Η στέβια είναι φυτό της οικογένειας των χρυσάνθεμων (υποομάδα των Asteraceae), το οποίο χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο της ζάχαρης.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην στέβια που αγοράζεται και σε αυτήν που είναι φρέσκια. Συγκεκριμένα, η στέβια που πωλείται στα σουπερμάρκετ δεν περιέχει ολόκληρο το φύλλο του φυτού, το οποίο είναι κατασκευασμένο από ένα εκχύλισμα που ονομάζεται rebaudioside A (Reb-A), που είναι 200 φορές πιο γλυκό από την επιτραπέζια ζάχαρη. Στην πραγματικότητα, οι μάρκες στέβια που πωλούνται περιέχουν πολύ λίγη στέβια, καθώς είναι στην ουσία ένα μείγμα από το εκχύλισμα Reb-A της στέβια μαζί με άλλα γλυκαντικά, όπως η ερυθριτόλη (αλκοόλη σακχάρου) και η δεξτρόζη (γλυκόζη).

Η στέβια ωφελεί την υγεία;

Η στέβια είναι ένα μη εδώδιμο γλυκαντικό, δηλαδή δεν περιέχει σχεδόν καθόλου θερμίδες, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να χάσουν πιο εύκολα βάρος. Επιπρόσθετα, η στέβια μπορεί να βοηθήσει στην διατήρηση του σακχάρου στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα, οπότε είναι πολύ καλός σύμμαχος για όσους πάσχουν από διαβήτη.

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2010, στην οποία συμμετείχαν 10 άνθρωποι με υγιές βάρος και 12 παχύσαρκοι, διαπίστωσε ότι η στέβια μείωσε σημαντικά τα επίπεδα ινσουλίνης και γλυκόζης στο αίμα τους. Μάλιστα, οι συμμετέχοντες ένιωθαν χορτασμένοι, παρόλο που λάμβαναν μικρό ποσοστό θερμίδων στα γεύματα τους. Ωστόσο, η εν λόγω έρευνα πραγματοποιήθηκε σε εργαστηριακό περιβάλλον και όχι στο φυσικό περιβάλλον των συμμετεχόντων, οπότε τα αποτελέσματα της δεν είναι γενικεύσιμα.

Επιπρόσθετα, μια άλλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2009, διαπίστωσε ότι η σκόνη των φύλλων της στέβιας, είναι πολύ βοηθητική για τη διαχείριση της χοληστερίνης. Συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες κατανάλωναν 20 χιλιοστόλιτρα εκχυλίσματος στέβιας σε καθημερινή βάση για ένα μήνα, με αποτέλεσμα η συνολική χοληστερίνη τους, η κακή χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια τους, να μειωθούν χωρίς να υπάρξουν παρενέργειες.

Η στέβια προκαλεί παρενέργειες;

Η FDA πιστεύει ότι οι γλυκοζίτες της στέβιας, όπως το Reb-A, είναι γενικά ασφαλείς. Ωστόσο, δεν εγκρίνει το εκχύλισμα της στέβιας από ολόκληρο το φύλλο του φυτού, ούτε την χρήση της ακατέργαστης στέβιας σε επεξεργασμένα τρόφιμα και ποτά, λόγω του ότι δεν υπάρχουν επαρκεί στοιχεία που να τεκμηριώνουν την ασφάλεια τους. Υπάρχει, μάλιστα, έντονη ανησυχία ότι η ακατέργαστη στέβια μπορεί να βλάψει τα νεφρά, το αναπαραγωγικό σύστημα, το καρδιαγγειακό σύστημα, να μειώσει την αρτηριακή πίεση σε μη φυσιολογικά επίπεδα  και να αλληλεπιδράσει επικίνδυνα με φάρμακα που μειώνουν το σάκχαρο στο αίμα.

Επιπρόσθετα, παρόλο που η στέβια θεωρείται ασφαλές προϊόν για άτομα με διαβήτη, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις μάρκες που περιέχουν δεξτρόζη ή μαλτοδεξτρίνη, διότι η πρώτη είναι στη ουσία γλυκόζη και η δεύτερη άμυλο. Αυτά τα δύο συστατικά αυξάνουν το σάκχαρο στο αίμα. Αν χρησιμοποιείτε στέβια καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, είναι καλύτερο να αποφεύγετε τέτοιες μάρκες.

Πρεπει επίσης να σημειωθεί, ότι μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2019, διαπίστωσε ότι υπάρχει μια πιθανή σχέση ανάμεσα στα μη εδώδιμα γλυκαντικά (χωρίς θερμίδες, όπως η στέβια) και στην διαταραχή της ωφέλιμης χλωρίδας του εντέρου. Η ίδια μελέτη, μάλιστα, αναφέρει ότι αυτά τα γλυκαντικά είναι σε θέση να προκαλέσουν  δυσανεξία στη γλυκόζη και μεταβολικές διαταραχές.

Σημειώνεται τέλος, ότι σε μερικούς ανθρώπους, τα προϊόντα στέβιας που παρασκευάζονται με αλκοόλες σακχάρων, μπορεί να προκαλέσουν πεπτικά προβλήματα, όπως φούσκωμα και διάρροια.

Είναι ασφαλής η κατανάλωση στέβιας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Η στέβια που παρασκευάζεται με Reb-A, μπορεί να καταναλώνεται με μέτρο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, σύμφωνα με τους ειδικούς. Στην περίπτωση, ωστόσο, που είστε ευαίσθητοι στις αλκοόλες σακχάρων, επιλέξτε μια μάρκα που δεν περιέχει ερυθριτόλη.

Από την άλλη, όσον αφορά την στέβια που καλλιεργείται στο σπίτι, ολόκληρο το φύλλο στέβιας και το εκχύλισμα από την ακατέργαστη στέβια, δεν θεωρούνται ασφαλείς επιλογές, κυρίως κατά την εγκυμοσύνη. Μπορεί να φαίνεται λίγο περίεργο, αλλά στην περίπτωση της στέβιας, το εξαιρετικά επεξεργασμένο προϊόν θεωρείται ασφαλέστερο από το φυσικό προϊόν, καθώς το Reb-A έχει αξιολογηθεί ως προς την ασφάλεια του κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ενώ η στέβια στη φυσική της μορφή δεν έχει αξιολογηθεί.

Η στέβια είναι ευεργετική για τον καρκίνο;

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι η στέβια μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση ή την πρόληψη ορισμένων τύπων καρκίνου. Συγκεκριμένα, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2012, διαπίστωσε ότι ένας γλυκοζίτης που ονομάζεται stevioside που υπάρχει στα φυτά στέβια, καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα στον καρκίνο του μαστού και μειώνει ορισμένες μιτοχονδριακές οδούς, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του καρκίνου. Την ίδια στιγμή, μια άλλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε ένα χρόνο αργότερα, όχι μόνο υποστήριξε τα προαναφερθέντα ευρήματα, αλλά διαπίστωσε επίσης ότι πολλοί γλυκοζίτες της στέβιας ήταν τοξικοί για συγκεκριμένες κυτταρικές αναπτύξεις που προκαλούν λευχαιμία, καρκίνο του πνεύμονα, του στομάχου και του μαστού.

Πώς να χρησιμοποιήσετε την στέβια ως υποκατάστατο της ζάχαρης;

Η στέβια μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο της επιτραπέζιας ζάχαρης σε διάφορα τρόφιμα και ποτά. Μια πρέζα σκόνης στέβια, ισούται με περίπου ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρης.

Μπορείτε λοιπόν να την προσθέσετε σε:

• Καφέ ή τσάι
• Σπιτική λεμονάδα
• Ζεστά και κρύα δημητριακά
• Γιαούρτι
• Κέικ και μπισκότα
• κ.α