Η εμμηνόπαυση αρχίζει συνήθως στην έκτη δεκαετία της ζωής και συνεχίζεται κατά μέσο όρο για 4-5 χρόνια. Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορούν να μειώσουν τη συνολική ευεξία και να επηρεάσουν κάθε πτυχή της ζωής. Αν και τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι αντιμετωπίσιμα, οι τρέχουσες μέθοδοι απέχουν πολύ από το να είναι τέλειες. Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) είναι αποτελεσματική για πολλούς ανθρώπους, αλλά, πέρα από τις παρενέργειές της, η HRT μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Για το λόγο αυτό, ορισμένοι άνθρωποι επιλέγουν μη ορμονικές θεραπείες. Ωστόσο, αυτές συχνά συνοδεύονται επίσης από έναν κατάλογο δυσάρεστων παρενεργειών, όπως διαταραχές του ύπνου, ζάλη, ναυτία και κόπωση. Εξαιτίας αυτού, η εύρεση μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα. Επίσης, πολλές γυναίκες καταφεύγουν στη λήψη βιταμινών.

Μια εναλλακτική προσέγγιση
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια δημοφιλής στροφή σε όλη την κοινωνία προς τις λεγόμενες εναλλακτικές ή συμπληρωματικές θεραπείες. Στην κορυφή μιας μακράς σειράς θεραπειών βρίσκεται ο βελονισμός. Ο βελονισμός έχει εισέλθει όλο και πιο κοντά στη δυτική ιατρική. Οι άνθρωποι έχουν χρησιμοποιήσει τον βελονισμό για να ανακουφίσουν ένα ευρύ φάσμα παθήσεων, όπως την κατάθλιψη, τον χρόνιο πόνο, την επιληψία και τη σχιζοφρένεια, με ποικίλα επίπεδα επιτυχίας. Η πιο πρόσφατη μελέτη, της οποίας ηγήθηκαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης στη Δανία και το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας στο Οντένσε, αντιπαραθέτει τη δύναμη του βελονισμού στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Αν και άλλες μελέτες έχουν εξετάσει τον βελονισμό ως πιθανή θεραπεία για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, δεν έχουν προκύψει οριστικά στοιχεία. Όπως γράφουν οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης, οι προηγούμενες μελέτες “έχουν επικριθεί για μεθοδολογικούς περιορισμούς, για παράδειγμα, κακός σχεδιασμός, ανεπαρκές μέγεθος δείγματος, ανεπαρκείς ομάδες ελέγχου ή εικονικού φαρμάκου, απουσία τυποποιημένων πρωτοκόλλων και έλλειψη δεδομένων για τις ανεπιθύμητες ενέργειες”.

Βοηθά ο βελονισμός στα συμπτώματα εξάψεων της εμμηνόπαυσης;

Για να μελετήσουν περαιτέρω, οι ερευνητές αποφάσισαν να επικεντρωθούν κυρίως σε ένα σύμπτωμα – τις εξάψεις. Συχνά συνεχίζονται για αρκετά χρόνια, οι εξάψεις επηρεάζουν περισσότερα από τα τρία τέταρτα των ατόμων που βιώνουν την εμμηνόπαυση και μπορεί να είναι οδυνηρές. Η μελέτη τους περιελάμβανε 70 γυναίκες κατά την εμμηνόπαυση. Η ομάδα έδωσε στις μισές γυναίκες μία 15λεπτη συνεδρία τυποποιημένου βελονισμού την εβδομάδα για 5 εβδομάδες. Οι βελονιστές που συμμετείχαν στη μελέτη είχαν κατά μέσο όρο 14 χρόνια εμπειρίας. Τα υπόλοιπα άτομα αποτελούσαν μέρος της ομάδας ελέγχου και δεν έλαβαν καμία παρέμβαση. Τα ευρήματα της μελέτης παρουσιάζονται στο περιοδικό BMJ Open. Κάθε μία από τις συμμετέχουσες συμπλήρωσε ένα ερωτηματολόγιο που αξιολογούσε την εμπειρία τους από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Το συμπλήρωσαν πριν από την έναρξη της μελέτης και στη συνέχεια μετά από 3, 6, 8, 11 και 26 εβδομάδες. Το ερωτηματολόγιο κάλυπτε τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων των εξάψεων, των προβλημάτων ύπνου, των αλλαγών στη μνήμη, των ουροποιητικών και κολπικών συμπτωμάτων και των δερματικών αλλαγών. Μετά από μόλις 3 εβδομάδες, οι συμμετέχοντες στην ομάδα του βελονισμού παρατήρησαν μείωση των εξάψεων. Στις 6 εβδομάδες, το 80% των γυναικών στην ομάδα του βελονισμού πίστευαν ότι οι συνεδρίες τις είχαν βοηθήσει. Ο βελονισμός δεν μείωσε μόνο τις εξάψεις. Οι συμμετέχουσες στην πειραματική ομάδα παρουσίασαν επίσης σημαντική μείωση της σοβαρότητας ή της συχνότητας της εφίδρωσης (συμπεριλαμβανομένων των νυχτερινών επεισοδίων), των διαταραχών του ύπνου, των συναισθηματικών συμπτωμάτων και των προβλημάτων του δέρματος και των μαλλιών.

Υπάρχει αντίστοιχο εικονικό φάρμακο για τον βελονισμό, για καλύτερη εξαγωγή συμπερασμάτων από τη μελέτη;

Αν και τα αποτελέσματα ήταν στατιστικά σημαντικά, οι συγγραφείς σημειώνουν ότι οι συμμετέχουσες ήταν σχετικά λίγες και η διάρκεια της μελέτης ήταν μικρή. Επίσης, ένας παλιός εχθρός – η έλλειψη εικονικού φαρμάκου – στοιχειώνει τα ευρήματα. Όπως εξηγούν οι συγγραφείς, “προς το παρόν, δεν υπάρχει επικυρωμένο εικονικό φάρμακο σύγκρισης με βελονισμό”. Το φαινόμενο του εικονικού φαρμάκου μπορεί να είναι ιδιαίτερα ισχυρό σε καταστάσεις όπου ένα άτομο λαμβάνει ατομική προσοχή από έναν θεραπευτή, σε αντίθεση με την απλή λήψη ενός χαπιού. Μια τεχνική που οι ερευνητές λένε ότι μπορεί να είναι χρήσιμη για μελλοντικές μελέτες είναι ο εικονικός βελονισμός. Για τους ανεκπαίδευτους παρατηρητές και συμμετέχοντες, ο εικονικός βελονισμός μοιάζει με τον κανονικό βελονισμό. Η κρίσιμη διαφορά είναι ότι ο θεραπευτής είτε δεν τοποθετεί τις βελόνες στα σημεία βελονισμού είτε δεν τρυπά το δέρμα με αυτές. Ωστόσο, ούτε ο εικονικός βελονισμός είναι ιδανικός ως έλεγχος. Μια παρέμβαση εικονικού φαρμάκου πρέπει να είναι ανενεργή και, σύμφωνα με ορισμένους συγγραφείς, ο εικονικός βελονισμός προσδίδει σημαντικότερη επίδραση από άλλα, πραγματικά ανενεργά εικονικά φάρμακα. Όπως εξηγούν οι συγγραφείς, “μια μελέτη που δοκιμάζει εικονικό έναντι πραγματικού βελονισμού δεν είναι μια ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο μελέτη, αλλά μάλλον μια μελέτη που δοκιμάζει δύο διαφορετικούς τύπους βελονισμού”. Η έλλειψη ενός κατάλληλου εικονικού φαρμάκου εμπόδισε και θα συνεχίσει να εμποδίζει τη μελέτη του βελονισμού. Ως έχει, είναι πολύ εύκολο να φανταστεί κανείς πώς θα ήταν δυνατόν να επιτευχθούν τα όποια μετρημένα οφέλη του βελονισμού με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, η προσοχή ενός γιατρού, ένα χαλαρωτικό διάλειμμα από την καθημερινή ζωή και οι προσδοκίες θα μπορούσαν να έχουν παρόμοια αποτελέσματα. Όπως παραδέχονται οι συγγραφείς, “αν και οι βελονιστές είχαν οδηγίες να συμπεριφέρονται ουδέτερα, οι πεποιθήσεις τους για τον βελονισμό θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αλληλεπίδρασή τους με τους συμμετέχοντες και ενδεχομένως να έχουν εντείνει ένα φαινόμενο placebo”. Τελικά, για τις γυναίκες που έχουν αποφασίσει να μην χρησιμοποιήσουν τις συνήθεις θεραπείες, ο βελονισμός -είτε τα οφέλη του προέρχονται μέσω του φαινομένου placebo είτε όχι- μπορεί να είναι μια χρήσιμη επιλογή. Ο κίνδυνος σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών είναι μικρός και, αν κάποιος αντιληφθεί ότι τα συμπτώματά του έχουν βελτιωθεί μετά τον βελονισμό, αυτός είναι σίγουρα ο στόχος οποιασδήποτε παρέμβασης.