Πώς σχετίζεται ο αυτισμός με την διέγερση;

Ο καθένας έχει μια διέγερση. Ίσως τρώτε τα νύχια σας όταν είστε νευρικοί ή βαριέστε. Μπορεί να χτυπάτε τα δάχτυλα ή το μολύβι σας πάνω σε ένα γραφείο ενώ σκέφτεστε.

Ενδεχομένως να αναγνωρίζετε ορισμένους ανθρώπους από μακριά μόνο από τις χαρακτηριστικές τους κινήσεις. Όλοι γνωρίζουμε κάποιον που έχει ένα ενοχλητικό ερέθισμα, όπως το να τσακίζει τις αρθρώσεις του κάθε 5 λεπτά ή να επαναλαμβάνει μια φράση ξανά και ξανά- ή ένα κοινωνικά απαράδεκτο ερέθισμα, όπως το να σκαλίζει τη μύτη του ή να δαγκώνει τον εαυτό του.

Τι είναι η αυτοδιέγερση;

Συνδέεται συχνότερα με τον αυτισμό και συχνά αποκαλείτε “αυτιστική στερεοπάθεια“. Μερικές φορές αποκαλείται επίσης “στερεοτυπία“.

Το DSM-5 περιλαμβάνει τη διέγερση ως μέρος των διαγνωστικών κριτηρίων για τη Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος: Στερεότυπες ή επαναλαμβανόμενες κινητικές κινήσεις, χρήση αντικειμένων ή ομιλία. Τα συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική βλάβη στην κοινωνική, επαγγελματική ή άλλη σημαντική περιοχή της τρέχουσας λειτουργικότητας. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ της αυτιστικής διέγερσης και της τυπικής διέγερσης : Όταν η διέγερση παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες και εμποδίζει τη μάθηση, είναι συχνά σύμπτωμα αυτισμού.

Πώς μπορείτε να σταματήσετε τη διέγερση ή την αυτοδιέγερση;

Αυτή είναι συνήθως η πρώτη ερώτηση που κάνουν οι γονείς όταν ένα μικρό παιδί ανακαλύπτει την αυτοδιέγερση. Αλλά είναι μια  λάθος ερώτηση.

Πρώτα απ’ όλα, κανείς δεν μπορεί να σταματήσει εντελώς την αυτοδιεγερτική συμπεριφορά, γιατί όλοι την κάνουν ούτως ή άλλως! Δεύτερον, ακόμη και αν ένα ερέθισμα μπορεί να αφαιρεθεί, θα αντικατασταθεί από ένα άλλο – και το επόμενο ερέθισμα μπορεί να είναι λιγότερο προτιμητέο από το τρέχον.

Ο πιο σημαντικός λόγος για να μην εξαλείψετε τη διέγερση είναι ότι μπορεί να προκαλέσετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να αποσύρεται όλο και περισσότερο και να χάσετε την ευκαιρία να ενθαρρύνετε τις υγιείς αλληλεπιδράσεις.

Γιατί το παιδί σας επιδίδεται σε αυτοδιέγερση;

 Η προσπάθεια κατανόησης του κινήτρου μιας συμπεριφοράς είναι πάντα ένα εξαιρετικό σημείο εκκίνησης.

Υπάρχουν διάφορες υποθέσεις και γνωστές αιτίες για την αυτοδιέγερση:

• Υπερδιέγερση: Η διέγερση μπορεί να βοηθήσει να αποκλειστεί η υπερβολική αισθητηριακή εισροή
• Υποδιέγερση: Η διέγερση βοηθά στην παροχή επιπλέον αισθητηριακών εισροών όταν χρειάζεται
• Μείωση του πόνου: Το επαναλαμβανόμενο χτύπημα του κεφαλιού ή του σώματος μειώνει πραγματικά τη συνολική αίσθηση του πόνου. Μια υπόθεση είναι ότι η αυτοδιέγερση προκαλεί την απελευθέρωση β-ενδορφινών στο σώμα, οι οποίες στη συνέχεια προκαλούν αίσθημα αναισθησίας ή ευχαρίστησης
• Διαχείριση των συναισθημάτων: Τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να προκαλέσουν μια έκρηξη διέγερσης. Όλοι έχουμε δει σωματικές αντιδράσεις σε χαρά ή ενθουσιασμό, όπως χοροπηδητό ή χτύπημα των χεριών. Η απογοήτευση ή ο θυμός μπορεί να εντείνουν μια διέγερση σε σημείο που να γίνεται καταστροφική
• Αυτορρύθμιση: Ορισμένα ερεθίσματα εξυπηρετούν τον σκοπό της καταπράυνσης ή της παρηγοριάς. Πολλά βρέφη μαθαίνουν να πιπιλίζουν τον αντίχειρά τους για να χαλαρώσουν

Γιατί πρέπει να μειωθεί η αυτοδιέγερση;

Η αυτοδιέγερση μπορεί να επηρεάσει τη μάθηση, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις κοινωνικές καταστάσεις. Ορισμένοι τύποι αυτοδιέγερσης είναι αυτοτραυματισμοί και μπορεί να οδηγήσουν σε λοιμώξεις ή να απαιτήσουν χειρουργική αποκατάσταση.

Η αυτοδιέγερση μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα ενός συνεχιζόμενου ιατρικού προβλήματος, όπως οι ημικρανίες, το οποίο ένα άτομο με αναπηρία μπορεί να μην είναι σε θέση να εκφράσει λεκτικά.

Ενώ η αυτοδιέγερση είναι μια κοινή συμπεριφορά σε άτομα με αυτισμό ή διαταραχές αισθητηριακής επεξεργασίας, μπορεί να παρατηρηθεί και σε νευροτυπικά άτομα. Ενώ η διέγερση μπορεί να εξυπηρετεί μια θετική λειτουργία, όπως η μείωση του άγχους και η βελτίωση της συγκέντρωσης, μπορεί να υπάρχουν λόγοι να μειωθεί σε ορισμένες περιπτώσεις:

• Κοινωνικό στίγμα: Σε ορισμένα κοινωνικά περιβάλλοντα, η διέγερση μπορεί να στιγματιστεί ή να παρεξηγηθεί, οδηγώντας σε αρνητικές στάσεις και διακρίσεις κατά των ατόμων που επιδίδονται σε αυτές τις συμπεριφορές
• Παρεμπόδιση της καθημερινής ζωής: Εάν οι συμπεριφορές διέγερσης παρεμποδίζουν την ικανότητα του ατόμου να εκτελεί καθημερινά καθήκοντα, όπως η μετάβαση στο σχολείο, τότε η μείωση της διέγερσης μπορεί να είναι επωφελής
• Υπερβολική ή επιβλαβής διέγερση: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διεγερτική συμπεριφορά μπορεί να γίνει υπερβολική ή επιβλαβής, όπως η αυτοτραυματική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να προκαλέσει σωματική βλάβη και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από επαγγελματίες ιατρικής ή ψυχικής υγείας

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν χρειάζεται να μειωθούν ή να εξαλειφθούν όλες οι συμπεριφορές που προκαλούν διέγερση, καθώς μπορεί να εξυπηρετούν μια θετική λειτουργία και θα πρέπει να γίνονται σεβαστές και να προσαρμόζονται ανάλογα με την περίπτωση. Τελικά, η απόφαση για τη μείωση της διέγερσης θα πρέπει να λαμβάνεται με βάση τις ατομικές ανάγκες και περιστάσεις και με την υποστήριξη ιατρών ή επαγγελματιών ψυχικής υγείας, όταν είναι απαραίτητο.

Πώς να μειώσετε την διέγερση;

Ακολουθούν ορισμένες ιδέες για την αύξηση των δεξιοτήτων σχέσεων με ταυτόχρονη μείωση του χρόνου που αφιερώνεται στην αυτοδιέγερση:

• Κάντε μια ιατρική εξέταση για να αποκλείσετε την πιθανότητα σωματικών αιτιών για την αυτοδιέγερση, όπως οι λοιμώξεις του αυτιού, ο χρόνιος πόνος, οι ημικρανίες και η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς
• Διαχειριστείτε το αισθητηριακό περιβάλλον και το συναισθηματικό περιβάλλον για να μεγιστοποιήσετε την προσωπική άνεση
• Η έντονη άσκηση μειώνει την ανάγκη για αυτοδιέγερση, πιθανότατα επειδή η άσκηση συνδέεται με β-ενδορφίνες όπως ακριβώς και την αυτοδιέγερση
• Συνεχίστε την αλληλεπίδραση ενώ συμβαίνει η διέγερση. Τα άτομα με αυτισμό τείνουν να αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσω της αίσθησης και της δράσης, ενώ οι περισσότεροι νευροτυπικοί αντιλαμβάνονται μέσω της σκέψης και της γλώσσας. Μόλις γίνει κατανοητή αυτή η διαφορά, οι αυτοδιεγερτικές συμπεριφορές αποκτούν νόημα. Συνιστώνται δραστηριότητες με τη σειρά για να απασχολήσει ένα παιδί χωρίς να προσπαθεί να σταματήσει να διεγείρεται κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας- η δραστηριότητα θα γίνει σταδιακά όλο και πιο άνετη και ελκυστική, μειώνοντας φυσικά τη διέγερση
• Δημιουργήστε μια θετική συσχέτιση μεταξύ της αυτοδιέγερσης και της δημιουργίας σχέσεων. Ένας τρόπος για να χρησιμοποιήσετε την αυτοδιέγερση ως παραγωγικό μέρος της μαθησιακής διαδικασίας είναι να επιτρέψετε την αυτοδιέγερση ως ενισχυτή ή ανταμοιβή μετά από μια περίοδο παιγνιώδους αλληλεπίδρασης ή εργασίας. Το να αφιερώνετε χρόνο για την αυτοδιέγερση θα επιτρέψει στο παιδί την άνεση του να είναι ο εαυτός του, θα ενθαρρύνει περισσότερες αλληλεπιδράσεις και στην πραγματικότητα θα μειώσει τον συνολικό αριθμό ωρών ανά ημέρα που ξοδεύει στην αυτοδιέγερση
• Συμμετέχετε στη διέγερση! Ορισμένα θεραπευτικά προγράμματα, όπως το Son-Rise και το Floortime, προτείνουν να συμμετέχετε στις αυτοδιεγερτικές συμπεριφορές ως έναν τρόπο για να ξεκινήσετε την αλληλεπίδραση. Εάν ένα άτομο γυρίζει πιάτα, τότε ξεκινήστε να γυρίζετε κι εσείς πιάτα. Εάν ένα άτομο κουνιέται μπρος-πίσω, τότε κουνηθείτε μπρος-πίσω ακριβώς δίπλα στο άτομο .Κάποια παιδιά ιντριγκάρονται – τώρα έχουν έναν συνεργάτη στο έγκλημα- και έχουν κάποια κοινή προσοχή και σχέση.

Αν αρχίσετε να χρησιμοποιείτε τις χειρονομίες έτσι ώστε το παιδί, προκειμένου να πάρει αυτό που θέλει, να πρέπει να χειρονομήσει στοχευμένα πίσω σε εσάς,  μπορεί να γίνει μέρος μιας αλληλεπίδρασης. Η γενική αρχή είναι να προσφέρετε στο παιδί εμπειρίες που παράγουν το ίδιο είδος αισθήσεων με την αυτοδιεγερτική δραστηριότητα, αλλά οδηγούν προς τα πάνω στην αναπτυξιακή σκάλα της ρύθμισης, της εμπλοκής και της αλληλεπίδρασης.

Με άλλα λόγια, για να μειώσετε τη διέγερση, προσφέρετε μια αντικατάσταση που είναι πιο δελεαστική από τη διέγερση!