Ο πετασίτης (Petasites hybridus) ή αλλιώς γνωστός ως butterbur είναι ένα φυτό που από την αρχαιότητα χρησιμοποιείται για τα οφέλη που προσφέρει στην υγεία, χάρη στις αντιφλεγμονώδεις και αντισπασμωδικές ιδιότητές του. Οι πετασίνες, οι οποίες προέρχονται από τη ρίζα του πετασίτη, είναι οι κύριες δραστικές ενώσεις του.

Παλαιότερα, ο πετασίτης χρησιμοποιούταν για τη θεραπεία της πανώλης, του πυρετού, του βήχα, του άσθματος και των πληγών στο δέρμα, ενώ στις μέρες μας συμπληρώματα διατροφής και εκχυλίσματα των φύλλων και της ρίζας του πετασίτη χρησιμοποιούνται για στομαχικές διαταραχές, πονοκεφάλους, συμπτώματα του ουροποιητικού συστήματος, αλλεργική ρινίτιδα, κλπ.

Η υψηλή περιεκτικότητα των εκχυλισμάτων πετασίτη σε αλκαλοειδή, όπως τα αλκαλοειδή πυρρολιζιδίνης (Pas), μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα και να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου στον άνθρωπο. Για το λόγο αυτό έχουν αναπτυχθεί αναλυτικές μέθοδοι ανίχνευσης αλκαλοειδών στα εκχυλίσματα πετασίτη και παραγωγής αυτών με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκαλοειδή.

Σε ποιες παθήσεις μπορεί να είναι ωφέλιμη η χρήση του πετασίτη;

• Αλλεργική ρινίτιδα

Διάφορες μελέτες σε ενήλικες έδειξαν πως η χρήση εκχυλίσματος πετασίτη βελτιώνει τα συμπτώματα της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας, όπως η καταρροή, η συμφόρηση, η φαγούρα και το φτάρνισμα, και η αποτελεσματικότητά του θεωρήθηκε ισάξια με αυτή ορισμένων αντιισταμινικών φαρμάκων, όπως η φεξοφεναδίνη. Ωστόσο, υπήρξαν και μελέτες οι οποίες είχαν αντικρουόμενα αποτελέσματα και δεν βρήκαν τη δράση του πετασίτη αρκετά ωφέλιμη.

• Ημικρανία

Η αποτελεσματικότητα της ρίζας του πετασίτη στην πρόληψη της ημικρανίας έχει αποδειχθεί επιστημονικά από αρκετές μελέτες και ένας από τους πιθανούς μηχανισμούς με τους οποίους δρα είναι ο αποκλεισμός των διαύλων ασβεστίου.

Στα παιδιά, αποτελέσματα μιας έρευνας έδειξαν πως η χρήση του πετασίτη μειώνει την ένταση, τη διάρκεια και τη συχνότητα εμφάνισης των κρίσεων ημικρανίας, κατά 81%, περίπου 3 ώρες και 63% αντίστοιχα. Παρόλα αυτά, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να εξαχθούν σαφή συμπεράσματα στην περίπτωση των παιδιών.

• Άσθμα

Μια μικρή μελέτη σε ενήλικες και παιδιά ηλικίας 6 έως 17 ετών, έδειξε πως η κατανάλωση εκχυλίσματος πετασίτη για 16 εβδομάδες, σε συνδυασμό με την φαρμακευτική αγωγή που ήδη ακολουθούσαν για το άσθμα, μείωσε σημαντικά τον αριθμό και τη διάρκεια των κρίσεων άσθματος. Ωστόσο, λόγω ορισμένων περιορισμών στη συγκεκριμένη μελέτη, απαιτείται έρευνα σε μεγαλύτερο επίπεδο και αυστηρότητα για να μπορέσουν να επιβεβαιωθούν τα ελπιδοφόρα αυτά αποτελέσματα.

Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες από τη χρήση πετασίτη;

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει πως η κατανάλωση προϊόντων πετασίτη είναι ασφαλής για ενήλικες, παιδιά και εφήβους όταν αυτή γίνεται στις συνιστάμενες δόσεις (50-150mg ημερησίως, μοιρασμένα σε 2-3 δόσεις) και για χρονικό διάστημα μέχρι και 16 εβδομάδες. Ωστόσο, αυτό ισχύει για προϊόντα πετασίτη από τα οποία έχουν αφαιρεθεί τα τοξικά αλκαλοειδή πυρρολιζιδίνης (PΑs), διότι σε αντίθετη περίπτωση τα αλκαλοειδή αυτά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες στο ήπαρ, τους πνεύμονες και την κυκλοφορία του αίματος, οδηγώντας έτσι ακόμη και στον καρκίνο. Σε σπάνιες περιπτώσεις η χρήση πετασίτη χωρίς PΑs μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, όπως το ρέψιμο, ο πονοκέφαλος, η φαγούρα στα μάτια, η διάρροια, η δυσκολία στην αναπνοή, η κόπωση, οι στομαχικές διαταραχές και η υπνηλία.

Σε ποιες ομάδες ατόμων απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά τη χρήση πετασίτη;

Προϊόντα πετασίτη που μπορεί να περιέχουν σε ορισμένη ποσότητα PΑs πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, διότι μπορεί να προκαλέσουν γενετικές ανωμαλίες ή ηπατική βλάβη. Όσον αφορά τα προϊόντα πετασίτη χωρίς PAs, δεν είναι γνωστό κατά πόσο είναι ασφαλή σε αυτή την περίπτωση, γι’ αυτό απαιτείται η συμβουλή του γιατρού.

Αν και δεν έχουν παρατηρηθεί αλληλεπιδράσεις του πετασίτη με φάρμακα, συνιστάται η αποφυγή της ταυτόχρονης χρήσης του με τα αντιχολινεργικά.

Τέλος, άτομα που έχουν αλλεργία σε φυτά της ίδιας οικογένειας, όπως η αμβροσία, ο κατιφές, το χρυσάνθεμο και η μαργαρίτα, πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση πετασίτη λόγω πιθανότητας εμφάνισης αλλεργικής αντίδρασης.