Αμβλυωπία

Συμπτώματα

Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει αμβλυωπία;

Ένα παιδί που πάσχει από αμβλυωπία αδυνατεί να εστιάσει πλήρως με το ένα από τα δύο μάτια του, με αποτέλεσμα να μη λαμβάνει καθαρές εικόνες. Ο εγκέφαλός του δεν λαμβάνει ευκρινή δεδομένα και καταλήγει να αγνοεί το “τεμπέλικο μάτι”. Το άλλο μάτι αναπληρώνει σε ένα βαθμό το πρόβλημα, πολλές φορές σε βαθμό που το παιδί δεν συνειδητοποιεί ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα στην όρασή του. Συνεπώς, πολλές φορές η αμβλυωπία δεν εμφανίζει συμπτώματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητες οι οφθαλμολογικές εξετάσεις, πόσο μάλλον αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αλληθωρίσματος, καταρράκτη ή άλλων οφθαλμολογικών παθήσεων.

Τα συμπτώματα του “τεμπέλικου ματιού” συνήθως περιλαμβάνουν:

• θολή όραση

• διπλή όραση

• κακή αντίληψη του βάθους

• αδυναμία των ματιών να δουλέψουν μαζί

• στροφή του ματιού προς τα πάνω, κάτω, μέσα ή έξω

• τάση να χτυπάει πάνω σε αντικείμενα από τη μία πλευρά

• παιδικό καταρράκτη

• κλείσιμο του ενός ματιού ή γύρισμα του κεφαλιού

Αίτια

Ποιοι παράγοντες προκαλούν αμβλυωπία;

Δυνητικά, οποιοσδήποτε παράγοντας που εμποδίζει την όραση από το ένα μάτι μπορεί να προκαλέσει αμβλυωπία.

Στραβισμός

Ο στραβισμός είναι πρακτικά μια ανισορροπία στους μύες που ελέγχουν τους άξονες όρασης των δύο ματιών. Οι άξονες δεν είναι παράλληλοι, όπως θα έπρεπε, αλλά αποκλίνουν ή συγκλίνουν, καθιστώντας δύσκολο τον εντοπισμό αντικειμένων από τα δύο μάτια ταυτόχρονα. Ο στραβισμός μπορεί να είναι κληρονομικός ή να είναι αποτέλεσμα χρόνιας μυωπίας, πρεσβυωπίας ή κάποιου τραύματος.

Ανισομετρωπική αμβλυωπία

Η ανισομετρωπική αμβλυωπία προκαλείται από ένα διαθλαστικό σφάλμα κατά το οποίο το φως δεν εστιάζεται σωστά όταν διαπερνά το μάτι. Γενικά, τα διαθλαστικά σφάλματα προκαλούνται όταν η επιφάνεια του κερατοειδούς χιτώνα ή του φακού δεν είναι ομαλή και οδηγούν σε θολή όραση, η οποία εκφράζεται ως μυωπία, πρεσβυωπία ή αστιγματισμό. Στα παιδιά, λόγω του ότι η όραση ακόμα βρίσκεται σε στάδιο ανάπτυξης, η ανισομετρωπική αμβλυωπία οδηγεί σε αμβλυωπία.

Αμβλυωπία από στέρηση οπτικού ερεθίσματος

Αυτή η μορφή αμβλυωπίας είναι η λιγότερο κοινή, κατά την οποία το ένα μάτι εμποδίζεται από το να βλέπει, γίνεται πιο αδύναμο και ενδεχομένως επηρεάσει και το άλλο μάτι. Μπορεί να προκληθεί από οφθαλμικές ασθένειες, όπως γλαύκωμα, έλκος του κερατοειδούς, τραυματισμό ή χειρουργικές επεμβάσεις. Προκαλείται όμως και λόγω του συγγενή καταρράκτη, μια ασθένεια στην οποία το βρέφος γεννιέται με θολωμένο οφθαλμικό φακό.

Διάγνωση

Πώς γίνεται η διάγνωση του “τεμπέλικου ματιού;”

Είναι κομβικό η διάγνωση της αμβλυωπίας να γίνει σε μικρή ηλικία, ιδανικά πριν την ηλικία των 6 ετών. Στον συνήθη οφθαλμολογικό έλεγχο, ο οφθαλμίατρος πραγματοποιεί μια σειρά εξετάσεων για να αξιολογήσει την όραση και στα δύο μάτια, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• προσδιορισμό γραμμάτων και σχημάτων σε διάγραμμα

• παρακολούθηση του φωτός με ένα ή και τα δύο μάτια

• εξέταση των οφθαλμών με μεγεθυντική συσκευή

• εξέταση της σαφήνειας και του εστιασμού της όρασης

• έλεγχος της λειτουργικότητας των οφθαλμικών μυών

• προσδιορισμός των διαφορών στην όραση μεταξύ των δύο ματιών

Θεραπεία

Υπάρχει θεραπεία για την αμβλυωπία;

Όσο νωρίτερα γίνει η διάγνωση της αμβλυωπίας, τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχει η θεραπεία της, ωστόσο η αμβλυωπία μπορεί να θεραπευτεί και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Γενικά, σκοπός της θεραπείας είναι να συμβάλλει στην η σωστή ανάπτυξη του “τεμπέλικου ματιού”. Πέρα από τις γνωστές μεθόδους αντιμετώπισης, είναι σημαντικό και το να θεραπευτούν λανθάνουσες οφθαλμολογικές παθήσεις.

Γυαλιά/φακοί επαφής

Αν η αμβλυωπία προκαλείται λόγω μυωπίας, πρεσβυωπίας ή αστιγματισμού, ο οφθαλμίατρος θα συνταγογραφήσει τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής. Το παιδί θα πρέπει να τα φοράει όλη την ώρα, ώστε να παρακολουθείται η επίδρασή τους στην επιδιόρθωση του “τεμπέλικου ματιού”. Πολλές φορές, τα γυαλιά μπορεί να θεραπεύσουν εντελώς την αμβλυωπία, σε σημείο που να μην απαιτείται πλέον θεραπεία.

Οφθαλμοκαλύπτρα

Η οφθαλμοκαλύπτρα τοποθετείται στο υγιέστερο μάτι, ώστε να βοηθήσει στην ενδυνάμωση του αδύναμου. Με τον τρόπο αυτό, ο εγκέφαλος λαμβάνει οπτικά ερεθίσματα μόνο από το ένα μάτι, επομένως ενισχύεται η περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει την όραση, αφού δεν μπορεί να αγνοήσει το μάτι αυτό. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της αμβλυωπίας, το παιδί πρέπει να φοράει την καλύπτρα για 1-2 ώρες κάθε μέρα και να ασχολείται με δραστηριότητες που αφορούν την κοντινή όραση, όπως το να διαβάζει ή να ζωγραφίζει.

Οφθαλμικές σταγόνες

Οι οφθαλμικές σταγόνες αποτελούν εναλλακτική λύση της οφθαλμοκαλύπτρας και δραστική ουσία τους είναι η ατροπίνη. Η ατροπίνη διαστέλλει την κόρη του ματιού και θολώνει την όραση από το δυνατό μάτι, ώστε ο εγκέφαλος να αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει το αδύναμο. Συχνά, τα παιδιά είναι πιο δεκτικά στη χρήση οφθαλμικών σταγόνων σε σχέση με την οφθαλμοκαλύπτρα.

Ασκήσεις ενδυνάμωσης της όρασης

Οι ασκήσεις αυτές αποσκοπούν στην ενδυνάμωση του αδύναμου ματιού, ώστε να αμβλυνθεί η διαφορά μεταξύ των δύο ματιών. Οι ασκήσεις ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και μπορεί να περιλαμβάνουν ζωγραφική με κουκκίδες, παιχνίδια με λέξεις ή κατασκευές με τουβλάκια. Μια άσκηση που εφαρμόζεται ευρέως και σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι η γνωστή άσκηση με το μολύβι: Κατά την άσκηση αυτή, πρέπει να εστιάσετε την όρασή σας σε ένα αντικείμενο (όπως ένα μολύβι ή ένα δάχτυλο) και να το μετακινείτε αργά προς την άκρη της μύτης σας, μέχρι η όρασή σας να θολώσει. Αν και οι οφθαλμικές ασκήσεις δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την θεραπεία, η συμβολή τους είναι σημαντική στην βελτίωση και την αποκατάσταση της όρασης.

Χειρουργική επέμβαση

Η χειρουργική επέμβαση συνιστάται σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν δηλαδή συντρέχουν οφθαλμικές παθήσεις (γλαύκωμα, καταρράκτης κτλ.) ή όταν τα μάτια είναι αλλήθωρα ή γενικά δεν έχουν παράλληλους άξονες. Βέβαια, η χειρουργική επέμβαση δεν εγγυάται πάντα την βελτίωση της όρασης.

Αν και η αμβλυωπία δυσχεραίνει την όραση, στο πλείστο των περιπτώσεων είναι αντιμετωπίσιμη, ειδικά αν εντοπιστεί σε μικρή ηλικία. Αν πιστεύετε ότι εσείς ή το παιδί σας πάσχετε από αμβλυωπία, καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε με έναν οφθαλμίατρο.