Η αντισύλληψη, γνωστή και ως έλεγχος των γεννήσεων, περιλαμβάνει τρόπους που μειώνουν όσο το δυνατόν περισσότερο το ενδεχόμενο να προκύψει εγκυμοσύνη.

Ποιες μέθοδοι αντισύλληψης υπάρχουν;

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μέθοδοι αντισύλληψης, όπως αυτές που θα δούμε αναλυτικά πιο κάτω, εκ των οποίων, άλλες είναι αναστρέψιμες και άλλες είναι μόνιμες.

Α) Αναστρέψιμες μέθοδοι αντισύλληψης

• Ενδομήτριες συσκευές: Οι ενδομήτριες συσκευές, όπως το ενδομήτριο σύστημα λεβονοργεστρέλης (LNG IUD) και η χάλκινη Τ ενδομήτρια συσκευή (IUD), απελευθερώνουν ορμόνες που μειώνουν το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης.
• Εμφυτεύματα: Τα εμφυτεύματα απελευθερώνουν ορμόνες στο γυναικείο σώμα (προγεστίνη και οιστρογόνα). Χρησιμοποιούνται για περίπου 3 χρόνια και μειώνουν τον κίνδυνο σύλληψης.
• Ενέσεις αντισυλληπτικών: Οι ενέσεις αντισυλληπτικών περιέχουν προγεστίνη και λαμβάνονται κάθε τρεις μήνες.
• Αντισυλληπτικά χάπια: Τα αντισυλληπτικά χάπια που περιέχουν μόνο προγεστίνη ή έναν συνδυασμό προγεστίνης και οιστρογόνων, μειώνουν το ενδεχόμενο σύλληψης και λαμβάνονται σε καθημερινή βάση. (Διαβάστε επίσης:Αντισυλληπτικά χάπια: Μάθε τα υπέρ και τα κατά τους)
• Αντισυλληπτικά έμπλαστρα: Τα αντισυλληπτικά έμπλαστρα εφαρμόζονται στην κοιλιά ή στους γλουτούς, απελευθερώνοντας ορμόνες στην κυκλοφορία του αίματος που αποτρέπουν τη σύλληψη. Τα έμπλαστρα χρησιμοποιούνται μια φορά την εβδομάδα για 3 συνεχόμενες εβδομάδες. Την 4^η εβδομάδα, το έμπλαστρο δεν χρησιμοποιείται για να επέλθει περίοδος. (Διαβάστε επίσης: Αντισυλληπτικά επιθέματα: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε)
• Κολπικός δακτύλιος: Ο κολπικός δακτύλιος, που τοποθετείται στον κόλπο, απελευθερώνει οιστρογόνα και προγεστίνη. Ο δακτύλιος παραμένει τοποθετημένος στον κόλπο για 3 εβδομάδες και αφαιρείται την 4^η εβδομάδα για να επέλθει περίοδος.
• Διάφραγμα: Το διάφραγμα τοποθετείται στο εσωτερικό του κόλπου καλύπτοντας τον τράχηλο της μήτρας και μπλοκάροντας την είσοδο του σπέρματος.
• Ανδρικό προφυλακτικό: Το ανδρικό προφυλακτικό χρησιμοποιείται σε κάθε σεξουαλική επαφή, καλύπτοντας το πέος.
• Γυναικείο προφυλακτικό: Το γυναικείο προφυλακτικό χρησιμοποιείται σε κάθε σεξουαλική επαφή και τοποθετείται στον γυναικείο κόλπο.
• Μέθοδος Γαλουχίας Αμηνόρροιας (LAM): Η μέθοδος γαλουχίας αμηνόρροιας είναι χρήσιμη για τις γυναίκες που γέννησαν πρόσφατα και θηλάζουν.
• Επείγουσα αντισύλληψη: Η επείγουσα αντισύλληψη χρησιμοποιείται μόνο σε περίπτωση που μια από τις άλλες μεθόδους αντισύλληψης απέτυχε (για παράδειγμα αν έσπασε το προφυλακτικό κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής) για να μειωθεί ο κίνδυνος εγκυμοσύνης.
• Σπερματοκτόνα τζελ: Το σπερματοκτόνο τζελ εισάγεται στον κόλπο, εμποδίζοντας την είσοδο του σπέρματος στον τράχηλο της μήτρας, ενώ παράλληλα επιβραδύνει την κινητικότητά του.

Β) Μόνιμες μέθοδοι αντισύλληψης

• Γυναικεία στείρωση: Η γυναικεία στείρωση είναι μια επεμβατική μέθοδος που οδηγεί σε μόνιμη απώλεια της ικανότητας μιας γυναίκας να μείνει έγκυος. Κατά τη διάρκεια αυτής της χειρουργικής επέμβασης, οι σάλπιγγες φράσσονται, αποτρέποντας τα ωάρια να έρθουν σε επαφή με το σπέρμα. Ανάλογα με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης διαδικασίας, η γυναίκα υποβάλλεται σε γενική ή τοπική αναισθησία. Σημειώνεται ότι η γυναικεία στείρωση είναι 99% αποτελεσματική.
• Στείρωση ανδρών (βαζεκτομή): Η βαζεκτομή είναι μια χειρουργική επέμβαση κατά την οποία σφραγίσσεται ο σωλήνας που μεταφέρει το σπέρμα έξω από το σώμα, η οποία πραγματοποιείται ως μόνιμο μέτρο πρόληψης της εγκυμοσύνης. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης επέμβασης, ο άνδρας υποβάλλεται σε τοπική αναισθησία. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται γενική αναισθησία για τη συγκεκριμένη χειρουργική διαδικασία. Σημειώνεται ότι η βαζεκτομή είναι 99% αποτελεσματική.

Υπάρχουν μη ορμονικές μέθοδοι αντισύλληψης;

Από τότε που εφευρέθηκε η ενδομήτρια συσκευή, τη δεκαετία δηλαδή του 1970, δεν υπήρξε μέχρι πρόσφατα, κάποια άλλη σημαντική μη ορμονική μέθοδος αντισύλληψης.

Ωστόσο, πριν από μερικές ημέρες, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε μια νέα, μη ορμονική μέθοδο αντισύλληψης και συγκεκριμένα, ένα συνταγογραφούμενο τζελ συγκαταλέγεται πλέον ανάμεσα στις επιλογές που έχει στη διάθεσή της μια γυναίκα για να μειώσει τον κίνδυνο εγκυμοσύνης.

Το αντισυλληπτικό τζελ, που ονομάζεται Phexxi, αναπτύχθηκε από τη βιοφαρμακευτική εταιρεία Evofem Biosciences και αναμένεται να κυκλοφορήσει στα τέλη του 2023. Πρόκειται για έναν “κατ΄ απαίτηση τύπο αντισυλληπτικού”, που σημαίνει ότι χρησιμοποιείται μόνο όταν πραγματικά είναι απαραίτητο.

Πώς λειτουργεί το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi;

Το Phexxi εφαρμόζεται κολπικά, όπως τα σπερματοκτόνα. Ωστόσο, αντί να επιβραδύνει την κινητικότητα του σπέρματος εμποδίζοντας την είσοδό του στον τράχηλο, αλλάζει το pH του κόλπου κατά τη διάρκεια της σεξουαλική επαφής, έτσι ώστε το σπέρμα να μην μπορεί να επιβιώσει, αποτρέποντας το ενδεχόμενο να φτάσει στη μήτρα και να γονιμοποιήσει το ωάριο. 

Υπό κανονικές συνθήκες, το περιβάλλον του κόλπου είναι πολύ όξινο (περίπου 3,5 έως 4,5 στην κλίμακα pH – οξύτητα) και σε αυτό το όξινο περιβάλλον το σπέρμα δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο του. Όταν όμως το σπέρμα εισέλθει στον κόλπο, που η οξύτητα του είναι 7,2 έως 8,0 pH, δημιουργείται ένα αλκαλικό περιβάλλον, όπου το σπέρμα μπορεί να επιβιώσει, να μετακινηθεί και να φτάσει στη μήτρα για να γονιμοποιήσει το ωάριο. Το Phexxi, το οποίο αποτελείται από γαλακτικό οξύ, κιτρικό οξύ και διτρυγικό κάλιο, διατηρεί την οξύτητα του κόλπου, αποτρέποντας το αλκαλικό περιβάλλον που δημιουργείται κατά τη σεξουαλική επαφή, με αποτέλεσμα, το σπέρμα να πεθαίνει με το που εισέρχεται στον κόλπο και έτσι δεν προλαμβάνει να ταξιδέψει στη μήτρα. 

Υπάρχουν οφέλη από τη μη ορμονική αντισύλληψη;

Το Phexxi δρα δημιουργώντας ένα εχθρικό περιβάλλον για το σπέρμα, όπως περιγράψαμε πιο πάνω, οπότε λειτουργεί και διαφορετικά από τις ορμονικές μεθόδους αντισύλληψης, όπως τα χάπια, τους δακτυλίους, τα έμπλαστρα, τις ενέσεις κ.λπ, που εκμεταλλευόμενες τις ορμόνες, αποτρέπουν την μηνιαία ωορρηξία.

Η μη ορμονική αντισύλληψη, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν διαταράσσει τις ορμόνες του σώματος, που είναι πολύ σημαντικές για την αναπαραγωγική και μεταβολική υγεία. Οπότε η ανάπτυξη μη ορμονικών αντισυλληπτικών μεθόδων, όπως το Phexxi, είναι πολύ σημαντική για τη γενική υγεία των γυναικών. 

Πώς λαμβάνεται το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi;

Το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi πρέπει να χρησιμοποιείται είτε αμέσως πριν ή το πολύ μια ώρα πριν τη σεξουαλική επαφή.

Το συγκεκριμένο τζελ θα διατεθεί στην αγορά ως μια προγεμισμένη κάψουλα (σύριγγα), με μια δόση φαρμάκου. Κάθε δόση είναι αποτελεσματική μόνο για μια σεξουαλική επαφή, πράγμα που σημαίνει ότι για κάθε σεξουαλική πράξη, πρέπει να εισάγεται στον κόλπο μια επιπρόσθετη δόση, ανεξαρτήτως χρόνου διαμεσολάβησης ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη σεξουαλική επαφή. 

Πόσο αποτελεσματικό είναι το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi;

Νοουμένου ότι το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi είναι ακόμα νέο και δεν έχει ακόμη διατεθεί στην αγορά για χρήση από το ευρύ κοινό, χρειάζεται περεταίρω έρευνα για να διαπιστωθεί με ακρίβεια η αποτελεσματικότητά του. Ωστόσο, τα μέχρι στιγμής δεδομένα, που ήρθαν στο φως από μια κλινική δοκιμή, στην οποία συμμετείχαν 1400 γυναίκες, 18-35 ετών, που χρησιμοποίησαν το συγκεκριμένο τζελ, δείχνουν ότι είναι 86,3% αποτελεσματικό στην πρόληψη της εγκυμοσύνης. 

Με βάση τα πιο πάνω δεδομένα και συγκριτικά με την αποτελεσματικότητα των υπόλοιπων μεθόδων αντισύλληψης, το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi έχει περίπου μέτρια αποτελεσματικότητα. Για παράδειγμα, τα εμφυτεύματα είναι 99,9% αποτελεσματικά, η μη ορμονική ενδομήτρια συσκευή είναι 99,2% αποτελεσματική, οι ενέσεις είναι 94% αποτελεσματικές, τα αντισυλληπτικά χάπια είναι 91% αποτελεσματικά, το διάφραγμα είναι 88% αποτελεσματικό, το προφυλακτικό είναι 82% αποτελεσματικό, το σπερματοκτόνο είναι 72% αποτελεσματικό και το Phexxi είναι περίπου 87% αποτελεσματικό, άρα τοποθετείται λίγο πιο πάνω από τη μέση, στην κλίμακα της αποτελεσματικότητας.  

Ποιες παρενέργειες μπορεί να προκαλέσει η χρήση του αντισυλληπτικού τζελ Phexxi;

Το αντισυλληπτικό τζελ Phexxi, νοουμένου ότι εφαρμόζεται στον κόλπο, μπορεί να προκαλέσει κολπικό κάψιμο. Στην κλινική δοκιμή που αναφέραμε πιο πάνω, το 18% των γυναικών ανέφερε κολπικό κάψιμο και το 14,5% κολπικό κνησμό.

Ωστόσο, υπάρχει ενδεχόμενο και άλλων παρενεργειών από τη χρήση του συγκεκριμένου τζελ, σύμφωνα με τους κατασκευαστές του, όπως:

• Λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος (ουρολοίμωξη)
• Κολπική λοίμωξη
• Βακτηριακή κολπίτιδα
• Κολπικός πόνος
• Μη φυσιολογικές κολπικές εκκρίσεις
• Επώδυνη ούρηση

Σε κάθε περίπτωση, πριν χρησιμοποιήσετε το συγκεκριμένο τζελ, θα πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας και μαζί να ζυγίσετε τα οφέλη και τους κινδύνους του και να αποφασίσετε αν τελικά είναι καλό να το χρησιμοποιήσετε ή όχι. Υπάρχουν άλλες μέθοδοι αντισύλληψης που ενδεχομένως να ταιριάζουν καλύτερα σε εσάς.