλιψης, νευρωτισμού, υψηλό BMI, διαταραχή χρήσης αλκοόλ, τάση λήψης προσωπικών ρίσκων μαζί με τον αριθμό τον τσιγάρων που καπνίζονταν, σχετίζονται αρνητικά με την ικανότητα διακοπής του καπνίσματος. Ένας θετικός συσχετισμός υπάρχει στα άτομα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και την ικανότητα διακοπής του καπνίσματος.

Συμπεραίνουμε από την παραπάνω έρευνα, πως για να φτιάξουμε ένα ρεαλιστικό προφίλ ατόμου με υψηλό ρίσκο εθισμού στην νικοτίνη, παίζουν ρόλο πολλά περισσότερα γονίδια από όσα θεωρούσαμε αρχικά, τα οποία συσχετίζονται και με άλλες παθήσεις. Όσο περισσότερο ανακαλύπτουμε τι κάνει κάποιον επιρρεπή στο κάπνισμα, ακόμα και η μεταβολική ικανότητα της νικοτίνης από τον οργανισμό μας, μπορούμε να εστιάσουμε στα άτομα με τις αυξημένες πιθανότητες εθισμού ή να εφαρμόσουμε αποτελεσματικότερες τεχνικές διακοπής καπνίσματος αν γνωρίζουμε ότι η δυσκολία θα είναι αυξημένη.