Πολλοί άνθρωποι μπερδεύονται με τους ορισμούς του πρωτοπαθούς και του δευτερογενούς καρκίνου. Ως πρωτοπαθής καρκίνος ορίζεται η αρχική θέση (όργανο ή ιστός) όπου ξεκίνησε ο καρκίνος. Αντίθετα, ο δευτερογενής καρκίνος ορίζεται με διαφορετικούς τρόπους, είτε ως νέος πρωτοπαθής καρκίνος σε άλλη περιοχή του σώματος, είτε ως μετάσταση (εξάπλωση) του αρχικού πρωτοπαθή καρκίνου σε άλλη περιοχή του σώματος. (Καρκίνος: Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξής του;)

Για παράδειγμα, ο καρκίνος που ξεκινά από τους πνεύμονες ονομάζεται πρωτοπαθής καρκίνος του πνεύμονα. Εάν ο καρκίνος του πνεύμονα εξαπλωθεί στον εγκέφαλο, θα ονομάζεται πρωτοπαθής καρκίνος του πνεύμονα μεταστατικός στον εγκέφαλο ή δευτεροπαθής καρκίνος του εγκεφάλου. Σε αυτή την περίπτωση, τα καρκινικά κύτταρα στον εγκέφαλο θα είναι καρκινικά κύτταρα του πνεύμονα, όχι καρκινικά εγκεφαλικά κύτταρα. Αντίθετα, ένα άτομο μπορεί να έχει πρωτοπαθή καρκίνο του πνεύμονα και δεύτερο πρωτοπαθή καρκίνο του εγκεφάλου που δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Σε αυτή την περίπτωση, τα καρκινικά κύτταρα στον εγκέφαλο θα είναι εγκεφαλικά κύτταρα και όχι κύτταρα του πνεύμονα. (Καρκίνος του πνεύμονα: 7+1 ασθένειες με παρόμοια συμπτώματα)

Τι πρέπει να γνωρίζετε για τον πρωτοπαθή καρκίνο;

Όπως σημειώθηκε πιο πάνω, ο πρωτοπαθής καρκίνος αναφέρεται στον αρχικό καρκίνο που εμφανίζεται στο σώμα ενός ανθρώπου, είτε πρόκειται για καρκίνο του μαστού ή άλλο είδος καρκίνου. Ένα άτομο είναι πιθανόν να έχει περισσότερους από έναν πρωτοπαθείς καρκίνους. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, οι πρωτοπαθείς καρκίνοι εντοπίζονται ταυτόχρονα, και άλλες φορές εμφανίζονται με διαφορά δεκαετιών. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου, όπως το κάπνισμα, αυξάνουν τον κίνδυνο πολλών τύπων καρκίνου και όχι ενός. Την ίδια ώρα, υπάρχει μια σειρά από κληρονομικά καρκινικά σύνδρομα που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου σε περισσότερα από ένα όργανα ή ιστούς. (Καρκίνος του μαστού: Πώς να ελέγξετε το στήθος σας;)

Ποια η διαφορά του δευτέρου πρωτοπαθή καρκίνου από τον δευτερογενή καρκίνο;

Οι όροι δεύτερος και δευτερογενής καρκίνος χρησιμοποιούνται ορισμένες φορές εναλλακτικά. Ο όρος δευτεροπαθής καρκίνος αναφέρεται είτε σε μια μετάσταση ενός πρωτοπαθούς καρκίνου, είτε σε δεύτερο καρκίνο που δεν σχετίζεται με τον αρχικό καρκίνο.

Όταν χρησιμοποιείται ο όρος δεύτερος καρκίνος, συνήθως αναφέρεται σε έναν δεύτερο πρωτοπαθή καρκίνο, δηλαδή έναν διαφορετικό καρκίνο από τον αρχικό καρκίνο, που εμφανίζεται σε διαφορετικό όργανο ή ιστό. (Καρκίνος: Ποια είναι τα στάδια και οι βαθμίδες του; Ποια η σημασία τους;)

Τι πρέπει να γνωρίζετε για τους δεύτερους πρωτοπαθείς καρκίνους;

Οι δεύτεροι πρωτοπαθείς καρκίνοι δεν σχετίζονται άμεσα με τον πρωτοπαθή καρκίνο, καθώς καθένας από αυτούς προκύπτει από μεταλλάξεις που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικά κύτταρα. Με βάση αυτό, οι δεύτεροι πρωτοπαθείς καρκίνοι είναι πιο συχνοί σε άτομα που είχαν πρωτοπαθή καρκίνο παρά σε άτομα που δεν είχαν ποτέ προηγουμένως καρκίνο. (Θυμός και καρκίνος: Υπάρχει άραγε σύνδεση;)

Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο δευτέρου πρωτοπαθούς καρκίνου είναι οι ακόλουθοι:

• Παρόμοιοι παράγοντες κινδύνου: Ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου, είναι όμοιοι για πολλούς τύπους, όπως το κάπνισμα και η υπερκατανάλωση αλκοόλ.
• Κληρονομική προδιάθεση: Μερικοί άνθρωποι κληρονομούν γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων διαφορετικών τύπων καρκίνου. Για παράδειγμα, μεταλλάξεις σε ογκοκατασταλτικά γονίδια, όπως οι μεταλλάξεις του γονιδίου BRCA2, αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, καρκίνο των ωοθηκών, καρκίνο του προστάτη, λευχαιμία, καρκίνο του παγκρέατος και καρκίνο του πνεύμονα.
• Καρκίνοι που σχετίζονται με τη θεραπεία: Οι θεραπείες για τον καρκίνο, όπως πολλά φάρμακα χημειοθεραπείας και η ακτινοθεραπεία μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης δευτέρου καρκίνου σε άλλο σημείο του σώματος. Για παράδειγμα, ένα φάρμακο χημειοθεραπείας που χρησιμοποιείται συνήθως για τον καρκίνο του μαστού, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο λευχαιμίας.