Το αλάτι αποτελείται από περίπου 40% νάτριο και 60% χλώριο. Το νάτριο είναι ένα απαραίτητο μέταλλο για τη βέλτιστη λειτουργία του μυϊκού και νευρικού συστήματος, ενώ μαζί με το χλώριο βοηθά επίσης το σώμα στη διατήρηση της σωστής ισορροπίας νερού και μετάλλων.

Το αλάτι χρησιμοποιείται συνήθως για την προσθήκη γεύσης σε τρόφιμα ή τη συντήρησή τους, αλλά η υπερβολική κατανάλωσή του μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Ποιες είναι οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της υπερβολικής κατανάλωσης αλατιού;

Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλατιού είτε σε ένα γεύμα είτε μέσα σε μια ημέρα, μπορεί να έχει ορισμένες βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις, όπως:

• Κατακράτηση νερού

Ένα συχνό σύμπτωμα της κατανάλωσης υπερβολικού αλατιού είναι το φούσκωμα ή το πρήξιμο σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι συνήθως. Αυτό συμβαίνει επειδή οι νεφροί, στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν μια συγκεκριμένη αναλογία νατρίου προς νερό στο σώμα, κατακρατούν περισσότερο νερό για να αντισταθμίσουν το επιπλέον νάτριο που καταναλώθηκε.

Αυτή η κατακράτηση νερού μπορεί να έχει ως συνέπεια το πρήξιμο, ειδικά στα χέρια και τα πόδια, ενώ ένα άτομο μπορεί επίσης να ζυγίζει περισσότερο από συνήθως λόγω αυτής.

• Παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης

Ένα γεύμα πλούσιο σε αλάτι μπορεί να αυξήσει τον όγκο του αίματος που ρέει μέσω των αιμοφόρων αγγείων και των αρτηριών, γεγονός το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ωστόσο, άτομα που είναι περισσότερο ανθεκτικά στο αλάτι μπορεί να μην παρουσιάζουν αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

Η ευαισθησία ενός ατόμου στο αλάτι θεωρείται πως επηρεάζεται από παράγοντες, όπως η γενετική, οι ορμόνες, η γήρανση και η παχυσαρκία. Συνεπώς, μια διατροφή πλούσια σε αλάτι μπορεί να μην έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε όλους τους ανθρώπους.

• Υπερβολική δίψα

Η κατανάλωση ενός αλμυρού γεύματος μπορεί να προκαλέσει ξηροστομία και να αυξήσει το αίσθημα δίψας. Η υπερβολική δίψα μετά από ένα τέτοιο γεύμα είναι ένας τρόπος με τον οποίο το σώμα προσπαθεί να εξισορροπήσει την αναλογία νατρίου προς νερό.

Η αυξημένη πρόσληψη υγρών λόγω της δίψας μπορεί να έχει ως συνέπεια την πιο συχνή ούρηση. Στην περίπτωση όμως που κάποιος δεν καταναλώσει αρκετά υγρά μετά από ένα γεύμα με υψηλή ποσότητα αλατιού, τότε τα επίπεδα νατρίου στο σώμα μπορεί να αυξηθούν σε μεγάλο βαθμό και να εμφανιστεί μια κατάσταση γνωστή ως υπερνατριαιμία.

Η υπερνατριαιμία μπορεί να προκαλέσει διαρροή νερού από τα κύτταρα στο αίμα, στην προσπάθεια του σώματος να αραιώσει την περίσσεια του νατρίου. Εάν η υπερνατριαιμία αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση, δυσκολίες στην αναπνοή, επιληπτικές κρίσεις, κώμα, ακόμη και θάνατο.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κατανάλωσης υπερβολικού αλατιού;

Η κατανάλωση υπερβολικού αλατιού για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει ορισμένα προβλήματα υγείας, όπως:

• Υψηλή αρτηριακή πίεση

Αρκετές μελέτες δείχνουν πως μια διατροφή πλούσια σε αλάτι μπορεί μακροπρόθεσμα να αυξήσει σημαντικά την αρτηριακή πίεση, ενώ αντιθέτως η μείωση της περιεκτικότητάς μιας διατροφής σε αλάτι μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης.

Οι επιδράσεις αυτές του αλατιού πιστεύεται πως είναι σημαντικά ισχυρότερες σε άτομα που είναι πιο ευαίσθητα στο αλάτι, καθώς και σε παχύσαρκα άτομα και ηλικιωμένους.

• Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του στομάχου

Αρκετές μελέτες έχουν συνδέσει τη διατροφή πλούσια σε αλάτι με τον υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του στομάχου. Ενδεικτικά, μια ανασκόπηση μελετών του 2012 με περισσότερους από 268.000 συμμετέχοντες υποστηρίζει πως όσα άτομα έχουν μέση πρόσληψη αλατιού 3 γραμμάρια την ημέρα ενδεχομένως να έχουν έως και 68% υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου του στομάχου, σε σύγκριση με όσους καταναλώνουν μόνο 1 γραμμάριο αλατιού την ημέρα.

Παρόλο που ο μηχανισμός με τον οποίο το αλάτι μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του στομάχου δεν είναι πλήρως κατανοητός, οι ειδικοί πιστεύουν πως μια διατροφή πλούσια σε αλάτι μπορεί να κάνει ένα άτομο πιο ευάλωτο στον καρκίνο του στομάχου μέσω της πρόκλησης ελκών ή φλεγμονής στο βλεννογόνου του στομάχου.

• Αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου & πρόωρου θανάτου

Η σχέση μεταξύ μιας διατροφής πλούσιας σε αλάτι, των καρδιαγγειακών παθήσεων και του πρόωρου θανάτου είναι αμφιλεγόμενη, καθώς οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί για τη διερεύνηση αυτής έχουν φέρει αντικρουόμενα αποτελέσματα.

Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν πως η υψηλή πρόσληψη αλατιού μπορεί να προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης και σκλήρυνση των αιμοφόρων αγγείων και αρτηριών, με αποτέλεσμα να αυξάνει έτσι τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και πρόωρου θανάτου.

Ωστόσο, άλλες μελέτες προτείνουν πως μια διατροφή πλούσια σε αλάτι δεν έχει επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς ή τη μακροζωία, αλλά αντιθέτως οι δίαιτες με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι μπορεί να αυξάνουν αυτό τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και θανάτου.

Τα διαφορετικά αυτά αποτελέσματα μπορεί να εξηγούνται από το ρόλο που παίζουν και άλλοι παράγοντες, όπως το βάρος, η ευαισθησία στο αλάτι και άλλα προβλήματα υγείας στο πως επηρεάζεται το κάθε άτομο.