Τι είναι οι εφιάλτες;

Οι εφιάλτες είναι όνειρα τρομακτικά ή ανησυχητικά. Το περιεχόμενο των ονείρων αυτών ποικίλλει από άτομο σε άτομο, αλλά συνήθως περιλαμβάνει πτώση, κυνηγητό ή παγίδευση. Οι εφιάλτες μπορεί να προκαλέσουν πληθώρα συναισθημάτων όπως:

• Θυμό
• Λύπη
• Ενοχή
• Φόβο
• Αγωνία

Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να συνεχιστούν ακόμη και όταν ξυπνήσετε.

Εφιάλτες βλέπουν άτομα όλων των ηλικιών. Ωστόσο, είναι περισσότερο κοινοί στα παιδιά, ιδιαίτερα κάτω των 10 ετών. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να βλέπουν εφιάλτες από ό, τι τα αγόρια. Οι εφιάλτες φαίνεται να είναι τμήμα της φυσιολογικής ανάπτυξης και, πέρα από την περίπτωση της διαταραχής μετατραυματικού στρες, δεν αποτελούν σύμπτωμα υποκείμενης πάθησης ή ψυχικής διαταραχής.

Όμως, οι εφιάλτες μπορεί να γίνουν πρόβλημα εάν επιμένουν και διακόπτουν τα πρότυπα ύπνου σας. Μπορεί να οδηγήσουν σε αϋπνία και δυσλειτουργικότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν βλέπετε συχνά εφιάλτες.

Ποιες είναι οι αιτίες των εφιαλτών;

Οι εφιάλτες μπορεί να πυροδοτηθούν από πολλούς παράγοντες, όπως:

• Τρομακτικές ταινίες, βιβλία ή βιντεοπαιχνίδια
• Σνακ πριν τον ύπνο
• Ασθένεια ή πυρετό
• Φάρμακα, όπως αντικαταθλιπτικά, ναρκωτικά και βαρβιτουρικά
• Μη συνταγογραφούμενα βοηθήματα για τον ύπνο
• Κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών
• Στέρηση υπνωτικών χαπιών ή ναρκωτικών αναλγητικών
• Στρες, αγωνία ή κατάθλιψη
• Εφιαλτική διαταραχή, μία πάθηση που χαρακτηρίζεται από συχνούς εφιάλτες
• Υπνική άπνοια, μία πάθηση κατά την οποία η αναπνοή διακόπτεται κατά τη διάρκεια του ύπνου
• Ναρκοληψία, μία διαταραχή του ύπνου που χαρακτηρίζεται από εξαιρετική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας που ακολουθείται από γρήγορους ύπνους ή επεισόδια ύπνου
• Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), μία διαταραχή άγχους που συχνά εμφανίζεται μετά από εμπλοκή ή παρουσία τραυματικής εμπειρίας, όπως βιασμός ή δολοφονία

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι εφιάλτες δεν είναι ταυτόσημοι με την υπνοβασία, κατά την οποία ένα άτομο περπατά ενώ κοιμάται. Επίσης, διαφέρουν από τους νυχτερινούς τρόμους. Τα παιδιά με νυχτερινούς τρόμους κοιμούνται κατά τη διάρκεια των επεισοδίων και συνήθως δεν μπορούν να ανακαλέσουν τα γεγονότα το επόμενο πρωί. Μπορεί επίσης να έχουν την τάση υπνοβασίας ή ούρησης του κρεβατιού κατά τη διάρκεια των νυχτερινών τρόμων. Οι νυχτερινοί τρόμοι συνήθως σταματούν μόλις το παιδί φτάσει στην εφηβεία. Βέβαια, αναφέρονται νυχτερινοί τρόμοι και σε ενήλικες.

Πώς διαγιγνώσκονται οι εφιάλτες;

Τα περισσότερα παιδιά και ενήλικες βλέπουν περιστασιακά εφιάλτες. Ωστόσο, θα πρέπει να πραγματοποιήσετε ένα ραντεβού με τον γιατρό σας αν οι εφιάλτες επιμένουν για μία παρατεταμένη χρονική περίοδο, διακόπτουν τον ύπνο σας ή παρεμποδίζουν την ικανότητά σας να λειτουργήσετε μέσα στη μέρα.

Ο γιατρός θα σας κάνει ερωτήσεις αναφορικά με τη χρήση διεγερτικών, όπως καφεΐνη, αλκοόλ ή συγκεκριμένες παράνομες ουσίες. Επίσης θα πρέπει να γνωρίζει για οποιαδήποτε συνταγογραφούμενα και μη συνταγογραφούμενα φάρμακα και συμπληρώματα λαμβάνετε. Αν πιστεύετε ότι ένα νέο φάρμακο προκαλεί τους εφιάλτες σας, ρωτήστε το γιατρό σας αν υπάρχει εναλλακτική θεραπεία.

Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη εξέταση για τη διάγνωση των εφιαλτών. Ωστόσο, ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει να υποβληθείτε σε μία μελέτη ύπνου. Κατά τη διάρκεια της μελέτης ύπνου, θα χρειαστεί να περάσετε μία νύχτα στο νοσοκομείο ή σε ένα κέντρο ύπνου. Θα σας τοποθετηθούν αισθητήρες που θα ελέγχουν μία πληθώρα σωματικών λειτουργιών, όπως:

• Τον καρδιακό ρυθμό
• Τα εγκεφαλικά κύματα
• Την αναπνοή
• Τα επίπεδα οξυγόνου του αίματος
• Τις κινήσεις των ματιών
• Τις κινήσεις των ποδιών
• Τη μυϊκή τάση

Αν ο γιατρός υποπτεύεται ότι οι εφιάλτες μπορεί να προκαλούνται από μία υποκείμενη πάθηση, όπως διαταραχή μετατραυματικού στρες ή αγωνία, θα πραγματοποιήσει και άλλες εξετάσεις.

Πώς αντιμετωπίζονται οι εφιάλτες;

Συνήθως δεν απαιτείται θεραπεία για τους εφιάλτες. Όμως, οποιοδήποτε σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα υπάρχει θα πρέπει να διευθετηθεί.

Αν οι εφιάλτες εμφανίζονται ως αποτέλεσμα διαταραχής μετατραυματικού στρες, ο γιατρός θα σας συνταγογραφήσει το φάρμακο για την αρτηριακή πίεση πραζοσίνη. Μία πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι αυτό το φάρμακο βοηθά στην αντιμετώπιση των εφιαλτών που σχετίζονται με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Ο γιατρός επίσης θα σας προτείνει συμβουλευτική ή τεχνικές μείωσης του άγχους εάν η αγωνία, η κατάθλιψη ή το στρες πυροδοτούν τους εφιάλτες σας.

Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα για τις διαταραχές του ύπνου.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς για τους εφιάλτες

Ορισμένες αλλαγές του τρόπου ζωής μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα των εφιαλτών:

• Αθληθείτε τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα
• Περιορίστε την ποσότητα αλκοόλ και καφεΐνης που καταναλώνετε
• Αποφύγετε τα ηρεμιστικά
• Συμμετέχετε σε τεχνικές χαλάρωσης, όπως η γιόγκα ή ο διαλογισμός, πριν τον ύπνο
• Καθορίστε ένα συγκεκριμένο πρότυπο ύπνου πηγαίνοντας στο κρεβάτι περίπου την ίδια ώρα κάθε βράδυ και ξυπνώντας περίπου την ίδια ώρα κάθε πρωί

Αν το παιδί σας έχει συχνούς εφιάλτες, ενθαρρύνετέ το να μιλήσει για αυτούς. Εξηγήστε του ότι οι εφιάλτες δεν μπορούν να το βλάψουν. Επιπλέον:

• Δημιουργήστε μία νυχτερινή ρουτίνα για το παιδί σας (να κοιμάται περίπου κάθε βράδυ την ίδια ώρα)
• Βοηθήστε το παιδί να χαλαρώσει με ασκήσεις βαθιάς αναπνοής
• Μάθετε στο παιδί να κρατάει ημερολόγιο για τα όνειρα
• Δώστε στο παιδί λούτρινα παιχνίδια, κουβέρτες ή άλλα αντικείμενα, ώστε να νιώθει άνετα τη νύχτα
• Χρησιμοποιήστε ένα φωτάκι νυκτός και αφήστε την πόρτα του υπνοδωματίου ανοιχτή το βράδυ

Βιβλιογραφία

Mayo Clinic Staff. (2014, August 9). Nightmare disorder
mayoclinic.com/health/nightmares/DS01010

Mayo Clinic Staff. (2014, August 12). Sleep terrors (night terrors): Symptoms
mayoclinic.com/health/night-terrors/ds01016/dsection=symptoms

Nightmares. (2013, July)
kidshealth.org/en/kids/nightmares.html#