Γιατί έχουν αυξηθεί οι αυτοκτονίες σε τόσα πολλά μικρά παιδιά;

Οι αυτοκτονίες μεταξύ παιδιών κάτω των 13 ετών εξακολουθούν να είναι σπάνιες, αλλά ο αριθμός τους αυξάνεται. Η ΔΕΠΥ και η πρόσβαση σε όπλα παίζουν ρόλο σε αυτές τις τραγωδίες. Ο εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο και η δημοφιλής μίνι σειρά του Netflix “13 Reasons Why” έχουν επαναφέρει την προσοχή στο πρόβλημα των εφηβικών αυτοκτονιών. Αλλά και οι αυτοκτονίες μεταξύ παιδιών ηλικίας μόλις 5 ετών αποτελούν αυξανόμενη ανησυχία. Η αυτοκτονία είναι η τρίτη κύρια αιτία θανάτου μεταξύ παιδιών ηλικίας 10 έως 14 ετών, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ. Είναι επίσης η 10η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των παιδιών ηλικίας δημοτικού σχολείου. Στατιστικά, η αυτοκτονία από παιδιά κάτω των 10 ετών είναι ένα σπάνιο γεγονός, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει. Οι ειδικοί λένε ότι οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τα προειδοποιητικά σημάδια για αυτοκτονία, ακόμη και σε μικρά παιδιά. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν ξέρουν τι είναι ο θάνατος. Αυτό είναι ένας μύθος.

Αυξάνονται οι αυτοκτονίες στις νεαρές ηλικίες;

Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) κατέγραψαν τουλάχιστον 1.300 αυτοκτονίες μεταξύ παιδιών ηλικίας 5 έως 12 ετών μεταξύ 1999 και 2015. Το ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των προεφήβων είναι πολύ χαμηλότερο (0,31 αυτοκτονίες ανά 100.000 παιδιά ηλικίας 5-12 ετών) από ό,τι των εφήβων (7,04 αυτοκτονίες ανά 100.000 άτομα ηλικίας 13-18 ετών). Όμως το CDC ανέφερε ότι το ποσοστό έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ιδίως μεταξύ των 11 και 12 χρονων. Τα παιδιά που λένε ότι θέλουν να αυτοκτονήσουν μπορεί να μεγαλώσουν και να γίνουν έφηβοι που θα πεθάνουν από αυτοκτονία. Τα αγόρια έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από αυτοκτονία, σύμφωνα με έρευνες. Αλλά το ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των κοριτσιών ηλικίας 10 έως 14 ετών αυξήθηκε από 0,5 ανά 100.000 το 1999 σε 1,5 ανά 100.000 το 2014. Η αλλαγή αυτή σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση που ανέφερε το CDC σε μια ανάλυση που περιγράφει λεπτομερώς τη συνολική αύξηση των αυτοκτονιών μεταξύ των Αμερικανών.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο αυτοκτονίας;

Η πρόσβαση σε κάποια όπλα παίζει ρόλο στις αυτοκτονίες νέων. Το CDC αναφέρει ότι το 38% των 1.300 θανάτων από όπλα μεταξύ των παιδιών στις ΗΠΑ είναι αποτέλεσμα αυτοκτονίας. Από την άλλη πλευρά, μια πρόσφατη ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Pediatrics διαπίστωσε ότι το 64% των αυτοκτονιών εφήβων που αναφέρθηκαν μεταξύ 2003 και 2012 αφορούσαν απαγχονισμό, στραγγαλισμό ή ασφυξία. Άλλοι παράγοντες περιλαμβάνουν τη φυλή, το ιστορικό ψυχικών ασθενειών και κατάθλιψης και – κυρίως – τη διάγνωση διαταραχής ελλειμματικής προσοχής (ADD) ή διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD), σύμφωνα με μελέτη του Κέντρου Πρόληψης και Έρευνας Αυτοκτονιών του Nationwide Children’s Hospital. Στα παιδιά, και ιδιαίτερα στα αγόρια, η παρορμητικότητα παίζει ρόλo. Αναπτυξιακά, τα παιδιά παίρνουν αυτό που τους συνέβη πρόσφατα και το μεγεθύνουν. Δεν έχουν τη μακρά εμπειρία για να γνωρίζουν ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα. Δεν έχουν πάντα την ικανότητα να σκεφτούν πώς να αλλάξουν τα πράγματα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απόγνωση και σε δυνητικά θανατηφόρες επιλογές. Στατιστικά, τα παιδιά ηλικίας δημοτικού που πέθαναν από αυτοκτονία ήταν πιο πιθανό να είναι μαύροι άνδρες που πέθαναν από στραγγαλισμό στο σπίτι τους μετά από καυγά με φίλους και συγγενείς, χωρίς να αφήσουν σημείωμα αυτοκτονίας, σημείωσε η μελέτη υπό την ηγεσία της Sheftall. Οι συγκρούσεις στις σχέσεις με μέλη της οικογένειας και φίλους ήταν πιο πιθανό να αποτελέσουν αφορμή αυτοκτονίας για τους νέους εφήβους, ενώ οι συγκρούσεις με τους φίλους ή τις φίλες συνδέονταν συχνότερα με αυτοκτονίες μεταξύ των μεγαλύτερων εφήβων. Οι γονείς είναι η πιο σημαντική επιρροή σε όλη τη ζωή ενός παιδιού, αλλά η ικανότητα των γονέων να επηρεάζουν είναι πιο σημαντική στην παιδική ηλικία από ό,τι στην εφηβεία.

Μπορούν τα προγράμματα κατά του εκφοβισμού να αγωνιστούν για να σώσουν τα παιδιά;

Στο Κολοράντο, όπου η αυτοκτονία είναι η κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των παιδιών ηλικίας 10 έως 17 ετών, το κρατικό πρόγραμμα πρόληψης του παιδικού θανάτου, το 2016, ζήτησε μια ολοκληρωμένη πρωτοβουλία πρόληψης των αυτοκτονιών στα σχολεία. Το πρόγραμμα διδάσκει το προσωπικό των σχολείων πώς να εντοπίζει και να ανταποκρίνεται στους παράγοντες κινδύνου αυτοκτονίας. Είναι δουλειά των επαγγελματιών ψυχικής υγείας να πουν στους γονείς ότι αν τα παιδιά τους αισθάνονται έτσι, χρειάζονται βοήθεια. Τα προγράμματα κατά του εκφοβισμού δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου τα παιδιά είναι πιο πρόθυμα να υπερασπιστούν το ένα το άλλο και όπου τα παιδιά μπορούν να αισθάνονται ασφάλεια στο να συζητούν τα προβλήματά τους, μέχρι και τις σκέψεις αυτοκτονίας. Αν το παιδί σας μιλάει για αυτοκτονία, λέει ότι θέλει να πεθάνει ή ότι οι άνθρωποι θα ήταν πιο ευτυχισμένοι αν ήμουν νεκρός, πάρτε το στα σοβαρά. Μην θυμώνετε ή μην το απορρίπτετε. Μπορεί να είναι απλώς ότι ψάχνει για προσοχή, αλλά είναι επίσης μια ευκαιρία να κάνετε μια συζήτηση για το τι σημαίνει να έχεις τάσεις αυτοκτονίας. Είναι μια διδακτική στιγμή και λέει στα παιδιά ότι μπορούν να έρθουν στους γονείς τους με κάτι που μπορεί να είναι πολύ τρομακτικό. Είναι ένα μάθημα που μπορεί να μεταφερθεί στο γυμνάσιο και το λύκειο, όταν οι κοινωνικές και ακαδημαϊκές πιέσεις μπορούν να συσσωρευτούν και να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο αυτοκτονίας.

Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί από το 2007, τη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία με το νούμερο 1018. Η Γραμμή λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση, 7 ημέρες την εβδομάδα και δέχεται κλήσεις από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο, από όλες τις περιοχές της Ελλάδας, με αστική χρέωση. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές.