Τα αλάτι χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της γεύσης σε πολλά τρόφιμα, γεγονός το οποίο δελεάζει τους καταναλωτές να τρώνε περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα που περιέχουν αλάτι, όπως τα συσκευασμένα ψωμιά, δημητριακά, αλλαντικά, σούπες, τυριά και στιγμιαία noodles.

Πολλές μελέτες όμως υποδεικνύουν πως η υψηλή πρόσληψη αλατιού προκαλεί ανωμαλίες στη λειτουργία διαφόρων συστημάτων οργάνων του σώματος, όπως το καρδιαγγειακό σύστημα και οι νεφροί, με αποτέλεσμα να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία του ανθρώπου.

Σε μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Cardiovascular Research, οι επιστήμονες εξέτασαν το πώς η υψηλή κατανάλωση αλατιού μπορεί να σχετίζεται με το στρες στον εγκέφαλο και ανακάλυψαν πως πράγματι θα μπορούσε αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος χειρίζεται το στρες, μέσω της αύξησης της παραγωγής της ορμόνης του στρες (κορτιζόλη).

Συγκεκριμένα, η μελέτη συνέδεσε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι με την ενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA), δηλαδή του συστήματος απόκρισης του σώματος στο στρες. Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης πως μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι οδήγησε σε αυξήσεις στα επίπεδα των γλυκοκορτικοειδών, οι οποίες είναι φυσικές ορμόνες που βοηθούν στη ρύθμιση της απόκρισης στο στρες, των καρδιαγγειακών, γνωστικών, ανοσολογικών και μεταβολικών λειτουργιών.

Πόσο αλάτι πρέπει να καταναλώνει ένας άνθρωπος ημερησίως;

Το νάτριο είναι ένα απαραίτητο στοιχείο που βοηθά στη ρύθμιση της κίνησης των θρεπτικών συστατικών μέσα και έξω από τα κύτταρα. Το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται μια μικρή μόνο ποσότητα νατρίου, η οποία όταν συνδυάζεται με το χλωρίδιο, δημιουργεί το επιτραπέζιο αλάτι.

Σύμφωνα με τις διατροφικές συστάσεις, ένας άνθρωπος δεν πρέπει να καταναλώνει περισσότερο από 2.300 mg νατρίου ημερησίως. Ωστόσο, εκτιμάται ότι ένας μέσος άνθρωπος καταναλώνει πάνω από 3.400 mg νατρίου καθημερινά.

Ορισμένες καταστάσεις υγείας, όπως η προεκλαμψία, το χαμηλό βάρος γέννησης και η χρόνια νεφρική νόσος, μπορούν να αυξήσουν την ευαισθησία ενός ανθρώπου στο αλάτι, με αποτέλεσμα η υψηλή πρόσληψή του να μειώνει την ικανότητα του σώματος να χειρίζεται διαδικασίες που χρειάζεται για να διατηρήσει την υγεία του.

Πώς επηρεάζει το αλάτι τα επίπεδα του στρες;

Για την εξέταση του τρόπου με τον οποίο το αλάτι μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα του στρες στο σώμα, οι ερευνητές της προαναφερθείσας μελέτης χρησιμοποίησαν ποντίκια, τα οποία τάισαν είτε με μια δίαιτα ελέγχου, που είχε χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο, είτε με μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι.

Αφού μέτρησαν τα επίπεδα της ορμόνης του στρες κάθε πρωί και βράδυ για 8 εβδομάδες, πήραν δείγματα αίματος από τα ποντίκια για να αξιολογήσουν την απόκριση του άξονα HPA στο στρες. Επιπλέον, οι ερευνητές συνέλεξαν και ανέλυσαν δείγματα ιστών για τη διεξαγωγή αποτελεσμάτων σχετικά με τον υποθάλαμο, το ήπαρ, τους νεφρούς και την καρδιά των ποντικών.

Εν τέλει, η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα πως υπάρχει μια άμεση σχέση μεταξύ της πρόσληψης αλατιού μέσω της διατροφής και της ενεργοποίησης του άξονα HPA. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν πως η υψηλή πρόσληψη αλατιού από τα ποντίκια είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των επιπέδων νατρίου στο αίμα, μια κατάσταση γνωστή ως υπερνατριαιμία, καθώς και την ανισορροπία υγρών στο σώμα. Με άλλα λόγια, η υπερβολική πρόσληψη αλατιού ενεργοποίησε μια απόκριση διατήρησης του νερού στα ποντίκια, η οποία σχετίστηκε με την αύξηση των γλυκοκορτικοειδών και ενεργοποίηση του άξονα HPA.

Περιορισμοί της μελέτης

Ένας από τους βασικούς περιορισμούς της μελέτης είναι το ότι αυτή επικεντρώθηκε σε αρσενικά ποντίκια, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η επέκταση των αποτελεσμάτων στους ανθρώπους.

Για τη διεξαγωγή σαφέστερων συμπερασμάτων για τους ανθρώπους, οι ερευνητές πιστεύουν πως χρειάζεται μια συστηματική έρευνα, καθώς οι επιπτώσεις της υψηλής πρόσληψης αλατιού μέσω της διατροφής στη ψυχική υγεία μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές.

Τι ρόλο παίζουν τα επεξεργασμένα τρόφιμα στην υψηλή πρόσληψη αλατιού;

Τα επεξεργασμένα τρόφιμα συνήθως είναι πλούσια σε αλάτι, με αποτέλεσμα η υπερβολική κατανάλωσή τους να αυξάνει σημαντικά τα επίπεδα αλατιού που καταναλώνει ένας άνθρωπος ημερησίως. Δεδομένου αυτού, οι ερευνητές πιστεύουν πως είναι απαραίτητο οι κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα για τη μείωση της περιεκτικότητας των βασικών προϊόντων διατροφής σε νάτριο. Η αντικατάσταση του κοινού επιτραπέζιου αλατιού με άλλες εναλλακτικές με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλάτι, όπως το χλωριούχο νάτριο ή το χλωριούχο κάλιο, θα μπορούσε να αποτελέσει μια λύση σε αυτό.

Σύμφωνα με διαιτολόγους, η ποσότητα του αλατιού που προσθέτει ένας άνθρωπος στο φαγητό του δεν είναι τόσο ανησυχητική όσο η ποσότητα του αλατιού που κρύβεται μέσα στα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, γι’ αυτό και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στις επιλογές τροφίμων που κάνει ένα άτομο.