Καρκινικά κύτταρα: Πώς σχηματίζονται και σε τι διαφέρουν από τα φυσιολογικά;

Τα καρκινικά κύτταρα του σώματος διαφέρουν από τα φυσιολογικά κύτταρα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και επίπεδα (μορφολογικά, μοριακά, γενετικά και συμπεριφορικά). Τα φυσιολογικά κύτταρα του σώματος, μετατρέπονται σε καρκινικά όταν αρχίσουν να παρουσιάζουν μια σειρά από αλλαγές, που τα οδηγεί σε ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και ανεξέλεγκτη διαίρεση. Την ίδια ώρα, τα φυσιολογικά κύτταρα τείνουν να παραμένουν στην αρχική περιοχή όπου και αναπτύχθηκαν, ενώ τα καρκινικά κύτταρα έχουν την ικανότητα να εισβάλλουν στους κοντινούς ιστούς ή ακόμη και να ταξιδεύουν σε μακρινές περιοχές του σώματος.

Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε το πώς αναπτύσσονται τα καρκινικά κύτταρα και τις βασικότερές τους διαφορές από τα φυσιολογικά.

Διαβάστε επίσης: Καρκίνος: Ποια είναι τα στάδια και οι βαθμίδες του; Ποια η σημασία τους;

Πώς σχηματίζονται τα καρκινικά κύτταρα;

Τα καρκινικά κύτταρα αρχίζουν να δημιουργούνται όταν τα ανθρώπινα γονίδια που αποτελούνται από DNA, αρχίσουν να παρουσιάζουν αλλαγές (μεταλλάξεις) που οδηγούν στην ανώμαλη συμπεριφορά τους. Οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις μπορούν να κληροδοτηθούν από τους γονείς στα παιδιά, να δημιουργηθούν από εξωτερικούς καρκινογόνους παράγοντες, όπως το κάπνισμα και η έκθεση στον ήλιο ή να είναι εντελώς τυχαίες. Η γενετική προδιάθεση ενός ατόμου για τον καρκίνο όμως, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξει καρκίνο.

Η διαδικασία μετάλλαξης των φυσιολογικών κυττάρων σε καρκινικά, περνά από διάφορα στάδια κατά τα οποία τα κύτταρα γίνονται προοδευτικά ανώμαλα στην εμφάνισή τους. Τα εν λόγω στάδια περιλαμβάνουν την υπερπλασία, δηλαδή την παθολογική αύξηση του αριθμού των κυττάρων ενός ιστού και την δυσπλασία, την ανώμαλη δηλαδή ανάπτυξη των κυττάρων. Στα αρχικά στάδια, τα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν πολύ με τα φυσιολογικά και οι πιο πάνω αλλαγές αρχίζουν να εμφανίζονται αργότερα.

Διαβάστε επίσης: Καρκίνος: Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξής του;

Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στα φυσιολογικά και τα καρκινικά κύτταρα;

Ανάμεσα στα καρκινικά και τα φυσιολογικά κύτταρα, υπάρχουν σημαντικές διαφορές, όπως οι ακόλουθες:

1. Ανάπτυξη

Στον οργανισμό μας υπάρχουν κύτταρα που πολλαπλασιάζονται σε φυσιολογικά πλαίσια πιο συχνά από άλλα πχ κύτταρα του αίματος ανανεώνονται διαρκώς, κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα ή του θύλακα των τριχών. Υπάρχουν και κύτταρα που πολλαπλασιάζονται πολύ αργά, όπως τα νευρικά κύτταρα. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι τα φυσιολογικά κύτταρα αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του ανθρώπου, δηλαδή κατά την παιδική του ηλικία ή μετά από έναν τραυματισμό, όπου καλούνται να «επισκευάσουν» τον τραυματισμένο ιστό και να αντικαταστήσουν το έλλειμμα κυττάρων που παρουσιάζεται. Αντίθετα, τα καρκινικά κύτταρα συνεχίζουν να αναπτύσσονται ακόμη και όταν ένα σημείο του σώματος δεν χρειάζεται περαιτέρω κύτταρα.

Επιπρόσθετα, τα καρκινικά κύτταρα δεν αντιλαμβάνονται τα σήματα που τους αποστέλνονται για την διακοπή της ανάπτυξής τους ή για την απόπτωσή τους (θανάτωση) όταν είναι γερασμένα ή κατεστραμμένα. Την ίδια ώρα, αγνοούν και τα σήματα που τους αποστέλνονται για τη διακοπή της διαίρεσης και του πολλαπλασιασμού τους. Πολλές φορές έχουν χάσει και τα ίδια τα σημεία ελέγχου του πολλαπλασιασμού τους ενδογενώς. 

2. Εισβολή σε κοντινούς ιστούς

Τα φυσιολογικά κύτταρα τείνουν να αναπτύσσονται και να παραμένουν στο σημείο όπου αναπτύχθηκαν αρχικά. Αντίθετα, τα καρκινικά κύτταρα έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και να επεκτείνονται στους κοντινούς ιστούς.

3. Ικανότητα αποφυγής του ανοσοποιητικού συστήματος

Τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να αποφύγουν την ανίχνευσή τους από το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο υπό κανονικές συνθήκες αντιλαμβάνεται και εξοντώνει τα μη φυσιολογικά ή κατεστραμμένα κύτταρα. Πέραν όμως από αυτό, τα καρκινικά κύτταρα μπορούν επίσης να ξεγελάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο αντί να επιτίθεται στους καρκινικούς όγκους, τελικά τους προστατεύει.

4. Μετάσταση σε απομακρυσμένα σημεία του σώματος

Τα φυσιολογικά κύτταρα παράγουν ορισμένες ουσίες που ονομάζονται μόρια προσκόλλησης, οι οποίες τα αναγκάζουν να παραμείνουν προσκολλημένα στα κοντινά τους κύτταρα και στην εξωκυττάρια ουσία. Τα καρκινικά κύτταρα όμως, δεν χαρακτηρίζονται από αυτή την ικανότητα και ως εκ τούτου απελευθερώνονται και ταξιδεύουν σε άλλες περιοχές του σώματος, είτε σε κοντινούς ιστούς, είτε μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή του λεμφικού συστήματος σε απομακρυσμένες περιοχές του σώματος. Για παράδειγμα ένα καρκινικό κύτταρο του πνεύμονα μπορεί να ταξιδέψει (να κάνει μετάσταση) στους λεμφαδένες, τον εγκέφαλο, το συκώτι, στο σπλήνα, τους νεφρούς ή στα οστά.

5. Αθανασία

Τα περισσότερα φυσιολογικά κύτταρα, όπως και οι άνθρωποι, έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής. Όταν φτάσουν σε μια ορισμένη ηλικία, πεθαίνουν. Τα καρκινικά κύτταρα, αντίθετα, έχουν βρει έναν τρόπο να αψηφούν τον θάνατο. Συγκεκριμένα, στο τέλος κάθε χρωμοσώματος, υπάρχει μια δομή που είναι γνωστή ως τελομερές. Κάθε φορά που ένα κύτταρο διαιρείται, τα τελομερή του μικραίνουν. Όταν τα τελομερή μικράνουν αρκετά, τα κύτταρα πεθαίνουν. Τα καρκινικά κύτταρα όμως, έχουν βρει έναν τρόπο να επισκευάζουν τα τελομερή τους, τα οποία σταματούν να μικραίνουν και κατά συνέπεια τα εν λόγω κύτταρα γίνονται αθάνατα.

Διαβάστε επίσης: Καρκινικά κύτταρα: Πώς προφυλάσσονται από τη χημειοθεραπεία;

Ποια συμπτώματα προκαλεί ο καρκίνος;

Ανάλογα με το μέρος του σώματος που επηρεάζεται από τον καρκίνο, προκαλούνται και τα ανάλογα συμπτώματα. Ορισμένα όμως γενικά συμπτώματα που σχετίζονται με τον καρκίνο είναι τα ακόλουθα:

• Κόπωση.
• Εξογκώματα στην περιοχή του σώματος που αναπτύσσεται ο καρκίνος, τα οποία γίνονται αισθητά κάτω από το δέρμα.
• Αλλαγές στο σωματικό βάρος, όπως η ακούσια απώλεια βάρους ή η ακούσια αύξηση βάρους.
• Δυσπεψία ή δυσφορία μετά το φαγητό.
• Δυσκολία στην κατάποση.
• Αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου ή αλλαγές στην ούρηση.
• Αλλαγές στο δέρμα, όπως το κιτρίνισμα του δέρματος, το πιο σκούρο δέρμα, η ερυθρότητα του δέρματος και οι πληγές στο σώμα που δεν επουλώνονται.
• Επίμονος βήχας.
• Πόνος στις αρθρώσεις και τους μυς του σώματος.
• Ανεξήγητη αιμορραγία.
• Ανεξήγητοι μώλωπες.
• Ανεξήγητος πυρετός.
• Νυχτερινή εφίδρωση.
• Βραχνάδα.
• Δυσκολία στην αναπνοή.

Διαβάστε επίσης: Καρκίνος: Ποια ορμόνη προκαλεί κόπωση μετά την ακτινοθεραπεία; Πώς αντιμετωπίζεται;;

Πώς γίνεται διάγνωση του καρκίνου;

Για τη διάγνωση του καρκίνου, ο γιατρός χρησιμοποιεί μια ή περισσότερες από τις ακόλουθες διαγνωστικές εξετάσεις:

• Φυσική εξέταση: Ο γιατρός μέσω μιας φυσικής εξέτασης, ψηλαφίζει περιοχές του σώματος για εξογκώματα ή εξετάζει αν υπάρχουν αλλαγές στο δέρμα ή μεγέθυνση οργάνων.
• Εργαστηριακές εξετάσεις: Οι εργαστηριακές εξετάσεις, όπως οι εξετάσεις ούρων και αίματος, βοηθούν τον γιατρό στον εντοπισμό ανωμαλιών που προκαλούνται από τον καρκίνο. Για παράδειγμα, μια πλήρης εξέταση αίματος μπορεί να ανακαλύψει αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, που υποδηλώνει λευχαιμία.
• Απεικονιστικές εξετάσεις: Οι απεικονιστικές εξετάσεις επιτρέπουν στον γιατρό να εξετάσει τα οστά και τα εσωτερικά όργανα του σώματος, των οποίων η εξέταση δεν είναι προσβάσιμη μέσω της αφής. Τέτοιες εξετάσεις είναι η μαγνητική τομογραφία (MRI), η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET), το υπερηχογράφημα και η ακτινογραφία.
• Βιοψία: Ο γιατρός συλλέγει ένα δείγμα κυττάρων και το εξετάζει σε εργαστηριακό περιβάλλον. Ο τύπος της βιοψίας που είναι κατάλληλη για κάθε ασθενή εξαρτάται από τον τύπο του καρκίνου και τη θέση του. Η εργαστηριακή εξέταση περιλαμβάνει τον έλεγχο των κυττάρων μέσα από το μικροσκόπιο. Τα φυσιολογικά κύτταρα είναι ομοιόμορφα, με παρόμοιο μέγεθος και εύρυθμη οργάνωση. Αντίθετα, τα καρκινικά κύτταρα, είναι ατακτοποίητα και έχουν διαφορετικό μέγεθος το ένα από το άλλο.

Διαβάστε επίσης: Οι 4 πιο θανατηφόροι καρκίνοι: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για να προστατευθείτε