Η σόγια (Glycine max) είναι ένα είδος όσπριου που καλλιεργείται κυρίως στην Ασία, εδώ και πολλά χρόνια. Η πλούσια περιεκτικότητά της σε πρωτεΐνες και άλλα σημαντικά θρεπτικά συστατικά, την καθιστά ευρέως χρησιμοποιούμενη ως τρόφιμο, σε διάφορες μορφές, όπως το τόφου, η σάλτσα σόγιας, το miso, το tempeh, κλπ.

Η σόγια διατίθεται επίσης σε μορφή συμπληρωμάτων διατροφής, τα οποία περιέχουν πρωτεΐνη σόγιας, ισοφλαβόνες και άλλα συστατικά της, και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, πρόληψη του καρκίνου, μείωση της υψηλής χοληστερίνης και προάσπιση της υγείας των οστών.

Οι κόκκοι της σόγιας δεν μπορούν να καταναλωθούν ωμοί, διότι περιέχουν αναστολείς θρυψίνης, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στην πέψη και επομένως να οδηγήσουν σε κράμπες στο στομάχι και σχετικές ενοχλήσεις.

Ποια είναι τα οφέλη της σόγιας ως βότανο;

• Βοηθάει στην πρόληψη του καρκίνου

Τα ισοφλαβονοειδή που περιέχει η σόγια φαίνεται να διαθέτουν σημαντικές αντικαρκινικές ιδιότητες. Συγκεκριμένα, πολλές μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωση σόγιας με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων καρκίνων, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου του ενδομήτριου, του μαστού, του προστάτη και του πνεύμονα.

• Συμβάλει στη διαχείριση συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης

Η ομοιότητα που παρουσιάζουν, ως προς τη δομή, τα ισοφλαβονοειδή της σόγιας με τα οιστρογόνα και η ασθενής ικανότητά τους να δρουν ως ανταγωνιστές των υποδοχέων οιστρογόνων, οδήγησε στην εικασία πως ίσως η σόγια να είναι χρήσιμη για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Συγκεκριμένα, αποτελέσματα μικρών κλινικών δοκιμών έδειξαν πως τα συμπληρώματα διατροφής με φυτοοιστρογόνα σόγιας έχουν την ικανότητα να βελτιώνουν τη σοβαρότητα και τη συχνότητα των εξάψεων που σχετίζονται με την έναρξη της εμμηνόπαυσης.

• Προλαμβάνει την απώλεια οστικής μάζας

Τα ισοφλαβονοειδή της σόγιας μπορεί επίσης να αποτελέσουν αποτελεσματική συμπληρωματική ή εναλλακτική θεραπεία για μακροχρόνια προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση, όπως η οστεοπόρωση.

Μετά την εμμηνόπαυση, οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν οιστρογόνα, τα οποία επηρεάζουν θετικά το μεταβολισμό του ασβεστίου. Η έλλειψη επαρκούς ποσότητας οιστρογόνων μπορεί έτσι να οδηγήσει στην απώλεια οστικής μάζας και/ή στην οστεοπόρωση.

Η γενιστεΐνη και η νταϊτζεΐνη, δύο ισοφλαβονοειδή της σόγιας, φαίνεται από μελέτες σε ποντίκια, πως δρουν αποτελεσματικά ως ρυθμιστές των υποδοχέων οιστρογόνου και συμβάλουν έτσι στην βελτίωση της οστικής μάζας και μείωση της οστικής απορρόφησης.

• Προλαμβάνει την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων

Η κατανάλωση σόγιας έχει συνδεθεί με το μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων. Το 1999 ο FDA ανέφερε πως η κατανάλωση πρωτεΐνης σόγιας ως μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής θα μπορούσε να οδηγήσει στη μείωση κινδύνου εμφάνισης της στεφανιαίας νόσου, λόγω μείωσης των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα, που αυτή προκαλεί.

Η πρωτεΐνη σόγιας και τα ισοφλαβονοειδή, που αυτή περιέχει, έχουν επίσης συνδεθεί με τη  μείωση της υψηλής αρτηριακής πίεσης και την αποτροπή της συσσώρευσης αιμοπεταλίων και δημιουργίας θρόμβων αίματος.

Είναι ασφαλής η κατανάλωση σόγιας;

Εκτός από την περίπτωση ατόμων που έχουν αλλεργία στη σόγια, η κατανάλωσή της σε φυσιολογικές ποσότητες θεωρείται ασφαλής για τον γενικότερο πληθυσμό. Η βραχυπρόθεσμη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής με πρωτεΐνη σόγιας ή εκχυλισμάτων αυτής πλούσιων σε ισοφλαβόνες είναι επίσης ασφαλής σύμφωνα με εργαστηριακές μελέτες. Ωστόσο, δεν υπάρχουν δεδομένα για την ασφάλεια της στην περίπτωση μακροχρόνιας χρήσης.

Οι πιο συχνές παρενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν είναι η δυσκοιλιότητα ή διάρροια και διάφορες πεπτικές διαταραχές.

Η χρήση της σόγιας κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης σε ποσότητες μεγαλύτερες από αυτές που βρίσκεται συνήθως στα τρόφιμα μπορεί να είναι επικίνδυνη, διότι τα φυτοοιστρογόνα που αυτή περιέχει είναι πιθανό να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στο έμβρυο.

Τέλος, υπάρχουν αναφορές πως η σόγια μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του θυρεοειδούς σε άτομα που έχουν έλλειψη ιωδίου, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η επικοινωνία με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.