Πόσο αυτόνομο θεωρείτε τον εαυτό σας; Πόσο αυτόνομοι είμαστε εν μέσω πανδημίας;

Η αυτοκτονία μιας νεαρής γυναίκας από την Αυστραλία φέρεται να συνδέεται με αντιδράσεις επειδή αρνήθηκε να κάνει το εμβόλιο κατά του κοροναϊού. Πρόσφατα, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι σε διάφορες χώρες διαμαρτυρήθηκαν για τις εντολές και τους περιορισμούς που αποσκοπούν στη διαχείριση του κοροναϊού.

Θα πρέπει οι διαδηλωτές να καταδικαστούν και να χαρακτηριστούν ως αντιεμβολιαστές και σκεπτικιστές ή μήπως απλά ανεβάζουν τους τόνους απέναντι σε παρόμοια σκληρούς ελιγμούς που επιβάλλουν οι κυβερνώντες;

Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν καταφύγει σε ακραίες τακτικές ελέγχου, οι οποίες εγείρουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την αυτονομία, η οποία ορίζεται ως “μια κατάσταση ανεξαρτησίας και αυτοδιάθεσης… η εμπειρία του να ενεργείς από επιλογή αντί να αισθάνεσαι πιεσμένος“.

Σκεφτείτε τρία ερωτήματα:

• Πόσο αυτόνομο θεωρείτε τον εαυτό σας;
• Είναι αυτή η αυτονομία απαραίτητη για την ψυχολογική σας ευημερία;
• Αν η αυτονομία είναι απαραίτητη, είναι εντάξει να την αφαιρέσει κάποιος για να διατηρήσει το γενικότερο καλό ή να θυσιάσει την ψυχική υγεία για χάρη της σωματικής υγείας;

Οι περισσότεροι άνθρωποι στον δυτικό κόσμο θεωρούν τον εαυτό τους αυτόνομο. Αυτό είναι γενικά καλό, αλλά πολλές πληροφορίες υποδηλώνουν ότι η πραγματική αυτονομία μπορεί να είναι περισσότερο φαντασίωση παρά πραγματικότητα, καθώς οι αρχές, οι αγορές και τα μέσα ενημέρωσης μας οδηγούν να εσωτερικεύσουμε έναν συγκεκριμένο τύπο αυτονομίας, έναν τύπο που δημιουργεί την ψευδαίσθηση της επιλογής, αλλά στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει μια μορφή συμμόρφωσης που λειτουργεί χωρίς να το συνειδητοποιείτε. Δεν εννοούμε ότι αυτός ο τύπος αυτονομίας είναι λιγότερο σημαντικός για την ψυχική σας υγεία από την “πραγματική” αυτονομία, και θα αναλύσουμε το γιατί παρακάτω.

Λίγα ή και καθόλου από τα κίνητρα ή τις αξίες που διέπουν τις επιλογές σας είναι πραγματικά δικά σας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι υιοθετούμε ως επί το πλείστον τα κίνητρα και τις αξίες των άλλων μέσω της μάθησης. Αυτοί οι “άλλοι” είναι συχνά η οικογένεια, οι φίλοι και οι άνθρωποι με εξουσία, όπως οι διασημότητες ή οι πολιτικοί. Υιοθετούμε τις αξίες των άλλων για να τους μοιάσουμε, επειδή βασιζόμαστε στην υποστήριξη της ομάδας για να επιβιώσουμε.

Οι ψυχολόγοι αποκαλούν τη διαδικασία της εσωτερίκευσης των αξιών των άλλων διαπλεκόμενη και οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν ότι μας καθιστά ευάλωτους στο να καθοδηγούμαστε από εξωτερικές επιρροές σε σχέση με τα εσωτερικά μας κίνητρα. Επειδή η αυτονομία είναι μια αξία την οποία εσωτερικεύουμε μέσω της διαπερατότητας, είναι πιθανό να έχουμε εσωτερικεύσει έναν συγκεκριμένο τύπο αυτονομίας, έναν τύπο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κοινωνίας πάνω από τα δικά μας. Η σταθερή ή αληθινή αυτονομία σας δίνει την ελευθερία της επιλογής, ανεξάρτητα από το αν αυτό εξυπηρετεί την κοινωνία ή όχι, οπότε τι είδους αυτονομία έχετε όταν πρόκειται να αποφασίσετε αν θα κάνετε ένα εμβόλιο;

Δεν αναφέρουμε ότι ο εμβολιασμός είναι λάθος. Καταλαβαίνουμε την επιτακτική ανάγκη διασφάλισης της δημόσιας υγείας. Διερωτώμεθα, ωστόσο, αν μπορεί να είναι κάποιος αυτόνομος όταν ανώτερες δυνάμεις αφαιρούν την επιλογή του, αν η επιλογή του δεν ευθυγραμμίζεται με κάποιον στόχο. Ίσως είμαστε αυτόνομοι “υπό προϋποθέσεις”.

Γιατί η κοινωνία προσπαθήσει να εμφυσήσει μια αξία όπως η αυτονομία, αν δεν μπορούμε πραγματικά να την εκφράσουμε;

Η Κεντρική Τράπεζα θέλει να ξοδέψετε τα χρήματά σας σε ένα συγκεκριμένο πράγμα, ας πούμε σε ακίνητα, για να βοηθήσει στην αποτροπή μιας οικονομικής κρίσης. Ποια είναι η ευκολότερη επιλογή: η επιβολή ποινών για τη διατήρηση των χρημάτων σας στην τράπεζα, η οποία μπορεί να συναντήσει αντίσταση, ή η μείωση των επιτοκίων αυξάνοντας τον πληθωρισμό, κάνοντάς σας να “επιλέξετε” να ξοδέψετε τα χρηματά σας, τα οποία θα αξίζουν λιγότερο αν παραμείνουν στην τράπεζα;

Είστε σε θέση να δείτε τον εαυτό σας να αλλάζει θέση με τους όμορφους ανθρώπους στις διαφημίσεις τόσο πολύ ώστε να “επιλέγετε” να αγοράζετε τις μάρκες που φορούν;

Σίγουρα, είναι ευκολότερο για τους υπεύθυνους να προπαγανδίζουν την αξία της αυτονομίας και να τροποποιούν το περιβάλλον μέσα στο οποίο γίνονται οι επιλογές ώστε να εξαναγκάζουν ή να κατευθύνουν τις ενέργειές σας, και ταυτόχρονα να κάνουν αυτόν τον εξαναγκασμό ή την κατεύθυνση αρκετά διακριτική ώστε να προστατεύουν την αντίληψή σας ότι η επιλογή σας προέρχεται από εσάς.

Ένας ολόκληρος τομέας – τα οικονομικά της συμπεριφοράς – είναι αφιερωμένος στην πρακτική του επηρεασμού των επιλογών μέσω της οργάνωσης του πλαισίου στο οποίο οι άνθρωποι λαμβάνουν αποφάσεις. Η κοινωνία θα μπορούσε να είχε εξυπηρετηθεί καλύτερα αν οι αρχηγοί κρατών είχαν επιμείνει στις γνώσεις των οικονομικών της συμπεριφοράς για την επίτευξη του στόχου της ανοσίας της αγέλης αντί να καταφεύγουν σε εντολές.

Εκτός της πανδημίας, τα οικονομικά κίνητρα έχουν προωθήσει αποτελεσματικά την υιοθέτηση εμβολίων. Για παράδειγμα, ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Β μεταξύ των χρηστών οπιοειδών ενέσεων επταπλασιάστηκε μετά την παροχή κινήτρων.

Οι εντολές τίθενται σε ισχύ όταν γίνεται αποδεκτό ότι οι αποφάσεις των ανθρώπων είναι λανθασμένες πέρα από κάθε διόρθωση, καθιστώντας τους σε ανάγκη κηδεμονίας.

Γι’ αυτό το λόγο το βάρος της εναντίωσης στις εντολές πέφτει στα άτομα. Τα άτομα πρέπει να επιδείξουν την ικανότητα να κάνουν ορθολογικές επιλογές για να απονομιμοποιήσουν την αφαίρεση των επιλογών τους, αν θέλουν να διατηρήσουν την αυτονομία τους και τις δημόσιες ελευθερίες τους. Οι ευφάνταστες ιστορίες για τα μικροτσίπ του Bill Gates που παρακολουθούν τα βιομετρικά στοιχεία μέσω των ενέσεων δεν θα πείσουν τις ρυθμιστικές αρχές ότι η επιλογή του να μην εμβολιάζεται κάποιος οδηγείται από ορθή κρίση. Όσοι αντιτίθενται στις εντολές για χάρη της αυτονομίας πρέπει να προσφέρουν ηθικά επιχειρήματα και αποδείξεις για τους κινδύνους που απειλούν την ψυχολογική τους ασφάλεια, ενώ παράλληλα να δείχνουν να λαμβάνουν υπόψη τους τις διαθέσιμες στατιστικές που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, επειδή οι ηγέτες ερμηνεύουν τις έκτακτες μηχανορραφίες ως σημάδια φόβου, σκεπτικισμού ή απόλυτου παραλογισμού που δικαιολογούν διόρθωση.

Οι Deci και Ryan ανέπτυξαν και δοκίμασαν τη θεωρία του αυτοπροσδιορισμού, δείχνοντας ότι η αυτονομία είναι μια βασική ψυχολογική ανάγκη που σχετίζεται με πράγματα όπως η θετική επίδραση (συναισθηματική κατάσταση), το αντιληπτό νόημα της ζωής, η υποκειμενική προσωπική ανάπτυξη και η ευημερία, γεγονός που μας κάνει να αμφιβάλλουμε ότι ήταν ποτέ εντάξει να θυσιάσουμε την πεποίθηση των ανθρώπων ότι είναι ελεύθεροι για κάποιο άλλο σκοπό, ακόμη και αν αυτός ο σκοπός ήταν η σωματική υγεία μαζικά.

Η θεωρία του αυτοπροσδιορισμού θα μπορούσε να προσφέρει μια πιο ουσιαστική επιχειρηματολογία κατά της υποχρεωτικής διενέργειας εμβολιασμών. Πώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε τις εντολές ως μέσο για ένα σκοπό όταν ο σκοπός περιλαμβάνει τη διακινδύνευση της αυτονομίας, μιας από τις βασικές ψυχολογικές μας ανάγκες, ιδίως με τη διαθεσιμότητα άλλων μέσων για την προώθηση των εμβολιασμών, όπως η συμπεριφορική οικονομία, που διατηρούν την εσφαλμένη αντίληψη ότι έχουμε απεριόριστες επιλογές;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι δική σας απόφαση!