Μελέτες των τελευταίων ετών έχουν δείξει πως η υγεία του γαστρεντερικού συστήματος συνδέεται σε σημαντικό βαθμό με την εμφάνιση διαταραχών του κεντρικού νευρικού συστήματος. Συγκεκριμένα, αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών έχουν εντοπίσει μια γενετική σχέση μεταξύ πολλών γαστρεντερικών διαταραχών και της νόσου του Alzheimer. Τα ευρήματα αυτά είναι ιδιαίτερα σημαντικά καθώς μπορεί να βοηθήσουν μελλοντικά στην πιο έγκαιρη διάγνωση της νόσου Alzheimer και τον καλύτερο έλεγχο των συμπτωμάτων των ασθενών.

Τι είναι η νόσος Alzheimer;

Η νόσος Alzheimer είναι μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές άνοιας, η οποία χαρακτηρίζεται από νευροεκφυλισμό και προοδευτική γνωστική εξασθένηση. Η νόσος προκύπτει ως αποτέλεσμα της εναπόθεσης β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο και τον επακόλουθο σχηματισμό πλακών, που οδηγούν σε νευροφλεγμονή και ύστερα απώλεια των συνάψεων και νευρωνικό θάνατο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση προβλημάτων στη μεταφορά μηνυμάτων στον εγκέφαλο.

Ωστόσο, η παθογένεια της νόσου δεν έχει κατανοηθεί με σαφήνεια, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ακόμη κάποια γνωστή θεραπεία. Η νόσος Alzheimer έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο για τους πάσχοντες, αλλά και για τις οικογένειες αυτών και την κοινωνία γενικότερα. Για το λόγο αυτό, οποιοδήποτε νέο στοιχείο μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας νέας θεραπείας είναι εξαιρετικά σημαντικό.

Πώς συνδέονται οι γαστρεντερικές διαταραχές με την παθογένεση της νόσου Alzheimer;

Από την αρχαιότητα ο Ιπποκράτης της Κω υποστήριζε πως όλες οι ασθένειες ξεκινούν από το έντερο. Στις μέρες μας, ύστερα από πολλές μελέτες φαίνεται πως αυτό μπορεί να ισχύει στην περίπτωση αρκετών ασθενειών.

Μικροβίωμα του εντέρου

Το έντερο φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό μικροοργανισμών, όπως βακτήρια και αρχαία, που είναι γνωστά συνολικά ως μικροβίωμα του εντέρου. Οι βασικότερες ομάδες βακτηρίων, που συναντώνται στο ανθρώπινο έντερο, είναι τα φύλα Firmicutes, Bacteroidetes, Actinobacteria και Proteobacteria.

Το μικροβίωμα του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση διαφόρων φυσιολογικών λειτουργιών του ανθρώπινου σώματος, όπως η αντίσταση στις λοιμώξεις, ο μεταβολισμός, η φλεγμονή, η πρόληψη αυτοάνοσων ασθενειών, κλπ. Μελέτες των τελευταίων ετών μάλιστα, έχουν δείξει πως το μικροβίωμα επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου, αλλά και του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Διάφοροι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη σύνθεση του μικροβιώματος και επομένως την υγεία, όπως η διατροφή και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Οι αλλαγές στη σύνθεση του μικροβιώματος προκαλούν αυξημένη διαπερατότητα του εντερικού φραγμού και ανοσολογική ενεργοποίηση, η οποία οδηγεί σε συστηματική φλεγμονή.

Άξονας εντέρου-εγκεφάλου

Το δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου είναι γνωστό ως «άξονας εντέρου-εγκεφάλου» (GBA). Ο άξονας αυτός είναι υπεύθυνος για την επικοινωνία των συναισθηματικών και γνωστικών κέντρων του εγκεφάλου με το πεπτικό σύστημα. Σύμφωνα με μελέτες, η επικοινωνία αυτή μπορεί να επηρεαστεί από τη σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου, η οποία σε περίπτωση που διαταραχθεί οδηγεί σε συστηματική φλεγμονή και παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η νόσος Alzheimer.

Γαστρεντερικές διαταραχές & νόσος του Alzheimer

Αρκετές μελέτες έχουν αναφέρει συσχέτιση μεταξύ της εμφάνισης άνοιας (ειδικά της νόσου Alzheimer) και ορισμένων γαστρεντερικών διαταραχών, όπως η γαστρίτιδα και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Συγκεκριμένα, άτομα που πάσχουν από ορισμένες γαστρεντερικές διαταραχές έχει παρατηρηθεί πως διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των ερευνών δεν δείχνουν αιτιολογική συσχέτιση και είναι επίσης ασαφές εάν οι γαστρεντερικές διαταραχές αποτελούν κίνδυνο για την εμφάνιση της νόσου Alzheimer ή το αντίστροφο.

Τα στοιχεία, που έχουν προκύψει από τις μελέτες μέχρι στιγμής, υποστηρίζουν την έννοια του άξονα εντέρου-εγκεφάλου και της αμφίδρομης σχέσης μεταξύ των δύο αυτών οργάνων. Επιπλέον, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, έχει παρατηρηθεί μια ξεκάθαρη συσχέτιση της νόσου του Alzheimer με το μικροβίωμα του εντέρου.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα αφορά τη σχέση μεταξύ της αυξημένης χοληστερόλης, των γαστρεντερικών διαταραχών και της νόσου Alzheimer. Συγκεκριμένα, τα αυξημένα επίπεδα της χοληστερόλης στον εγκέφαλο έχουν συνδεθεί τόσο με τις διαταραχές του εντέρου όσο και  με τον εκφυλισμό των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου και τη γνωστική εξασθένηση. Ως επόμενο, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της χοληστερόλης θεωρείται πως θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη θεραπεία της νόσου Alzheimer, αλλά και των γαστρεντερικών διαταραχών.