Υπέρταση: Πώς γίνεται σωστή διάγνωση και μέτρηση της υψηλής αρτηριακής πίεσης;

Η υψηλή αρτηριακή πίεση δεν εμφανίζει προειδοποιητικά συμπτώματα και ως εκ τούτου πολλοί δεν την αναγνωρίζουν, τουλάχιστον μέχρι να τους προκαλέσει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό να μετράτε την αρτηριακή σας πίεση ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Πώς μετράμε την αρτηριακή πίεση;

Η σωστή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να την επηρεάσουν και μάλιστα μπορούν να την αλλάξουν μέχρι και κατά 10%. Το γεγονός αυτό μπορεί να αποκρύψει ότι ένας ασθενής έχει υψηλή αρτηριακή πίεση, να οδηγήσει τον γιατρό σε εσφαλμένη διάγνωση και περιττή συνταγογράφηση φαρμάκων ή σε λανθασμένη αλλαγή φαρμάκων.

Ως εκ τούτου, οι Εθνικές και Διεθνείς οδηγίες για τη σωστή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, αναφέρουν τα ακόλουθα:

• Αποφύγετε την κατανάλωση καφεϊνούχου ποτού τουλάχιστον μισή ώρα πριν την μέτρηση.
• Μην καπνίσετε για τουλάχιστον 30 λεπτά πριν την μέτρηση.
• Καθίστε για πέντε λεπτά ήρεμα πριν ξεκινήσει η διαδικασία.
• Κατά τη διάρκεια της μέτρησης, καθίστε με τα πόδια ίσια στο πάτωμα και τοποθετήστε τον αγκώνα σας περίπου στο ύψος της καρδιάς.
• Βεβαιωθείτε ότι το φουσκωτό τμήμα της μανσέτας καλύπτει περίπου το 80% του βραχίονα σας. Σημειώνεται ότι η μανσέτα πρέπει να τοποθετείται σε γυμνό δέρμα και όχι πάνω από κάποιο ύφασμα.
• Μην μιλάτε κατά τη διάρκεια της μέτρησης.
• Κάντε δυο μετρήσεις, με ένα σύντομο διάλειμμα μεταξύ τους. Στην περίπτωση που οι μετρήσεις διαφέρουν κατά 5 ή περισσότερες μονάδες, πραγματοποιήστε και μια τρίτη μέτρηση.

Μάλιστα, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι υπάρχουν και συγκεκριμένοι χρόνοι στους οποίους πρέπει να κάνετε τις μετρήσεις σας. Εάν νιώθετε ζάλη όταν σηκώνεστε από το κρεβάτι το πρωί ή όταν σηκώνεστε από την καρέκλα, θα πρέπει να ελέγχετε την αρτηριακή σας πίεση ενώ κάθεστε και ακολούθως ενώ στέκεστε για να δείτε εάν πέφτει όταν αλλάζετε θέση.

Η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει φυσιολογικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας και ως εκ τούτου ο γιατρός σπάνια θα κάνει διάγνωση υπέρτασης με βάση μόνο μια μέτρηση. Αντ ‘αυτού, θα κάνει τουλάχιστον δύο μετρήσεις σε διάστημα δυο εβδομάδων. Η μόνη εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι η περίπτωση που η μέτρηση είναι 160/100 mm Hg ή μεγαλύτερη, η οποία απαιτεί άμεση θεραπεία, ειδικά εάν υπάρχουν υποκείμενα νοσήματα. Επιπρόσθετα, είναι καλό να μετράτε την πίεση σας και στα δύο χέρια εναλλάξ, καθώς οι μετρήσεις στο ένα χέρι είναι συνήθως υψηλότερες (δεδομένου ότι υπάρχει πιο άμεση ροή αίματος από την καρδιά στην μια πλευρά). Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει την υψηλότερη μέτρηση.

Γενικότερα, η πίεση που κυμαίνεται μεταξύ 160/100 mm Hg και 179/109 mm Hg πρέπει να επανελέγχεται μέσα σε 1-2 εβδομάδες, ενώ οι μετρήσεις μεταξύ 140/90 και 159/99 πρέπει να επαναλαμβάνονται σε διάστημα 4 εβδομάδων. Τα άτομα με υπέρταση 1ου σταδίου (συστολική πίεση 130 έως 139 ή διαστολική 80 έως 89) θα πρέπει να επανελέγχονται μέσα σε 4-6 εβδομάδες. Τα άτομα που έχουν αυξημένη πίεση (συστολική πίεση 120 έως 129 και διαστολική λιγότερο από 80 mm Hg) θα πρέπει να επανελέγχονται εντός 4-6 μηνών, ενώ όσοι έχουν κανονική πίεση (μικρότερη από 120/80 mm Hg) θα πρέπει να ελέγχονται μια τουλάχιστον φορά τον χρόνο.  Σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με τις μετρήσεις του καθενός, ο γιατρός προγραμματίζει και τις απαραίτητες επισκέψεις του, κατά τις οποίες επαναλαμβάνονται οι μετρήσεις. Γενικότερα, οι περισσότεροι γιατροί ελέγχουν συστηματικά την αρτηριακή πίεση σε κάθε επίσκεψη.

Εκτός από τις μετρήσεις, ποιες επιπλέον πληροφορίες είναι απαραίτητες για σωστή διάγνωση;

Μετά την αρχική μέτρηση της αρτηριακής σας πίεσης από τον γιατρό, θα πρέπει να την παρακολουθείτε και μόνοι σας κατ΄ οίκον. Αυτές οι πληροφορίες θα βοηθήσουν τον γιατρό σας να κάνει σωστή διάγνωση.

Εάν τελικά διαγνωστείτε με υπέρταση, τότε ο γιατρός σας θα ελέγξει το κατά πόσον σας έχει προκαλέσει άλλες βλάβες σε ζωτικά όργανα, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος, τα νεφρά και τα μάτια, αξιολογώντας το ιατρικό ιστορικό σας, κάνοντας μια φυσική εξέταση και εργαστηριακές εξετάσεις. Εάν το κρίνει σκόπιμο, ενδέχεται να κάνει και επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις, όπως η ακτινογραφία θώρακος και το καρδιογράφημα.

Επιπρόσθετα, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρετε στον γιατρό σας τυχόν αλλαγές στις συνήθειες σας, οι οποίες θα μπορούσαν να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση, όπως η αύξηση του σωματικού σας βάρους, εάν αυξήσατε τα τσιγάρα που καπνίζετε ή το αλκοόλ που καταναλώνετε και εάν ασκείστε λιγότερο.

Τέλος, θα πρέπει οπωσδήποτε να του αναφέρετε ποια φάρμακα λαμβάνετε ή λαμβάνατε στο πρόσφατο παρελθόν, ακόμη και τι συμπληρώματα διατροφής χρησιμοποιείτε. Πρέπει να γνωρίζετε ότι μερικές από τις ουσίες που συσκευάζονται σε αυτά τα προϊόντα, μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση ή να εμποδίσουν την σωστή λειτουργία της φαρμακευτικής αγωγής που λαμβάνετε (εάν λαμβάνετε) για την αρτηριακή πίεση.

Ποιες επιπλέον ιατρικές εξετάσεις πρέπει να κάνετε εάν διαγνωστείτε με υπέρταση και γιατί;

Με βάση τις μετρήσεις της αρτηριακής σας πίεσης, ο γιατρός σας ενδέχεται να σας παροτρύνει να κάνετε επιπλέον εξετάσεις, ώστε να αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει, την πιθανότητα η υψηλή αρτηριακή πίεση να έχει επηρεάσει άλλα ζωτικά όργανα του σώματος σας, όπως η καρδία, τα μάτια, ο εγκέφαλος και τα νεφρά.

Οι εξετάσεις αίματος και ούρων μπορούν να αποκαλύψουν διάφορες ιατρικές παθήσεις. Για παράδειγμα η πρωτεΐνη ή το αίμα στα ούρα αποτελούν ενδείξεις ότι υπάρχει κάποια βλάβη στα νεφρά, ενώ η γλυκόζη στα ούρα υποδηλώνει διαβήτη. Οι εξετάσεις αίματος τυπικά μετρούν το νάτριο, το κάλιο, το χλώριο, το ασβέστιο, το διττανθρακικό, τη γλυκόζη και τη χοληστερίνη, καθώς και το άζωτο ουρίας και την κρεατινίνη, που επίσης αποτελούν δείκτες της νεφρικής λειτουργίας.

Το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), το οποίο μετρά την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς και δίνει μια γενική εικόνα για την υγεία της, είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό.  Το αρχικό ηλεκτροκαρδιογράφημα είναι η βάση πάνω στην οποία θα στηριχθεί ο γιατρός, ώστε συγκρίνοντας το με τα υπόλοιπα ηλεκτροκαρδιογραφήματα, να μπορέσει να διαπιστώσει εάν υπάρχουν αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, σημάδια στεφανιαίας νόσου ή πάχυνση του καρδιακού τοιχώματος.

Επιπρόσθετα, το τεστ κοπώσεως αξιολογεί το πώς το καρδιαγγειακό σύστημα αποκρίνεται στη σωματική δραστηριότητα, παρακολουθώντας την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς και την αρτηριακή πίεση κατά τη διάρκεια της άσκησης. Η συγκεκριμένη εξέταση είναι ιδιαίτερα σημαντική για όσους πάσχουν από υπέρταση και μπορεί να αποκαλύψει προβλήματα υγείας που δεν είναι εμφανή σε κατάσταση ηρεμίας.  Συμπτώματα όπως,  πόνος στο στήθος, ζαλάδες, ταχυπαλμία κ.α μπορεί να υποδηλώνουν κάποια μορφή καρδιοπάθειας, η οποία απαιτεί πρόσθετες εξετάσεις, όπως η παρακολούθηση Holter, κατά την οποία χρησιμοποιείται μια φορητή συσκευή που πραγματοποιεί συνεχή καταγραφή ηλεκτροκαρδιογραφημάτων για 24 ώρες.

Τέλος, μια άλλη εξέταση είναι το ηχοκαρδιογράφημα, το οποίο χρησιμοποιεί υπερηχητικά κύματα για να απεικονίσει την καρδιά σε κίνηση. Η εν λόγω εξέταση χρησιμοποιείται συνήθως για την διάγνωση της πάχυνσης του τοιχώματος, των βαλβίδων, των θρόμβων αίματος και του υπερβολικού υγρού γύρω από την καρδιά.

Σημειώνεται ότι συμπτώματα όπως οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, η συχνή ούρηση ή ο πόνος στην μια πλευρά (χαμηλά στο πλάι της κοιλιάς) μπορεί να είναι σημάδια κάποιας νεφρικής διαταραχής.

Γιατί είναι σημαντική η κατ΄ οίκον παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης;

Το άγχος και η άσκηση, ακόμη και μερικά ποτά μια νύχτα πριν την επίσκεψη σας στον γιατρό, μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή σας πίεση, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο για τον γιατρό να αντιληφθεί εάν αυτή η αύξηση σημαίνει υπέρταση ή επιδείνωση της κατάστασης (εάν υπάρχει ήδη διάγνωση υπέρτασης). Για να αντισταθμιστεί αυτό το πρόβλημα, οι περισσότεροι γιατροί προτείνουν στους ασθενείς τους να μετρούν και μόνοι τους στο σπίτι την αρτηριακή τους πίεση. Η κατ΄ οίκον μέτρηση είναι ιδιαίτερα σημαντική και μπορεί να δώσει μια πιο σαφή εικόνα της κατάστασης σας και να τελειοποίηση την θεραπεία που λαμβάνετε.

Μετρήστε την πίεση σας το πρωί πριν πάρετε τα χάπια σας και ξανά το βράδυ, για μια εβδομάδα συνεχόμενα. Σημειώστε σε ένα χαρτάκι τις μετρήσεις σας και δείξτε τις στον γιατρό σας στην επόμενη επίσκεψη. Εάν διαπιστώσετε ότι κατά διαστήματα η αρτηριακή σας πίεση είναι υψηλή, μην αγχωθείτε γιατί οι διακυμάνσεις αυτές είναι φυσιολογικές. Τέλος, μετρήστε την πίεση σας με σύνεση, καθώς οι πολλές μετρήσεις μπορεί να σας προκαλέσουν άγχος, γεγονός που από μόνο του αυξάνει την αρτηριακή πίεση.

Ποιες συσκευές μέτρησης συνιστούν οι ειδικοί;

Για να μετρήσετε την αρτηριακή σας πίεση μπορείτε να επισκεφτείτε ένα φαρμακείο, αλλά σίγουρα το να έχετε την δική σας συσκευή μέτρησης είναι πιο βολικό. Στην αγορά υπάρχουν πολλές συσκευές και εσείς καλείστε να επιλέξετε την καταλληλότερη.

Για την επιλογή της καταλληλότερης συσκευής, οι ειδικοί συνιστούν τα ακόλουθα:

• Για περισσότερη ευκολία αγοράστε μια συσκευή που η μανσέτα της φουσκώνει αυτόματα και καταγράφει επίσης αυτόματα την αρτηριακή πίεση.
• Επιλέξτε ένα μοντέλο που αποθηκεύει τις μετρήσεις για 1-2 εβδομάδες.
• Βεβαιωθείτε ότι το μέγεθος του περιβραχιόνιου – το φουσκωτό μέρος- καλύπτει πλήρως τουλάχιστον το 80% του βραχίονα σας, καθώς εάν το περιβραχιόνιο είναι πολύ μικρό, θα σφίγγει στον βραχίονα σας και η συσκευή θα δίνει υψηλότερες ενδείξεις από αυτές που ισχύουν στην πραγματικότητα.
• Πριν αγοράσετε την συσκευή δοκιμάστε την στο κατάστημα για να βεβαιωθείτε ότι είναι εύκολη στην χρήση.

Σημειώνεται ότι πολλές συσκευές δεν συνιστώνται από την American Heart Association, διότι δεν θεωρούνται τόσο αξιόπιστες. Για να δείτε ποιες συσκευές είναι εγκεκριμένες, ανατρέξτε στον ιστότοπο της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Dabl Educational (http://www.dableducational.org/sphygmomanometers.html).