Οι σπόροι chia προέρχονται από το φυτό Salvia hispanica, το οποίο ανήκει στην ίδια οικογένεια με τη μέντα. Από την αρχαιότητα οι σπόροι chia καταναλώνονταν ως τροφή από διάφορες φυλές, όπως οι Αζτέκοι, στην Κεντρική και Νότια Αμερική.  Η υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFAs) και α-λινολενικό οξύ, καθιστά τους σπόρους chia ιδιαίτερα ευεργετικούς και στο εμπόριο διατίθενται συχνά ως προϊόντα βελτίωσης της καρδιαγγειακής λειτουργίας και απώλειας βάρους.

Διάφορες εργαστηριακές μελέτες υποστηρίζουν πως οι σπόροι chia παρουσιάζουν αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντικαρκινική και αντιθρομβωτική δράση, ενώ μπορεί επίσης να είναι χρήσιμοι στην αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη και στην επίτευξη της αίσθησης πληρότητας.

Οι σπόροι chia έχουν την ικανότητα να διαστέλλονται όταν αναμειγνύονται με νερό και να μετατρέπονται σε μια ουσία που μοιάζει με γέλη, η οποία είναι η πιο συχνή μορφή κατανάλωσής τους σε όλο τον κόσμο.

Ποια είναι τα πιθανά οφέλη υγείας των σπόρων chia;

• Προστατεύουν το καρδιαγγειακό σύστημα

Οι σπόροι chia περιέχουν μεγάλη ποσότητα φυτικών ινών και ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιακών παθήσεων. Το α-λινολενικό οξύ είναι ένα από τα σημαντικότερα ω-3 λιπαρά, που περιέχουν οι σπόροι chia, και παίζει σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό ορισμένων βιοχημικών ενώσεων, όπως τα λευκοτριένια και οι θρομβοξάνες, οι οποίες συνδέονται με πολυάριθμες φυσιολογικές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα. Μια από τις σημαντικότερες δράσεις του α-λινολενικού οξέος φαίνεται πως είναι η ρύθμιση της λειτουργίας των διαύλων ασβεστίου και νατρίου, τα οποία σχετίζονται με τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα.

Επιπλέον, οι φυτικές ίνες και τα ω-3 λιπαρά οξέα των σπόρων chia φαίνεται πως μπορεί να συμβάλουν στην προστασία του καρδιαγγειακού συστήματος μέσω της μείωσης των αυξημένων επιπέδων της LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων.

• Συμβάλουν στην απώλεια βάρους

Παρόλο που τα αποτελέσματα μελετών σχετικά με την επίδραση των σπόρων chia στην απώλεια βάρους είναι ανάμεικτα, μερικές έχουν δείξει πως πιθανότατα οι διαλυτές φυτικές ίνες τους συμβάλουν θετικά στη ρύθμιση της όρεξης και του σωματικού βάρους, μέσω επιβράδυνσης της πέψης και επίτευξης της αίσθησης πληρότητας μετά το φαί.

Η μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης, που περιέχουν οι σπόροι chia, θεωρείται επίσης πως μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της όρεξης και πρόσληψης τροφής.

• Βοηθούν στη γλυκαιμική ρύθμιση

Σε εργαστηριακές μελέτες σε ζώα παρατηρήθηκε πως οι σπόροι chia ανέστρεψαν τη μειωμένη δράση της συνθάσης γλυκογόνου, την οποία διεγείρει η ινσουλίνη, τα επίπεδα γλυκογόνου, 6-φωσφορικής γλυκόζης και της πρωτεΐνης GLUT-4, καθώς επίσης βελτίωσαν την ευαισθησία στην ινσουλίνη.

Σε 2 μελέτες του 2010 και 2016, παρατηρήθηκε πως η κατανάλωση ψωμιού με σπόρους chia προκάλεσε μείωση της μεταγευματικής γλυκαιμίας, η οποία πιθανότατα εξηγεί και τη βελτίωση της  αρτηριακής πίεσης, της πήξης του αίματος και των φλεγμονωδών δεικτών που παρατηρούνται σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

• Είναι πλούσιοι σε αντιοξειδωτικά

Οι σπόροι chia είναι πλούσιοι σε αντιοξειδωτικά, όπως το καφεϊκό οξύ, η κερσετίνη, το χλωρογενικό οξύ, η μυρικετίνη και η καμπφερόλη, τα οποία εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες που προκαλούν βλάβες στα κύτταρα, όταν συσσωρεύονται στο σώμα. Για παράδειγμα, η βλάβη από τις ελεύθερες ρίζες συμβάλει στη γήρανση και στην εμφάνιση ασθενειών, όπως ο καρκίνος. Επομένως, οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των σπόρων chia πιθανότατα προσφέρουν προστασία έναντι διαφόρων ασθενειών που αφορούν την καρδιά, το ήπαρ, κλπ.

Τι απαιτεί προσοχή κατά την κατανάλωση των σπόρων chia;

Η κατανάλωση ξηρών σπόρων chia θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς μπορεί να απορροφήσουν έως και 27 φορές το βάρος τους σε νερό, γεγονός το οποίο οδηγεί σε διαστολή τους και πιθανή συσσώρευση αυτών στο λαιμό. Για το λόγο αυτό, καλό θα ήταν πριν την κατανάλωσή τους να αναμειγνύονται με αρκετό υγρό, ώστε να μπορέσουν να διογκωθούν πρώτα και να είναι πιο ασφαλής η χρήση τους.

Επιπλέον, λόγω ορισμένων μελετών που έδειξαν πως το αλεύρι chia έχει την ικανότητα να μειώνει την αρτηριακή πίεση σε υπερτασικά άτομα, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για ενδεχόμενη αλληλεπίδραση των συμπληρωμάτων chia με τα αντιυπερτασικά φάρμακα.