Επιλόχειος κατάθλιψη: Συμβαίνει και στους άνδρες;

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη;

Εάν είστε γονέας, πιθανώς θα συμφωνήσετε ότι η γέννηση ενός μωρού είναι τόσο σωματική όσο και ψυχική πρόκληση, ανεξάρτητα από το πόση ευτυχία φέρνει. Δυστυχώς, η προσδοκία τόσο των μητέρων όσο και των πατέρων να αισθάνονται αυτή τη χαρά μπορεί συχνά να σημαίνει ότι δεν αισθάνονται άνετα να ζητήσουν υποστήριξη για τη μεταγεννητική κατάθλιψη (PND).

Ονομάζεται επίσης επιλόχειος κατάθλιψη, αυτή η διαταραχή της διάθεσης πιστεύεται ότι επηρεάζει περίπου 1 στους 10 γονείς. Εάν είστε νέος γονέας και βρίσκετε τον εαυτό σας να παλεύει με το αίσθημα χαμηλών τόνων, δακρύων, άγχους ή με μια επίμονη ροή αρνητικών σκέψεων, τότε μπορεί να πάσχετε από επιλόχεια κατάθλιψη.

Φυσικά, το άγχος και η στέρηση ύπνου που συνεπάγεται ο τοκετός και η φροντίδα του νεογέννητου μπορεί να μειώσει την διάθεση ορισμένες στιγμές σε κάθε γονέα. Αυτή είναι η πρόκληση της γονεϊκότητας και δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε επιλόχειο κατάθλιψη.

Πολλοί βιώνουν τη “μελαγχολία του μωρού” γύρω στις 3-10 ημέρες μετά τη γέννηση. Ενώ αυτό τείνει να υποχωρεί από μόνο του, η μεταγεννητική κατάθλιψη αναπτύσσεται συνήθως τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες, διαρκεί πολύ περισσότερο και μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τη μακροπρόθεσμη ευημερία ενός ατόμου.

Μπορούν οι άνδρες να πάθουν επιλόχειο κατάθλιψη;

Ευτυχώς, η επιλόχειος κατάθλιψη στις μητέρες είναι πλέον μια πολύ πιο ευρέως αποδεκτή και κατανοητή κατάσταση από ό,τι ήταν ιστορικά. Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη στους άνδρες εξακολουθεί να μην έχει συζητηθεί σε μεγάλο βαθμό και να μην έχει ερευνηθεί σχετικά επαρκώς.

Σύμφωνα με την Annie Belasco, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης του Ιδρύματος PANDAS, η μεταγεννητική κατάθλιψη των ανδρών θεωρείται ότι επηρεάζει 1 στους 10 πατέρες μέσα στον πρώτο χρόνο από την απόκτηση του μωρού. Αυτό σημαίνει ότι η μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες είναι εξίσου συχνή με τις γυναίκες.

Αυτό είναι λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι ένα μωρό επιφέρει μια δραματική αλλαγή στη ζωή και των δύο γονέων. Τα εναύσματα μπορεί να είναι τα ίδια που παρουσιάζονται και στις γυναίκες, όπως το τραύμα της γέννησης, η προσαρμογή στη ζωή, η στέρηση ύπνου και άλλες σημαντικές αλλαγές.

Ποια είναι τα σημάδια της μεταγεννητικής κατάθλιψης στους άνδρες;

Οι άνδρες μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως χαμηλή διάθεση, άγχος, απώλεια ταυτότητας, παρεμβατικές σκέψεις και επίμονα συναισθήματα θλίψης.

Τα πιο συνηθισμένα σημάδια της μεταγεννητικής κατάθλιψης στους άνδρες περιλαμβάνουν:

• Απώλεια ενδιαφέροντος και έλλειψη ευχαρίστησης για το μωρό σας ή τον ευρύτερο κόσμο
• Δυσκολία στο δέσιμο με το μωρό σας
• Αίσθημα ευερέθιστου, αναποφάσιστου ή ένοχου
• Αίσθημα αδυναμίας, σύγχυσης ή φόβου για το μέλλον
• Έλλειψη ενέργειας και κινήτρων
• Υπερφαγία ή υποφαγία για λόγους άνεσης
• Έχοντας πρόβλημα με τον ύπνο τη νύχτα
• Να βιώνετε τρομακτικές ή ανεπιθύμητες σκέψεις
• Απόσυρση από άλλους ανθρώπους και κοινωνικές καταστάσεις

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί επίσης να συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα όπως δυσπεψία, δυσκοιλιότητα, διάρροια, αλλαγές στο βάρος, πονοκεφάλους και ναυτία. Ο καθένας είναι διαφορετικός και μπορεί να εμφανίσετε ένα ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα. Εάν διαρκούν για περισσότερο από δύο εβδομάδες, ίσως ήρθε η ώρα να αναζητήσετε βοήθεια.

Πόσο συχνή είναι η επιλόχεια κατάθλιψη στους άνδρες;

Η μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες επηρεάζει περίπου το 10% των μπαμπάδων. Αναφέρεται επίσης ότι εάν η μητέρα έχει επιλόχειος κατάθλιψη, ο πατέρας έχει τότε 50%-75% περισσότερες πιθανότητες να νοσήσει από περιγεννητική ψυχική ασθένεια.

Η έρευνα του Ινστιτούτου Πατρότητας δείχνει επιπλέον ότι:

• Οι άνδρες κατά τον πρώτο χρόνο αφότου γίνουν μπαμπάδες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να πάθουν κατάθλιψη από ό,τι ο γενικός πληθυσμός
• Οι νέοι μπαμπάδες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι
• Ένας στους δέκα μελλοντικούς μπαμπάδες θα πάθει κατάθλιψη και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της συντρόφου του
• Τρεις έως έξι μήνες μετά τη γέννηση είναι η περίοδος αιχμής για τη μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης μεταγεννητικής κατάθλιψης;

Τόσο οι μητέρες όσο και οι πατέρες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν επιλόχεια κατάθλιψη εάν έχουν:

• Ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας
• Προβλήματα στις σχέσεις με τη σύντροφό τους
• Δεν έχουν δίκτυο υποστήριξης από στενούς συγγενείς ή φίλους
• Έχουν βιώσει ένα πρόσφατο τραυματικό ή στρεσογόνο γεγονός

Σύμφωνα με το NCT, η μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες είναι επίσης πιο πιθανή σε πατέρες που:

• Είναι κάτω των 25 ετών
• Έχουν οικονομικές ανησυχίες
• Δεν έχουν σχέση με τη μητέρα του παιδιού (οι παντρεμένοι πατέρες έχουν το χαμηλότερο ποσοστό κατάθλιψης)
• Νιώθουν ότι δεν υποστηρίζονται από τις συντρόφους τους
• Έχουν ένα μωρό με προβλήματα ύπνου ή κλάματος
• Έχουν πρόβλημα με κατάχρηση/εξάρτηση από τα ναρκωτικά

Αν και η έρευνα έχει βρει συσχέτιση μεταξύ αυτών των παραγόντων και της μεταγεννητικής κατάθλιψης των ανδρών, δεν είναι σαφές αν αυτοί μπορούν να προκαλέσουν άμεσα την PND.

Οι ορμονικές αλλαγές επηρεάζουν και τους άνδρες;

Μπορεί να γνωρίζετε ότι οι ορμόνες μιας γυναίκας αλλάζουν κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη, αλλά γνωρίζατε ότι και οι ορμόνες ενός άνδρα αλλάζουν επίσης; Αυτά τα ορμονικά μοτίβα πιστεύεται ότι ενθαρρύνουν τις ιδιότητες ανατροφής παιδιών.

Αν και υπάρχουν λίγες έρευνες σχετικά με τις ορμονικές αλλαγές και τη μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες, είναι πιθανό ότι αυτές θα μπορούσαν να αποτελούν βιολογικούς παράγοντες κινδύνου στην ανδρική επιλόχειος κατάθλιψη:

• Χαμηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης – η μείωση της ανδρικής ορμόνης του φύλου συνδέεται με πιο ενεργή εμπλοκή των γονέων και ισχυρότερο δεσμό με το παιδί, αλλά μπορεί επίσης να συνδέεται με την κατάθλιψη
• Χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων (συχνά περιγράφεται ως “γυναικεία σεξουαλική ορμόνη”, παράγεται επίσης φυσιολογικά στους άνδρες) επίπεδα κορτιζόλης (ορμόνη του στρες) επίπεδα αγγειοπιεστίνης και επίπεδα προλακτίνης – κανονικά αυτά αυξάνονται στους άνδρες όταν γεννιέται το παιδί τους για να ενθαρρύνουν τη συμπεριφορά ανατροφής του παιδιού

Υπάρχει ταμπού για τη μεταγεννητική κατάθλιψη;

Αν και υπάρχει αναγνώριση της μεταγεννητικής κατάθλιψης στους πατέρες ως διάγνωση, η επιλόχειος κατάθλιψη συζητείται πολύ λιγότερο για τους άνδρες. Όμως όλο και περισσότεροι άνδρες ευαισθητοποιούνται και εκπαιδεύονται γύρω από την περιγεννητική ψυχική υγεία και αναζητούν υποστήριξη και απαντήσεις για τα σημάδια κατάθλιψης που μπορεί να παρουσιάζουν.

Παρά την πρόοδο αυτή, η μεταγεννητική κατάθλιψη των ανδρών μένει συχνά αδιάγνωστη. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος είναι ότι η εμπειρία της ανδρικής PND παραμένει κάτι σαν ταμπού – είναι ένα θέμα που φέρει ένα στίγμα που σχετίζεται με παλιομοδίτικα τοξικά ανδρικά στερεότυπα.

Αυτό σημαίνει ότι η μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες είναι λιγότερο πιθανό να συζητηθεί, και αυτό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το κατά πόσο οι μπαμπάδες αναζητούν βοήθεια. Μια πρόσφατη μελέτη σχετικά με την ανδρική PND εντόπισε διάφορα εμπόδια στην αναζήτηση βοήθειας. Η μελέτη ήταν μικρή, αλλά μπορεί ωστόσο να παρέχει ένα χρήσιμο στιγμιότυπο των ειδών των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν πολλοί πατέρες.

Οι άνδρες ενδέχεται να μην αναγνωρίζουν τα σημάδια της επιλόχειας κατάθλιψης. Μερικές φορές τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν πολύ με το φυσιολογικό άγχος της φροντίδας ενός νεογέννητου μωρού.

Πολλοί άνδρες δεν έχουν ακούσει για την ανδρική PND και πιστεύουν ότι η κατάσταση μπορεί να επηρεάσει μόνο τις γυναίκες. Μια άλλη λανθασμένη αντίληψη είναι ότι η επιλόχεια κατάθλιψη σημαίνει ότι ο γονέας δεν αγαπάει το παιδί του – αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, καθώς προωθεί την κριτική εναντίον των γονέων που παλεύουν με μια ψυχική ασθένεια, οι οποίοι δεν έχουν κάνει τίποτα κακό και φροντίζουν καλά το παιδί τους.

Οι επιβλαβείς ανδρικές νόρμες (στερεότυπα) – για παράδειγμα, η πεποίθηση ότι όλοι οι άνδρες πρέπει να είναι ” κυνικοί, προστατευτικοί και δυνατοί” – μπορεί να κάνουν τους πατέρες να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να παραδεχτούν ότι έχουν PND.

Εάν μια σύντροφος παρατηρήσει τα σημάδια PND στον σύντροφό της και μιλήσει, αυτό είναι πιθανό να ενθαρρύνει τον πατέρα να ζητήσει βοήθεια – είτε από τη σύντροφό του είτε από άλλα δίκτυα υποστήριξης ή επαγγελματίες υγείας.

Η μεταγεννητική κατάθλιψη στους άνδρες έχει τεράστιο αντίκτυπο στην ευημερία του πατέρα και μπορεί επίσης να βλάψει τις σχέσεις με τη συντρόφους και τα παιδιά τους. Ως κοινωνία, πρέπει να σπάσουμε το ταμπού και να μιλήσουμε πιο ανοιχτά για την ανδρική PND. Αυτό θα βοηθήσει τους άνδρες και τις συντρόφους τους να αναγνωρίσουν τα προειδοποιητικά σημάδια και να νιώσουν πιο άνετα να ζητήσουν βοήθεια.

Εάν πιστεύετε ότι η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να επηρεάζει την ψυχική σας ευεξία, μιλήστε με τον ψυχολόγο ή τον παθολόγο σας. Θα είναι σε θέση να διαγνώσουν το πρόβλημα και να σας συστήσουν θεραπεία που μπορεί να σας βάλει στον δρόμο της ανάρρωσης.

Ποιες είναι οι μορφές βοήθειας της μεταγεννητικής κατάθλιψης;

Οι κυριότερες μορφές υποστήριξης είναι οι εξής:

• Ομιλητικές θεραπείες – όπως η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
• Φαρμακευτική αγωγή – συνήθως αντικαταθλιπτικά
• Αυτοβοήθεια και υποστήριξη από φίλους και οικογένεια

Η συζήτηση με τα αγαπημένα σας πρόσωπα μπορεί να είναι εξαιρετικά θεραπευτική. Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί συχνά να σας κάνει να αισθάνεστε ένοχοι, αλλά είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το να έχετε αυτή την ασθένεια δεν σας κάνει κακό γονέα. Το να ανοίγεστε στους άλλους για το πώς αισθάνεστε μπορεί να σας βοηθήσει να καταλάβετε ότι δεν έχετε κάνει τίποτα κακό.