Ποια πρωτεΐνη προστατεύει την καρδιά κατά τη διάρκεια των θεραπειών για τον καρκίνο;

Οι ανθρακυκλίνες είναι μια κατηγορία χημειοθεραπειών που είναι αποτελεσματικές στη θεραπεία πολλών μορφών καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων των λευχαιμιών, των λεμφωμάτων και του καρκίνου του μαστού. Οι ανθρακυκλίνες —όπως η δοξορουβικίνη, που χρησιμοποιείται συχνά κατά του καρκίνου του μαστού— σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα καταστρέφοντας το DNA τους. Ωστόσο, αυτές οι αποτελεσματικές χημειοθεραπείες, προκαλούν τοξικές επιδράσεις στην καρδιά, σε περίπου το 10% των ασθενών, που μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε καρδιακή ανεπάρκεια, ιδιαίτερα ηλικιωμένους ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο. (Θυμός και καρκίνος: Υπάρχει άραγε σύνδεση;)

Μέχρι στιγμής, οι γιατροί δεν διαθέτουν ισχυρές στρατηγικές για να προβλέψουν ποιοι ασθενείς διατρέχουν κίνδυνο καρδιακής βλάβης που σχετίζεται με την ανθρακυκλίνη – μια κατάσταση που ονομάζεται καρδιακή τοξικότητα και μείωση της καρδιακής λειτουργίας που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια – ή να την ανιχνεύσουν στα πρώτα της στάδια.

Σήμερα, μια ομάδα με επικεφαλής ερευνητές στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess (BIDMC), εντόπισε μια πρωτεΐνη που συνδέεται με την καρδιακή τοξικότητα που σχετίζεται με την ανθρακυκλίνη. Σε δύο μελέτες που διεξήχθησαν σε γυναίκες που υποβλήθηκαν σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού, τα επίπεδα μιας πρωτεΐνης, γνωστής ως αιμοπηξίνης, που κυκλοφορεί στο αίμα, συσχετίστηκαν με αυξημένη καρδιακή τοξικότητα. Μελέτες παρακολούθησης σε ποντίκια αποκάλυψαν ότι η πρωτεΐνη έχει προστατευτικές ιδιότητες για την καρδιά. (Καρκίνος: Ποια είναι τα στάδια και οι βαθμίδες του; Ποια η σημασία τους;)

Τα πιο πάνω ευρήματα, τα οποία δημοσιεύθηκαν στο Science Advances, υποδηλώνουν ότι το σώμα παράγει αιμοπηξίνη ως προστατευτικό μέτρο έναντι της καρδιακής τοξικότητας που προκαλείται από τη θεραπεία. Αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο,  οι κλινικοί γιατροί μπορούν να χρησιμοποιήσουν την συγκεκριμένη πρωτεΐνη για την παρακολούθηση των ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπεία για τον καρκίνο με ανθρακυκλίνη, ως σημείο μη φυσιολογικής καρδιακής λειτουργίας, κάνοντας απλά μια εξέταση αίματος.

Ο Asnani και οι συνεργάτες του, μελέτησαν 30 γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού και είχε προγραμματιστεί να υποβληθούν σε χημειοθεραπείες με ανθρακυκλίνη. Οι συμμετέχουσες παρουσίασαν αιματολογικές εξετάσεις και άλλα δεδομένα που συλλέχθηκαν πριν τους χορηγηθεί θεραπεία με δοξορουβικίνη. Ερωτηματολόγια, δείγματα αίματος και υπερηχοκαρδιογραφήματα λαμβάνονταν κάθε τρεις μήνες κατά την διάρκεια της μελέτης. (Καρκίνος: Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξής του;)

Τρεις μήνες μετά την έναρξη της θεραπείας, οι επιστήμονες διαπίστωσαν συνολική μείωση της καρδιακής λειτουργίας σε όλες τις συμμετέχουσες, με έξι από αυτές να εμφανίζουν συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας μέσα σε ένα χρόνο. Σε αυτό το χρονικό διάστημα, οι ερευνητές παρακολούθησαν 1.317 πρωτεΐνες που κυκλοφορούσαν στο πλάσμα του αίματος των γυναικών. Η ομάδα παρατήρησε αλλαγές σε συνολικά 39 πρωτεΐνες, με τις αυξήσεις στην αιμοπηξίνη να συνδέονται ισχυρότερα με την πρώιμη καρδιακή τοξικότητα. Σε μια δεύτερη μελέτη, στην οποία παρακολουθήθηκαν και μελετήθηκαν 31 γυναίκες, παρατηρήθηκαν σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα.

Σύμφωνα με τον πρώτο συγγραφέα της μελέτης, Jing Liu, MD, Ph.D., μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Division of Cardiovascular Medicine, στο BIDMC, με βάση αυτά τα ευρήματα, χρησιμοποιήθηκαν στη συνέχεια ποντίκια ως μοντέλα, τα οποία αντικατόπτριζαν τα καρδιακά προβλήματα που παρατηρήθηκαν στις ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με δοξορουβικίνη. Όπως διαπιστώθηκε, η αιμοπηξίνη του πλάσματος των τρωκτικών αυξήθηκε εντός 24 ωρών μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας και συσχετίστηκε σημαντικά με την επακόλουθη καρδιακή λειτουργία. (Καρκίνος: Μειώνονται τα ποσοστά θανάτου)

Έχοντας δημιουργήσει μια σαφή σχέση μεταξύ της καρδιακής τοξικότητας που προκαλείται από την ανθρακυκλίνη και των αυξημένων επιπέδων αιμοπηξίνης, οι επιστήμονες προσπάθησαν να προσδιορίσουν τον λειτουργικό ρόλο της αιμοπεξίνης. Μελετώντας τα ποντίκια που έλαβαν θεραπεία με δοξορουβικίνη, διαπίστωσαν ότι η χορήγηση αιμοπηξίνης απέτρεψε την ανάπτυξη καρδιακής δυσλειτουργίας. Ωστόσο, όταν οι επιστήμονες πραγματοποίησαν ένα παρόμοιο πείραμα σε γενετικά τροποποιημένα ποντίκια που στερούνταν αιμοπεξίνης, διαπίστωσαν ότι εμφάνισαν αυξημένη καρδιακή τοξικότητα, σε σύγκριση με τα μη τροποποιημένα ποντίκια.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το σώμα παράγει αιμοπηξίνη ως προστατευτική απόκριση στην καρδιακή βλάβη που προκαλείται από την ανθρακυκλίνη. (Διατροφή και καρκίνος: Μάθε να αναγνωρίζεις ποιες είναι αξιόπιστες πηγές)