Ποιος πρέπει να παίρνει στατίνες και πότε;

Είναι ήδη γνωστό ότι οι στατίνες μειώνουν σημαντικά τις πιθανότητες καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου, μειώνοντας το επίπεδο της «κακής» χοληστερίνης στο αίμα. Ωστόσο, πλέον δεν συνταγογραφούνται μόνο με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων του αίματος, αλλά χρησιμοποιούνται και όταν ένα άτομο διατρέχει 7,5% ή μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστεί καρδιακή προσβολή ή να πάθει εγκεφαλικό τα επόμενα 10 χρόνια της ζωής του.

Ποια είναι τα εγκεκριμένα φάρμακα στατίνης σήμερα;

Σήμερα, τα εγκεκριμένα από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων, φάρμακα στατίνης, είναι έντεκα. Ανάμεσα τους και τέσσερα συνδυαστικά φάρμακα που χορηγούνται σε σταθερή δόση.

Οι επτά κύριοι φαρμακευτικοί παράγοντες είναι οι εξής:

• Lipitor (ατορβαστατίνη)
• Lescol (Φλουβαστατίνη)
• Mevacor (λοβαστατίνη)
• Livalo (πιταβαστατίνη)
• Pravachol (Πραβαστατίνη)
• Zocor (Σιμβαστατίνη)
• Crestor (ροσουβαστατίνη)

Ποια τα οφέλη των στατινών;

Οι στατίνες μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης, αναστέλλοντας ένα ηπατικό ένζυμο, γνωστό ως αναγωγάση HMG Co-A, το οποίο είναι το κλειδί για τη σύνθεση της χοληστερίνης. Η συνεπής χρήση αυτών των φαρμάκων σχετίζεται με σημαντική μείωση της «κακής» χοληστερίνης LDL, μέτρια μείωση των τριγλυκεριδίων και με μικρή αύξηση της «καλής» χοληστερίνης HDL.

Τα πιο πάνω αποτελέσματα μεταφράζονται σε πρόσθετα καρδιαγγειακά οφέλη, όπως:

• Μείωση της συσσώρευσης πλάκας στα τοιχώματα των αρτηριών
• Σταθεροποίηση των πλακών, μειώνοντας τον κίνδυνο να σπάσουν και να προκαλέσουν αρτηριακή απόφραξη στην καρδιά ή τον εγκέφαλο
• Μειωμένη αρτηριακή φλεγμονή με βάση τη δοκιμή C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP)
• Μειωμένος σχηματισμός θρόμβων αίματος στο σημείο της απόφραξης

Οι πιο πάνω επιδράσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, ιδιαίτερα σε άτομα με προυπέρταση που δεν λαμβάνουν ακόμη φάρμακα για την αρτηριακή τους πίεση.

Ποιες παρενέργειες μπορούν να προκαλέσουν οι στατίνες;

Παρόλο που οι στατίνες προσφέρουν σημαντικά οφέλη και μειώνουν αισθητά τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, υπάρχουν κάποιες παρενέργειες που σχετίζονται με τη χρήση τους, όπως:

• Ναυτία
• Πεπτικά αέρια
• Στομαχικές διαταραχές
• Πονοκέφαλος
• Ζάλη
• Κούραση
• Εξάνθημα
• Διαταραχές ύπνου
• Μειωμένη συγκέντρωση
• Μυϊκοί πόνοι

Οι στατίνες μπορούν επίσης να προκαλέσουν αύξηση των ηπατικών ενζύμων σε έναν στους 100 χρήστες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτή η αύξηση δεν σχετίζεται με σοβαρή ή μόνιμη ηπατική βλάβη, αλλά χρειάζεται προσοχή όταν οι στατίνες συνταγογραφούνται σε άτομα με υποκείμενη ηπατική δυσλειτουργία.

Τέλος, οι στατίνες φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 σε ορισμένες γυναίκες και κυρίως στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Ποιος πρέπει και ποιος δεν πρέπει να παίρνει στατίνες;

Εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχει μια διαφωνία ανάμεσα στους επιστήμονες για το αν τελικά οι στατίνες είναι απαραίτητες και εξίσου ωφέλιμες για όλους. Δυστυχώς, η διαφωνία τους αυτή έχει παρερμηνευτεί, με πολλούς να θεωρούν λανθασμένα ότι οι στατίνες δεν έχουν κανένα όφελος ή πολύ χειρότερα ότι είναι επιβλαβείς.

Το 2016, η Ειδική Ομάδα Προληπτικών Υπηρεσιών (USPSTF) εξέδωσε νέες κατευθυντήριες γραμμές, δηλώνοντας ότι τα στοιχεία ήταν «ανεπαρκή» για να μπορέσουν να συστηθούν οι στατίνες σε άτομα 76 ετών και άνω με ιστορικό καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου. Το 2018, οι ενημερωμένες οδηγίες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας και του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας, ανέφεραν ακριβώς το ίδιο. Η δήλωση της USPSTF δεν σημαίνει ότι τα άτομα που λαμβάνουν στατίνες πρεπει να σταματήσουν τη χρήση τους μόλις κλείσουν τα 76 τους χρόνια. Αντίθετα, υποδηλώνει ότι τα οφέλη τους μπορεί να είναι μικρότερα και χρειάζεται εξατομικευμένος χειρισμός, καθώς ο κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός.

Η USPSTF εξέδωσε περαιτέρω συστάσεις σχετικά με τη χρήση των στατινών για τις ακόλουθες ομάδες κινδύνου:

• Η θεραπεία με στατίνες χαμηλής έως μέτριας δόσης, συνιστάται για ενήλικες 40 – 75 ετών που δεν έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Σημειώνεται ότι ο προσδιορισμός του κινδύνου γίνεται με βάση το αν κάποιο άτομο έχει έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο ή μεγαλύτερο από 7,5% υπολογιζόμενο κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου για τα επόμενα 10 χρόνια.
• Η θεραπεία με στατίνες μπορεί να ξεκινήσει σε άτομα 40 – 75 ετών, που έχουν έναν ή περισσότερους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου και υπολογιζόμενο κίνδυνο μεταξύ 7,5 και 10%.