Munchausen Syndrome by Proxy: Μια πολύ σοβαρή μορφή παιδικής κακοποίησης

Τι είναι το σύνδρομο Μινχάουζεν μέσω αντιπροσώπου ;

Το σύνδρομο Munchausen δι’ αντιπροσώπου (Munchausen Syndrome by Proxy) είναι μια διαταραχή ψυχικής υγείας κατά την οποία ένας φροντιστής, συχνότερα μια μητέρα, επινοεί συστηματικά ψεύτικα συμπτώματα ή προκαλεί πραγματικά συμπτώματα σε ένα παιδί ή ενήλικο θύμα για να κάνει να φαίνεται ότι το θύμα έχει ένα πραγματικό σωματικό ή ψυχικό πρόβλημα υγείας.

Αυτές οι ενέργειες είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας δυσπροσαρμοστικής διαταραχής ή υπερβολικής αναζήτησης προσοχής από τον φροντιστή. Εκτός από διαταραχή, το σύνδρομο Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου θεωρείται επίσης μια πολύ σοβαρή μορφή παιδικής κακοποίησης.

Το σύνδρομο Μινχάουζεν και το σύνδρομο Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου ταξινομούνται πλέον ως “πλασματική διαταραχή που επιβάλλεται σε άλλον” ή FDIA στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Η αλλαγή αυτή αντιπροσωπεύει την πεποίθηση ότι η εν λόγω διαταραχή περιγράφει ένα πρότυπο συμπεριφοράς και όχι ένα υποκείμενο ψυχιατρικό σύνδρομο.

Αν και η FDIA είναι σπάνια, το ποσοστό θνησιμότητας είναι ανησυχητικό. Μεταξύ 6 έως 10 τοις εκατό όλων των περιπτώσεων FDIA θα καταλήξουν σε θάνατο, γεγονός που την καθιστά μια πολύ θανατηφόρα μορφή κακοποίησης.

 Ποια είναι τα συμπτώματα του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου;

Τα σημάδια και τα συμπτώματα της πλασματικής διαταραχής που επιβάλλεται σε άλλον (FDIA) είναι πιθανό να είναι παρόντα τόσο στον φροντιστή όσο και στο παιδί ή το ενήλικο θύμα. Είναι σημαντικό ο γιατρός να λάβει γνώση των σημείων και των συμπτωμάτων και στα δύο μέρη και να παρακολουθεί τυχόν ανησυχίες.

Στον φροντιστή, είναι σημαντικό να αναζητήσετε τα ακόλουθα σημάδια:

• Εξαπάτηση από τον φροντιστή
• Οι αναφορές του φροντιστή διαφέρουν από αυτές του ιατρικού προσωπικού
• Ο φροντιστής έχει ιατρικές γνώσεις και μπορεί να εργάζεται σε ιατρικό περιβάλλον
• Ο φροντιστής έχει την επιθυμία να θεωρείται “καλός” σε αυτό που κάνει
• Ο φροντιστής επιδιώκει συστηματικά την έγκριση και την προσοχή του ιατρικού προσωπικού
• Άρνηση του φροντιστή να φύγει από το πλευρό του θύματος όταν αυτό αξιολογείται
• Το ιατρικό ιστορικό του θύματος είναι αποσπασματικό, ασαφές ή ασυνεπές
• Οι συστάσεις για επεμβατικές διαγνωστικές και χειρουργικές διαδικασίες γίνονται δεκτές χωρίς να αμφισβητούνται ή να προβληματίζονται από τον φροντιστή

Επιπλέον, ο φροντιστής συχνά ζητά δεύτερη γνώμη, περαιτέρω παρεμβάσεις και πρόσθετες διαδικασίες. Συχνά στον φροντιστή υπάρχουν κακές σχέσεις με την οικογένεια ή/και απουσία σχέσεων με φίλους ή άλλα κοινωνικά δίκτυα.

Τα προειδοποιητικά σημάδια σε ένα παιδί ή ενήλικο θύμα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Αναφερόμενα ιατρικά προβλήματα που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία
• Συμπτώματα ή σημάδια ασθένειας εμφανίζονται μόνο στην παρουσία του φροντιστή
• Τα σημάδια και τα συμπτώματα μπορεί να βελτιωθούν ενώ βρίσκονται υπό ιατρική φροντίδα
• Ιστορικό πολλαπλών και επαναλαμβανόμενων τραυματισμών, ασθενειών, ιατρικών διαδικασιών, χειρουργικών επεμβάσεων ή/και νοσηλειών
• Άτυπη παρουσίαση της διαταραχής ή της ασθένειας που περιλαμβάνει φυσιολογικές εξετάσεις και παρατηρήσεις από το ιατρικό προσωπικό
• Απουσία δεύτερου γονέα, στην περίπτωση παιδιού-θύματος

Ποιες είναι οι αιτίες του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου;

Η ακριβής αιτία της FDIA ή του Συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου δεν είναι σαφής. Ωστόσο, οι ειδικοί λένε ότι τόσο βιολογικοί όσο και ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της διαταραχής.

Μια θεωρία υποστηρίζει ότι τα άτομα με FDIA βίωσαν ιστορικό παραμέλησης ή ψυχικής, σεξουαλικής ή συναισθηματικής κακοποίησης ως παιδιά. Ο φροντιστής μπορεί επίσης να έχει κάποια ψυχιατρική διαταραχή, όπως διαταραχή προσωπικότητας, διπολική διαταραχή, άγχος ή κατάθλιψη. Άλλες θεωρίες επισημαίνουν την απώλεια ενός γονέα σε νεαρή ηλικία ή το μεγάλο στρες.

Πώς γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου;

Η διάγνωση του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου αποτελεί πρόκληση για τους γιατρούς εξαιτίας όλης της ανεντιμότητας που παρουσιάζει ο ενήλικος φροντιστής. Μια βασική αρχή για τη διάγνωση αυτής της διαταραχής είναι ότι η εξαπάτηση είναι παρούσα σε όλες τις περιπτώσεις.

Ένα άτομο με FDIA θα παραποιήσει το ιστορικό και τα συμπτώματα του ενήλικου θύματος ή του παιδιού, οδηγώντας τελικά σε υπερβολική θεραπεία και περιττές ιατρικές διαδικασίες.

Υπάρχει ένα σύνολο κριτηρίων που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της FDIA ή του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου. Για να ικανοποιηθεί μια κλινική διάγνωση, πρέπει να πληρούνται τα ακόλουθα τέσσερα κριτήρια:

1. Ο δράστης ή ο φροντιστής επιδίδεται στην παραπλανητική παραποίηση σωματικών ή ψυχολογικών σημείων ή συμπτωμάτων ή στην πρόκληση τραυματισμού ή ασθένειας σε άλλον
2. Το άτομο παρουσιάζει το θύμα στους άλλους ως άρρωστο, τραυματισμένο ή εξασθενημένο
3. Η παραπλανητική συμπεριφορά είναι παρούσα ελλείψει εξωτερικών κινήτρων
4. Η συμπεριφορά δεν εξηγείται καλύτερα από άλλη ψυχική διαταραχή, όπως παραληρητική διαταραχή ή άλλη ψυχωτική διαταραχή.

Υπάρχει θεραπεία του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου;

Η θεραπεία του συνδρόμου Μινχάουζεν μέσω αντιπροσώπου απαιτεί γενικά θεραπεία του ενήλικα και του παιδιού ή του ενήλικου θύματος. Τούτου λεχθέντος, μπορεί να είναι δύσκολο να πείσετε τον δράστη να αναζητήσει θεραπεία, δεδομένου ότι συνήθως δεν θέλει να παραδεχτεί τη συμπεριφορά του ή να αναζητήσει θεραπεία. Συχνά, είναι μια παρέμβαση εκ μέρους του παιδιού από γιατρό ή άλλη προστατευτική υπηρεσία που επιβάλλει το θέμα.

Στην περίπτωση που ο γονέας/φροντιστής είναι πρόθυμος να ζητήσει βοήθεια και δεν ερευνάται η κακοποίησή του, ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να παραπέμψει σε ατομική ή οικογενειακή θεραπεία. Ο ιατρός και οι ειδικοί ψυχικής υγείας θα πρέπει να συνεργαστούν για την κατάρτιση ενός σχεδίου θεραπείας για την οικογένεια.

Εάν το παιδί ή το ενήλικο θύμα απομακρυνθεί από τη φροντίδα του δράστη, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει τόσο ιατρικές όσο και ψυχολογικές παρεμβάσεις. Τα θύματα της FDIA θα χρειαστούν ψυχοθεραπεία ή ψυχιατρική αγωγή για να τα βοηθήσει να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν την κακοποίηση που έχουν υποστεί από τον φροντιστή ή τον γονέα τους.

Μπορεί επίσης να χρειαστούν συνεχή ιατρική παρακολούθηση για να παρακολουθήσουν τυχόν σωματική βλάβη που προκλήθηκε από τον φροντιστή. Ο γιατρός και οι ειδικοί ψυχικής υγείας θα πρέπει να σχηματίσουν μια διεπιστημονική ομάδα παιδικής προστασίας στο νοσοκομείο ή στην κοινότητα για τη θεραπεία του θύματος.

Ο δράστης ή ο παραβάτης γονέας μπορεί να αντιμετωπίσει ποινικές κατηγορίες που σχετίζονται με την κακοποίηση. Η θεραπεία για τον φροντιστή/ δράστη θα εξαρτηθεί από τα νομικά ζητήματα που περιβάλλουν την υπόθεση και άλλες ψυχιατρικές καταστάσεις.

Πώς να αντιμετωπίσετε το σύνδρομο Μινχάουζεν μέσω αντιπροσώπου;

Το σύνδρομο Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου είναι μια σοβαρή μορφή παιδικής κακοποίησης που απαιτεί άμεση παρέμβαση από τις υπηρεσίες προστασίας παιδιών και το ιατρικό προσωπικό.

Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που ειδικεύονται στη θεραπεία του συνδρόμου Μινχάουζεν δι’ αντιπροσώπου καλούνται συχνά να θεραπεύσουν το άτομο που παρουσιάζει τέτοια συμπεριφορά. Ωστόσο, οι Υπηρεσίες Προστασίας του Παιδιού είναι επίσης υποχρεωμένες να λάβουν νομικά μέτρα (όπως η αφαίρεση του παιδιού από την επιμέλεια του ενήλικα) κατόπιν διερεύνησης του θέματος.

Ανεξάρτητα από αυτό, είναι απαραίτητο τόσο ο δράστης όσο και το θύμα να λάβουν επαρκή ψυχική περίθαλψη που θα τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν το τραύμα μιας τέτοιας σχέσης.