Τι είναι οι στατίνες και ποιους κινδύνους προλαμβάνουν;

Οι στατίνες αποτελούν από την πιο επιτυχημένη οικογένεια φαρμάκων στην ιστορία, με την κύρια λειτουργία τους να είναι η μείωση της LDL-χοληστερόλης. Η χορήγηση στατινών βοηθάει  τους ασθενείς που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, μειώνοντας τα αθηροσκληρωτικά καρδιαγγειακά συμβάντα, αλλά και την συνολική θνητότητα των ασθενών με κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο (στεφανιαία νόσο, με ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου, αποφρακτική αρτηριακή νόσο και σακχαρώδη διαβήτη), ή παροδικού ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου. Λειτουργούν αναστέλλοντας την ικανότητα ενός ενζύμου, υπεύθυνου για την σύνθεση χοληστερόλης. Με την μειωμένη παραγωγή της LDL-χοληστερόλης, τα ηπατικά κύτταρα εκφράζουν ειδικούς υποδοχείς στην επιφάνεια τους που δεσμεύουν τις διερχόμενες από την κυκλοφορία του αίματος LDL, οι οποίες εισέρχονται στο ήπαρ και αξιοποιούνται στην παραγωγή χοληστερίνης.

Ποιες είναι κάποιες πιθανές παρενέργειες της λήψης στατινών;

Η πλειοψηφία των ατόμων που λαμβάνει στατίνες δεν εκδηλώνει κάποια παρενέργεια, ωστόσο σε μικρό ποσοστό, οι ασθενείς τείνουν να αναφέρουν πονοκέφαλο, νυγμώδη άλγη, κοιλιακό άλγος, διάρροια, ναυτία και εξανθήματα. Δύο από τις σοβαρότερες παρενέργειες, οι οποίες είναι πάλι σχετικά σπάνιες, είναι η ηπατική βλάβη και βλάβη σκελετικών μυών. Η τελευταία αφορά την ραβδομυόλυση, η οποία ξεκινά σαν μυϊκό άλγος και μπορεί να επιδεινωθεί σε σημείο απώλειας μυϊκών κυττάρων, εμφάνιση νεφρικής ανεπάρκειας ή θανάτου.

Κατά πόσο σχετίζονται οι στατίνες με τα προβλήματα μνήμης;

Μια ακόμα παρενέργεια η οποία εξετάζεται από τους ειδικούς σχετικά με την λήψη στατινών, είναι η πιθανότητα εμφάνισης άνοιας ή γενικότερα προβλημάτων μνήμης στα άτομα που τις λαμβάνουν, όπως δήλωσε το FDA το 2012. Έρευνα που δημοσιεύεται το 2021 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the American College of Cardiology (JACC), ανάμεσα σε 18.446 συμμετέχοντες οι οποίοι παρακολουθούνταν για 5 χρόνια, δεν εντοπίστηκε κάποια συσχέτιση στην λήψη στατινών και την εκδήλωση άνοιας. Επιπλέον, δεν υπήρξε κάποια διαφορά στους συμμετέχοντες όσον αφορά την εμφάνιση προβλημάτων μνήμης, ικανότητας λόγου ή στις γνωστικές τους λειτουργίες. Τέλος, δεν εντόπισαν διαφορές ανάμεσα στους τύπους στατινών που λαμβάνονταν από τους συμμετέχοντες.

Παρόλα αυτά, πολλοί ειδικοί, ανάμεσα τους και η Dr. JoAnn Manson, υπεύθυνη του Division of Preventive Medicine στο Brigham & Women’s Hospital, δεν συμφωνούν απόλυτα ότι οι στατίνες δεν σχετίζονται σε κανέναν βαθμό με νόσους που αφορούν απώλεια εγκεφαλικών λειτουργιών, όπως η νόσος του Alzheimer. Ενώ θεωρητικά, οι στατίνες βοηθούν στην μείωση της χοληστερόλης και στην πρόληψη καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων, αλλά και στην μείωση της φλεγμονής, θα αναμέναμε να μειώνουν το ρίσκο εμφάνισης μειωμένων γνωστικών λειτουργιών με την πάροδο του χρόνου, αλλά δεν υπάρχει συμφωνία αναμεταξύ των διαφόρων ερευνών περί του θέματος. Αν μη τι άλλο, υπάρχουν αρκετές έρευνες που δηλώνουν ανησυχία για την συσχέτιση των στατινών με την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας.

Ποιες παρενέργειες πρέπει να προσέξουν όσοι λαμβάνουν στατίνες;

Αν κατά την λήψη των στατινών εμφανίσετε συμπτώματα όπως:

• Ανικανότητα οργάνωσης των σκέψεών σας
• Σύγχυση
• Δυσκολία συγκέντρωσης

Συζητήστε με τον γιατρό σας την πιθανότητα μείωσης της δοσολογίας του φαρμάκου ή αλλαγή σε άλλον τύπο στατίνης ή γενικότερα αλλαγή της φαρμακευτικής σας αγωγής. Κάποιες έρευνες έχουν εντοπίσει υψηλότερη συσχέτιση μεταξύ εμφάνισης των παραπάνω συμπτωμάτων με τους εξής τύπους στατινών (λιποφιλικές στατίνες):

• simvastatin (Zocor)
• fluvastatin (Lescol)
• pitavastatin (Livalo)
• lovastatin (Altoprev)
• and atorvastatin (Lipitor)

Ενδείκνυται αλλαγή σε υδροφιλικές στατίνες όπως η rosuvastatin (Crestor) ή η pravastatin (Pravachol). Άλλα φάρμακα τα οποία μειώνουν την χοληστερόλη και δεν περιέχουν στατίνες είναι τα ezetimibe (Zetia), alirocumab (Praluent), and bempedoic acid (Nexletol).

Η πιθανότητα εμφάνισης οποιαδήποτε τύπου παρενέργειας από την λήψη στατινών είναι πολύ μικρή. Αλλά αν παρατηρήσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα, το αναφέρετε στον γιατρό σας και συζητάτε για τις εναλλακτικές σας. Δεν σταματάτε την φαρμακευτική αγωγή ούτε αλλάζετε μόνοι σας τα φάρμακα που παίρνετε.