Ο σαμπούκος (Sambucus nigra), ή αλλιώς γνωστός ως κουφοξυλιά, είναι ένας θάμνος που μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 4 μέτρα σε ύψος. Αναπτύσσεται κυρίως σε θερμές χώρες, όπως η Ελλάδα, έχει μικρά λευκά άνθη με έντονη μυρωδιά και καρπούς με χαρακτηριστικό σκούρο μωβ χρώμα.

Από την αρχαιότητα ο σαμπούκος έχει χρησιμοποιηθεί παραδοσιακά για τις φαρμακευτικές ιδιότητες που παρουσιάζουν ορισμένα μέρη του, όπως ο φλοιός, οι καρποί, τα φύλλα και τα άνθη του.

Συγκεκριμένα, ο φλοιός του είναι γνωστός για τις διουρητικές και καθαρτικές του ιδιότητες, ενώ τα φύλλα και τα άνθη έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση από τον πόνο, το πρήξιμο, τον πυρετό και  τη μείωση της φλεγμονής.

Όσον αφορά τα μούρα του σαμπούκου, αυτά χρησιμοποιούνται παραδοσιακά είτε σε αποξηραμένη μορφή είτε ως χυμός, για την αντιμετώπιση λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος, πονοκεφάλων, ισχιαλγίας, κλπ.

Συχνή είναι επίσης η κατανάλωση των μούρων σε μορφή μαρμελάδας και κρασιού, ενώ το τσάι από τα άνθη του σαμπούκου χρησιμοποιείται επίσης συχνά.

Ποια είναι τα οφέλη υγείας του σαμπούκου;

• Έχει υψηλή θρεπτική αξία

Τα μούρα του σαμπούκου είναι πλούσια πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών και παρουσιάζουν ιδιαίτερα αυξημένη θρεπτική αξία, η οποία βέβαια εξαρτάται από την ωριμότητα των μούρων και τις κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες ανάπτυξης.

Υψηλή είναι η περιεκτικότητα των μούρων σε βιταμίνη C και φυτικές ίνες, ενώ περιέχουν επίσης σημαντικές ποσότητες φαινολικών οξέων και ανθοκυανινών, τα οποία μειώνουν τις βλάβες λόγω οξειδωτικού στρες στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της φλεγμονής.

Επιπλέον, σημαντική είναι η περιεκτικότητα του σαμπούκου (ιδιαίτερα των ανθών) σε φλαβονόλες, όπως η κερσετίνη, η καμπφερόλη και η ισοραμνετίνη.

• Συμβάλει στην αντιμετώπιση λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος

Η περιεκτικότητα του σαμπούκου σε φλαβονοειδή και προανθοκυανιδίνες, το καθιστά ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και προστασία από διάφορες λοιμώξεις.

Σύμφωνα με μελέτες, η λήψη συμπληρωμάτων σαμπούκου έχει την ικανότητα να προστατέψει, αλλά και να βοηθήσει στη γρηγορότερη ανάρρωση από λοιμώξεις που αναπνευστικού συστήματος, όπως η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα.

Επιπλέον, έχει φανεί πως ο σαμπούκος μπορεί να συμβάλει στην μείωση των συμπτωμάτων των λοιμώξεων του αναπνευστικού, όπως ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, η ρινική συμφόρηση και οι μυϊκοί πόνοι.

• Βοηθάει στην καλή υγεία της καρδιάς

Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει πως ο σαμπούκος μπορεί να επηρεάσει θετικά μερικές παραμέτρους που σχετίζονται με την υγεία της καρδιάς.

Συγκεκριμένα, η κατανάλωση χυμού μούρων σαμπούκου έχει φανεί να μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης, ουρικού οξέος και σακχάρου στο αίμα, τα οποία συνδέονται με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα δεν επαρκούν για να υπάρξει σαφές συμπέρασμα για τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να δρα ευεργετικά στις περιπτώσεις αυτές ο σαμπούκος.

• Παρουσιάζει αντικαρκινικές ιδιότητες

Εκχυλίσματα των μούρων σαμπούκου, έχουν παρουσιάσει σύμφωνα με μελέτες in vitro, ευεργετική δράση όσον αφορά την αναστολή τόσο της έναρξης όσο και της προαγωγής της καρκινογένεσης. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα αυτά και στους ανθρώπους.

Υπάρχουν παρενέργειες από τη χρήση του σαμπούκου;

Τα φύλλα, οι μίσχοι, τα ωμά και άγουρα μούρα του σαμπούκου, αλλά και τα υπόλοιπα μέρη του φυτού, περιέχουν τοξικές ουσίες, με αποτέλεσμα να απαιτείται προεπεξεργασία αυτών πριν καταναλωθούν.

Η κατανάλωση τους χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια επεξεργασία μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως η ναυτία, ο έμετος, η ζαλάδα, η διάρροια και το μούδιασμα. Μεγάλες ποσότητες των τοξινών μπορούν επίσης να προκαλέσουν σοβαρότερα προβλήματα υγείας, γι’ αυτό απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή.

Σε οποιαδήποτε περίπτωση συνιστάται η επικοινωνία με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης πριν τη χρήση του σαμπούκου για θεραπευτικούς σκοπούς.