Καφές: Τελικά, ωφελεί ή βλάπτει τον εγκέφαλο;

Υπάρχουν τόσες πολλές μελέτες για τον καφέ, με αντιφατικούς ισχυρισμούς σχετικά με τα οφέλη και τους κινδύνους που ελλοχεύει, που το καταναλωτικό κοινό είναι δύσκολο να ξεκαθαρίσει το τι πρέπει τελικά να πιστέψει.

Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι η υπερβολική κατανάλωση καφέ θα μπορούσε να οδηγήσει σε άνοια και εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ μια άλλη διαπίστωσε ακριβώς το αντίθετο. Μια λίγο πιο πρόσφατη μελέτη, που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο Tianjin, διαπίστωσε ότι η κατανάλωση 2-3 φλιτζανιών καφέ την ημέρα, συνδέεται με 28% χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας. Άλλες μελέτες υποστηρίζουν ότι ο καφές θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, ακόμη και COVID-19. (Δείτε την προστατευτική σχέση καφέ και COVID-19)

Ποιες μελέτες για τον καφέ θεωρούνται αξιόπιστες;

Σύμφωνα με την Whitney Linsenmeyer, PhD, RD, LD, επίκουρη καθηγήτρια διατροφής και Διαιτολογίας στο Πανεπιστήμιο Saint Louis, ο καφές ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφικής κουλτούρας πολλών χωρών από τον 15ο αιώνα και ως εκ τούτου υπάρχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον για αυτό το ρόφημα.

Πολλές διατροφικές μελέτες είναι παρατηρητικές και όχι πειραματικές, πράγμα που σημαίνει ότι δείχνουν συσχέτιση, αλλά δεν μπορούν να αποδείξουν μια σχέση αιτίας – αποτελέσματος. Οι παρατηρητικές μελέτες  συνδέουν τον καφέ με τη γνωστική υγεία και άλλα ευεργετικά αποτελέσματα, με βάση τις αναφορές των συμμετεχόντων, αλλά δεν είναι τόσο ακριβείς όσο οι πειραματικές, όμως υποδηλώνουν ότι απαιτείται περεταίρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί η συσχέτιση στην οποία κατέληξαν.

Το κοινό είναι πολύ σημαντικό να μάθει να αξιολογεί σωστά τις παρατηρητικές μελέτες. Ο Nurgül Fitzgerald, PhD, MS, RD, αναπληρωτής καθηγητής Διατροφικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Rutgers, ανέφερε σε δηλώσεις του ότι για να κριθεί η αξιοπιστία και η δύναμη μιας μελέτης, πρεπει να τεθούν και να απαντηθούν κάποια ερωτήματα.

Αρχικά, πρέπει να αξιολογηθούν οι συγγραφείς της μελέτης και το κατά πόσο έχουν εκπαιδευτεί σε σχετικό τομέα και αν έχουν οικονομικά οφέλη από τη δημοσίευση της μελέτης. Οι μελέτες που δημοσιεύονται σε κριτικά περιοδικά είναι συνήθως οι πιο αξιόπιστες.

Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη και ο αριθμός των συμμετεχόντων, ο τρόπος με τον οποίο ελέγχονται οι πιθανές προκαταλήψεις τους και το πόσο αξιόπιστα είναι τα όργανα μέτρησης που χρησιμοποιούνται. Αυτά τα στοιχεία είναι καταγεγραμμένα στην ενότητα «συζήτηση» της μελέτης, στην οποία εκφράζονται οι κριτικές για τη μελέτη.

Τέλος, από όσο περισσότερες μελέτες επαναλαμβάνουν τα ίδια αποτελέσματα, τότε τόσο πιο αξιόπιστα και έγκυρα θεωρούνται. «Εάν τα αποτελέσματα μιας παρατηρητικής μελέτης, μπορούν να επαναληφθούν σε πολλούς διαφορετικούς πληθυσμούς και υπό διαφορετικές συνθήκες με την πάροδο του χρόνου, τότε θεωρούνται πιο αξιόπιστα», εξήγησε ο Fitzgerald.

Τελικά; Ο καφές ωφελεί ή βλάπτει τον εγκέφαλο;

Η Sherri M. Cirignano, MS, RDN, LDN , αναπληρώτρια καθηγήτρια και πρόεδρος του τμήματος οικογενειακών και κοινοτικών επιστημών υγείας στο Πανεπιστήμιο Rutgers, ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια, η έρευνα έχει δείξει ότι ο καφές μπορεί πράγματι να είναι ευεργετικός για τη γνωστική υγεία. (Ο καφές επιδεινώνει τις καρδιακές αρρυθμίες;)

Τα νέα ευρήματα, από το Πανεπιστήμιο Tianjin, συνέβαλαν σε αυτό το αυξανόμενο σύνολο στοιχείων εξετάζοντας δεδομένα από περισσότερους από 360.000 συμμετέχοντες στη Βιοτράπεζα του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι ερευνητές τόνισαν ότι οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες της καφεΐνης μπορεί να είναι ευεργετικές για την υγεία του εγκεφάλου. (Πόση καφεΐνη υπάρχει σε ένα φλιτζάνι καφέ;) Ωστόσο, μια άλλη μελέτη που αξιολόγησε δεδομένα από την ίδια βιοτράπεζα, προειδοποίησε ότι η κατανάλωση έξι ή περισσότερων φλιτζανιών καφέ την ημέρα σχετίζεται με 53% περισσότερες πιθανότητες άνοιας. Σύμφωνα με την Cirignano, οι δύο αυτές μελέτες δεν αποκλείουν απαραίτητα η μια την άλλη, αλλά πρεπει να συσχετιστούν με τις άλλες διαθέσιμες έρευνες.

Οι διατροφικές συστάσεις δίνουν έμφαση στην γενική πρόσληψη καφεΐνης και όχι στην αποκλειστική κατανάλωση καφές. Να υπενθυμίσουμε ότι η καφεΐνη μπορεί να προέρχεται από διάφορα ροφήματα όπως το τσάι, τα ενεργειακά ποτά και τα αναψυκτικά, τα οποία πρέπει να συνυπολογίζονται στη γενική πρόσληψη καφεΐνης. (Η κατανάλωση καφεΐνης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού;)

Σε κάθε περίπτωση, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, προτείνει την καφεΐνη ως μέρος μιας υγιεινής διατροφής για τους περισσότερους ανθρώπους, οι οποίοι μπορούν να καταναλώνουν 400 χιλιοστόγραμμα την ημέρα – περίπου τέσσερα ή πέντε φλιτζάνια καφέ.