Πώς γλιτώσαμε μια ”διπλή πανδημία” το 2020;

Όταν ξεκίνησε η πανδημία της COVID-19 το 2020, οι ειδικοί έθεσαν αρκετές ανησυχίες για την επερχόμενη περίοδο της γρίπης, που ξεκινάει κάθε φθινόπωρο. Το κύριο πρόβλημα ήταν πως θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν δύο ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα, διπλασιάζοντας το βάρος της πανδημίας της COVID-19. Προς έκπληξη όλων μας ωστόσο, τα περιστατικά ατόμων που νόσησαν από την κοινή γρίπη ήταν ελάχιστα. Συγκεκριμένα, το CDC κατέγραψε τον μικρότερο αριθμό ασθενών με την κοινή γρίπη, με λιγότερο από 1% των διαγνωστικών τεστ για τον ιό να είναι θετικά. Αυτό σημαίνει ότι νόσησαν περίπου 1.675 άτομα στις ΗΠΑ, με 1 καταγεγραμμένο θάνατο. Σε άλλες περιπτώσεις, τα διαγνωστικά τεστ έδιναν θετικά αποτελέσματα για τον ιό σε ποσοστά 26-30% και καταγράφονταν 37-199 θάνατοι ετησίως.

Ένας σημαντικός λόγος που δεν αντιμετωπίσαμε τον ιό της γρίπης παράλληλα με τον κορωνοϊό, ήταν τα μέτρα υγιεινής που λήφθηκαν για την πανδημία της COVID-19. Οι συστάσεις για χρήση ιατρικής μάσκας σε εσωτερικούς χώρους, η διατήρηση αποστάσεων, η συχνή πλύση των χεριών με σαπούνι και η χρήση αντισηπτικών, οδήγησαν στην μειωμένη διασπορά του κορωνοϊού, αλλά ακόμα περισσότερο του ιού της γρίπης.

Τι αναμένεται να συμβεί το φθινόπωρο του 2021;

Αυτή η επιτυχημένη αποφυγή της νόσου της γρίπης δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα συνεχιστεί και αυτό το φθινόπωρο, αντιθέτως, υπάρχουν ανησυχίες ότι η φετινή νόσος της γρίπης θα είναι δυσκολότερη. Μια σύντομη ιστορική αναδρομή θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε τον λόγο αυτής της ανησυχίας.

Από τα μέσα του 20^ου αιώνα, γιατροί και βιολόγοι άρχισαν να κατανοούν τον ρυθμό και τρόπο μετάλλαξης του ιού της γρίπης, και άρχισαν χρόνο με τον χρόνο να αναπτύσσουν όλο και αποτελεσματικότερα εμβόλια για την έγκαιρη αντιμετώπιση της νόσου. Σε πάνω από 100 χώρες, ειδικά εργαστήρια και επιστήμονες συνεργάζονται, μοιράζοντας πληροφορίες για νέες μεταλλάξεις και στελέχη του ιού της γρίπης, σχεδιάζοντας το επόμενο εμβόλιο για την αντιμετώπισή του. Το εξελικτικό πλεονέκτημα των ιών της γρίπης είναι ότι το γονιδίωμα τους είναι κατακερματισμένο, και όταν διαφορετικά στελέχη μολύνουν τον ίδιο ξενιστή, μπορούν να ανταλλάξουν κομμάτια του γονιδιώματός τους, δηλαδή πληροφορίες για την δομή και τη λειτουργίας τους, και με αυτόν τον τρόπο, να  μεταλλάσσονται συνεχώς.

Γενικότερα γνωρίζουμε ότι οι ‘καλύτεροι’ ξενιστές για τους ιούς της γρίπης είναι οι χοίροι, οι οποίοι μπορεί να μολυνθούν από πολλά και διαφορετικά στελέχη ταυτόχρονα, δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για μεταλλάξεις αυτών των ιών. Η μελέτη των στελεχών που εντοπίζονται στους χοίρους, βοηθάει στην πρόβλεψη των στελεχών που μπορούν να μεταπηδήσουν από έναν ζωικό οργανισμό σε έναν άλλον, όπως στους ανθρώπους που εργάζονται σε κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Εν συνεχεία, τα άτομα που νοσούν από τα μεταλλαγμένα στελέχη του ιού της γρίπης, δίνουν ουσιαστικά πληροφορίες στους ειδικούς, για το ποιο στέλεχος τείνει να επικρατήσει την εκάστοτε περίοδο της εποχής της γρίπης. Και με βάση αυτά τα δεδομένα, προετοιμάζεται και η αντίστοιχη στρατηγική εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού.

Δεδομένου ότι φέτος δεν είχαμε ουσιαστικά πολλά άτομα που νόσησαν από τον ιό της γρίπης, δεν σημαίνει ότι ο ιός σταμάτησε να μεταλλάσσεται σε άλλους ζωικούς οργανισμούς. Επιπλέον, έχει φανεί ότι τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί με το ετήσιο εμβόλιο κατά της γρίπης, ή άτομα που νόσησαν και ανάρρωσαν, συμβάλλουν σημαντικά στην ανοσία της αγέλης για το επόμενο κύμα της εποχικής γρίπης, ακόμα και το μεθεπόμενο, πράγμα που δεν συνέβη σε μεγάλο βαθμό πέρυσι.

Ποια μέτρα θα μας προστατεύσουν από την γρίπη φέτος;

Η θετική όψη του νομίσματος, είναι πως εφόσον τηρούμε κάποια μέτρα, μπορούμε να αναχαιτίσουμε σε σημαντικό βαθμό την επέλαση πολλών σοβαρών περιστατικών της εποχικής γρίπης, όπως τα μέτρα υγιεινής που τηρήθηκαν πολύ αυστηρότερα το 2020-2021. Επειδή όμως, όπως προαναφέραμε, τα δεδομένα που έχουμε για την επερχόμενη εποχική γρίπη είναι λίγα, καλό είναι να προετοιμαστούμε καταλλήλως.

• Είναι ασφαλές να εμβολιαστούμε παράλληλα για τον ιό της γρίπης και της COVID-19. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό για άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες. Καλό είναι ο εμβολιασμός να γίνει όσο νωρίτερα είναι δυνατόν το φθινόπωρο.
• Μπορεί να γίνει ταυτόχρονα διαγνωστικός έλεγχος για νόσηση από κορωνοϊό ή ιό της γρίπης.
• Η χρήση ιατρικής μάσκας καλό είναι να συνεχιστεί. Ιδιαίτερα αν συχνάζουμε σε μέρη με πολύ κόσμο, όπως στην εργασία μας ή σε μέσα μαζικής μεταφοράς.

Συνοψίζοντας, ενημερωθείτε από έγκυρες πηγές για τις διαφορές στα συμπτώματα της κοινής γρίπης έναντι της COVID-19, εμβολιαστείτε αν δεν το έχετε κάνει ήδη έναντι και των δύο ιών και τηρείστε τα μέτρα υγιεινής που τηρούσατε έως τώρα. Η εποχική γρίπη φέτος δεν αναμένεται να είναι καταστροφική, απλά ίσως λίγο δυσκολότερα διαχειρίσιμη σε σχέση με τις άλλες χρονιές.