Καρκίνος του προστάτη: Αιτίες και παράγοντες κινδύνου

Τι είναι ο καρκίνος του προστάτη;

Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη στους άνδρες και αποτελεί μέρος του αναπαραγωγικού συστήματος. Οι περισσότεροι άνδρες αναπτύσσουν καρκίνο του προστάτη, συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να είναι πιο επιθετικά, με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν γρήγορα και να εξαπλωθούν σε άλλες περιοχές του σώματος. Όσο νωρίτερα γίνει διάγνωση και αρχίσει η θεραπεία, τόσο καλύτερη θα είναι η έκβαση της ασθένειας.

Σύμφωνα με το Ίδρυμα Ουρολογίας, ο καρκίνος του προστάτη είναι η δεύτερη πιο κοινή αιτία όλων των θανάτων που σχετίζονται με καρκίνο μεταξύ των Αμερικανών ανδρών. Περίπου 1 στους 7 άνδρες θα διαγνωστούν με τη νόσο στη διάρκεια της ζωής τους. Περίπου 1 στους 39 άντρες θα πεθάνουν από αυτή την ασθένεια. Οι περισσότεροι από αυτούς τους θανάτους συμβαίνουν σε ηλικιωμένους άνδρες.

Τι προκαλεί καρκίνο του προστάτη;

Όπως όλοι οι τύποι καρκίνου, η ακριβής αιτία του καρκίνου του προστάτη δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί. Σε πολλές περιπτώσεις, ενδέχεται να εμπλέκονται πολλοί παράγοντες, όπως η γενετική και η έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως ορισμένες χημικές ουσίες ή ακτινοβολία.

Όποια και αν είναι οι αιτία, τελικά, οι μεταλλάξεις στο DNA ή το γενετικό υλικό, οδηγούν στην ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Αυτές οι μεταλλάξεις ωθούν τα κύτταρα του προστάτη να  αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα και ασυνήθιστα. Τα μη φυσιολογικά ή καρκινικά κύτταρα, συνεχίζουν να αναπτύσσονται και να διαιρούνται έως ότου αναπτυχθεί ένας όγκος. Σε περιπτώσεις επιθετικού καρκίνου του προστάτη, τα κύτταρα κάνουν μετάσταση σε άλλο σημείο του σώματος.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη;

• Οικογενειακό ιστορικό
• Ηλικία
• Φυλή και εθνικότητα
• Γεωγραφική τοποθεσία
• Διατροφή

1. Οικογενειακό ιστορικό

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μεταλλάξεις που οδηγούν στον καρκίνο του προστάτη κληρονομούνται. Εάν έχετε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη, διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξετε τη νόσο, επειδή μπορεί να έχετε κληρονομήσει μεταλλαγμένο DNA.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, περίπου 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη προκαλούνται από κληρονομικές μεταλλάξεις. Ο καρκίνος του προστάτη έχει συνδεθεί με τις κληρονομικές μεταλλάξεις των ακόλουθων γονιδίων:

• RNASEL, παλαιότερα ήταν γνωστά ως HPCI
• BRCA1 και BRCA2, συνδέονται επίσης με καρκίνο του μαστού και καρκίνο των ωοθηκών στις γυναίκες
• MSH2, MLH1 και άλλα γονίδια επισκευής αναντιστοιχίας του DNA
• HOXB13

2. Ηλικία

Ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη είναι η ηλικία. Αυτή η ασθένεια, σπάνια προσβάλλει νεαρούς άνδρες. Το Ίδρυμα Καρκίνου του Προστάτη αναφέρει ότι μόνο 1 στους 10.000 άνδρες κάτω των 40 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες θα αναπτύξει καρκίνο του προστάτη. Από την άλλη, 1 στους 38 άνδρες ηλικίας 40-59 ετών εμφανίζει καρκίνο του προστάτη και 1 στους 14 μεταξύ των ηλικιών 60-69. Η πλειονότητα των περιπτώσεων είναι άνδρες άνω των 65 ετών.

3. Φυλή και εθνικότητα

Αν και οι λόγοι δεν είναι πλήρως κατανοητοί, η φυλή και η εθνικότητα είναι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ασιάτες-Αμερικανοί και οι Λατίνοι έχουν τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του προστάτη. Αντίθετα, οι Αφροαμερικανοί άνδρες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν την νόσο, σε σχέση με τους άνδρες άλλων φυλών και εθνικοτήτων. Είναι επίσης, πιο πιθανό να διαγνωστούν σε μεταγενέστερο στάδιο και να έχουν κακή έκβαση στην ασθένεια τους. Τέλος, είναι δύο φορές πιο πιθανό να πεθάνουν από καρκίνο του προστάτη σε σχέση με τους λευκούς άνδρες.

4. Διατροφή

Σύμφωνα με τους ειδικούς, αν και υπάρχει περιορισμένη έρευνα, η διατροφή που είναι πλούσια σε κόκκινο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα που περιέχουν πολλά λιπαρά, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του προστάτη. Μία μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010, εξέτασε 101 περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη και διαπίστωσε ότι η διατροφή που είναι υψηλή σε περιεκτικότητα κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων (υψηλής περιεκτικότητας λιπαρών), συσχετίζεται με τον καρκίνο του προστάτη. Ωστόσο, τονίζεται η ανάγκη για περεταίρω μελέτες.

Μια πιο πρόσφατη μελέτη του 2017, εξέτασε τη διατροφή 525 ανδρών που διαγνώστηκαν πρόσφατα με καρκίνο του προστάτη και βρήκε συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης γάλακτος υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και της εξέλιξης του καρκίνου. Αυτή η μελέτη δείχνει ότι η κατανάλωση γάλακτος με πολλά λιπαρά, μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη.

Οι άνδρες που κατανάλωναν πολλά κρέατα και γαλακτοκομικά προϊόντα με πολλά λιπαρά, καταναλώνουν λιγότερα φρούτα και λαχανικά. Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ποιος από τους δύο διατροφικούς παράγοντες αποτελεί κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη, τα υψηλά επίπεδα ζωικού λίπους ή τα χαμηλά επίπεδα φρούτων και λαχανικών; Απαιτείται περεταίρω έρευνα για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα.

5. Γεωγραφική τοποθεσία

Το που ζει κάποιος, μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη, δηλώνουν οι ερευνητές. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι οι Ασιάτες άνδρες που ζουν στην Αμερική έχουν χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης της νόσου σε σχέση με τους άνδρες άλλων φυλών, αλλά την ίδια στιγμή αν συγκριθούν οι Ασιάτες άνδρες που ζουν στην Αμερική και οι Ασιάτες άνδρες που ζουν στην Ασία, οι δεύτεροι είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν την νόσο. Σημειώνεται, ότι σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου, ο καρκίνος του προστάτη είναι πιο συχνός στη Βόρεια Αμερική, την Καραϊβική, τη βορειοδυτική Ευρώπη και την Αυστραλία από ότι στην Ασία, την Αφρική, την Κεντρική Αμερική και τη Νότια Αμερική. Επιπρόσθετα, οι περιβαλλοντικοί και πολιτιστικοί παράγοντες μπορούν να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.

Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το γεγονός ότι το Ίδρυμα Καρκίνου του Προστάτη αναφέρει ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι άνδρες που ζουν βόρεια διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη σε σύγκριση με εκείνους που ζουν πιο νότια. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τη μείωση των επιπέδων του ηλιακού φωτός και συνεπώς από τη βιταμίνη D, την οποία λαμβάνουν οι άνδρες στα βόρεια κλίματα. Σχετικά με αυτό υπάρχουν κάποια στοιχεία που αναφέρουν ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης D, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για τον επιθετικό καρκίνο του προστάτη;

Οι επιθετικοί καρκίνοι του προστάτη, μπορεί να είναι ελαφρώς διαφορετικοί από τους πιο αργά αναπτυσσόμενους τύπους της νόσου. Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη πιο επιθετικών τύπων. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος ανάπτυξης επιθετικού καρκίνου του προστάτη, μπορεί να είναι μεγαλύτερος εάν οι άνδρες:

• Καπνίζουν
• Είναι παχύσαρκοι
• Ακολουθούν ένα καθιστικό τρόπο ζωής
• Καταναλώνουν υψηλά επίπεδα ασβεστίου

Τι δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του προστάτη;

Ορισμένα πράγματα που κάποτε θεωρούνταν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη πιστεύεται πλέον ότι δεν έχουν καμία σχέση με την ασθένεια.

• Η σεξουαλική δραστηριότητα δεν φαίνεται να επηρεάζει τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.
• Η αγγειοεκτομή δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο.
• Δεν υπάρχει γνωστή σχέση μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλ και καρκίνου του προστάτη.

Ποια είναι η προοπτική αυτής της ασθένειας;

Αν και ορισμένες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη είναι επιθετικές, οι περισσότερες δεν είναι. Οι περισσότεροι άνδρες που έχουν διαγνωστεί με αυτήν την ασθένεια, μπορούν να περιμένουν ότι θα έχουν πολλά χρόνια ζωής μπροστά τους. Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ο καρκίνος, τόσο καλύτερη είναι η προοπτική. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, βελτιώνει την πιθανότητα εύρεσης θεραπευτικής αγωγής. Ακόμη και οι άνδρες που διαγιγνώσκονται σε μεταγενέστερα στάδια, αναμένεται ότι θα επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό από τη θεραπεία.