Τι είναι η δυσκοιλιότητα;

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα από τα πιο κοινά πεπτικά προβλήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, επηρεάζοντας περίπου 2,5 εκατομμύρια Αμερικανούς.

Ως δυσκοιλιότητα ορίζεται η δύσκολη και ξηρή κένωση του εντέρου ή η κένωσή του λιγότερο από τρεις φορές την εβδομάδα.

Τι προκαλεί τη δυσκοιλιότητα;

Η κύρια λειτουργία του παχέος εντέρου είναι να απορροφά το νερό από τα υπολείμματα των τροφών, καθώς αυτά περνάνε μέσα από το πεπτικό σύστημα, και να δημιουργεί έπειτα τα κόπρανα (απόβλητα). Οι μύες του παχέος εντέρου τελικώς προωθούν τα κόπρανα έξω από τον πρωκτό για να αποβληθούν. Εάν αυτά παραμείνουν στο παχύ έντερο πολύ καιρό, η κένωση μπορεί να καταστεί δύσκολη και επώδυνη.

Η κακή διατροφή συχνά προκαλεί δυσκοιλιότητα. Οι φυτικές ίνες και η επαρκής πρόσληψη νερού είναι απαραίτητα για να διατηρηθούν τα κόπρανα μαλακά.

Τα τρόφιμα πλούσια σε ίνες είναι, ως επί το πλείστον, φυτικής προέλευσης. Οι ίνες απαντούν σε διαλυτή και αδιάλυτη μορφή. Η διαλυτή ίνα μπορεί να διαλυθεί στο νερό και να δημιουργήσει ένα μαλακό υλικό που μοιάζει με πηκτή (τζελ), καθώς περνά μέσα από το πεπτικό σύστημα, σε αντίθεση με τις αδιάλυτες ίνες, οι οποίες διατηρούν το μεγαλύτερο μέρος της δομής τους. Και οι δύο μορφές ινών ενώνονται με τα κόπρανα, αυξάνοντας το βάρος και το μέγεθός τους, ενώ ταυτόχρονα τα μαλακώνουν. Αυτό διευκολύνει τη διέλευσή τους από το ορθό.

Το άγχος, οι αλλαγές στην καθημερινότητα και παθήσεις που επιβραδύνουν τις μυϊκές συσπάσεις του παχέος εντέρου ή καθυστερούν την επιθυμία σας να πάτε τουαλέτα μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα.

Οι συνήθεις αιτίες της δυσκοιλιότητας περιλαμβάνουν:

• δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες (ιδιαίτερα δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε κρέας, γάλα ή τυρί)
• αφυδάτωση
• έλλειψη άσκησης
• καθυστέρηση της ανάγκης κένωσης του εντέρου
• ταξίδια ή άλλες αλλαγές στην καθημερινή ρουτίνα
• ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιόξινα ασβεστίου και τα παυσίπονα
• εγκυμοσύνη

Υποκείμενα ιατρικά προβλήματα

Τα παρακάτω είναι μερικά υποκείμενα ιατρικά προβλήματα που μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα:

• ορισμένες ασθένειες, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, νόσος του Πάρκινσον και διαβήτης
• προβλήματα του παχέος εντέρου ή του ορθού, συμπεριλαμβανομένης της εντερικής απόφραξης, του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου ή της εκκολπωματίτιδας
• υπερβολική χρήση ή κατάχρηση καθαρτικών (φάρμακα για να μαλακώσουν τα κόπρανα)
• ορμονικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου ενός υπολειτουργικού θυρεοειδούς αδένα

Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας;

Ο ορισμός των “κανονικών” κενώσεων του εντέρου μπορεί να είναι διαφορετικός για κάθε άτομο. Μερικοί άνθρωποι πηγαίνουν στην τουαλέτα τρεις φορές την ημέρα, ενώ άλλοι τρεις φορές την εβδομάδα. Εντούτοις, μπορεί να έχετε δυσκοιλιότητα εάν παρουσιάσετε τα ακόλουθα συμπτώματα:

• λιγότερες από τρεις κενώσεις του εντέρου την εβδομάδα
• παραγωγή σκληρών και ξηρών κοπράνων
• δυσκολία ή πόνο κατά τη διάρκεια της κένωσης
• ένα αίσθημα πληρότητας, ακόμη και μετά από μια κένωση του εντέρου
• απόφραξη του ορθού

Ποιος βρίσκεται σε αυξημένο κίνδυνο δυσκοιλιότητας;

Μια κακή διατροφή και η έλλειψη άσκησης είναι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για δυσκοιλιότητα. Μπορεί να διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο εάν είστε:

• Ηλικίας 65 ετών και άνω: Οι ηλικιωμένοι τείνουν να είναι λιγότερο σωματικά ενεργοί, να έχουν αρκετά προβλήματα υγείας και να τρώνε λιγότερο ισορροπημένα.
• Καθηλωμένοι στο κρεβάτι: Όσοι έχουν ορισμένες ιατρικές παθήσεις, όπως κάκωση του νωτιαίου μυελού, που τους αναγκάζουν να παραμείνουν κλινήρεις, συχνά έχουν δυσκολία στη κένωση του εντέρου.
• Γυναίκα ή παιδί: Οι γυναίκες έχουν συχνότερα επεισόδια δυσκοιλιότητας από τους άνδρες και τα παιδιά επηρεάζονται συχνότερα από τους ενήλικες.
• Έγκυος: Οι ορμονικές αλλαγές και η πίεση στα έντερα από το αναπτυσσόμενο έμβρυο μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα.

Πώς διαγιγνώσκεται η δυσκοιλιότητα;

Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από δυσκοιλιότητα επιλέγουν την αυτοθεραπεία αλλάζοντας τη διατροφή τους, αυξάνοντας την άσκηση ή χρησιμοποιώντας καθαρτικά φάρμακα.

Ωστόσο, τα καθαρτικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για περισσότερο από δύο εβδομάδες χωρίς ιατρική συμβουλή, διότι το σώμα σας μπορεί να εξαρτηθεί από αυτά για τη λειτουργία του παχέος εντέρου.

Θα πρέπει να μιλήσετε με τον ιατρό σας εάν:

• έχετε δυσκοιλιότητα για περισσότερο από τρεις εβδομάδες
• έχετε αίμα στα κόπρανά σας
• έχετε κοιλιακό άλγος
• βιώνετε πόνο κατά τη διάρκεια των κενώσεων του εντέρου
• χάνετε βάρος
• έχετε ξαφνικές αλλαγές στις κενώσεις του εντέρου σας

Ο γιατρός σας θα θέσει ερωτήματα σχετικά με τα συμπτώματά σας, το ιατρικό ιστορικό σας, καθώς και για οποιαδήποτε φάρμακα ή υποκείμενες παθήσεις.

Μια κλινική εξέταση περιλαμβάνει την πρωκτική εξέταση και τις εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο των κυττάρων του αίματος, των ηλεκτρολυτών και της λειτουργίας του θυρεοειδούς.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειαστούν πρόσθετες εξετάσεις για τον εντοπισμό της αιτίας των συμπτωμάτων σας. Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα.

Δοκιμασία κολονικής διάβασης

Μια εξέταση του τρόπου με τον οποίο οι τροφές κινούνται μέσω του παχέος εντέρου σας ονομάζεται δοκιμασία κολονικής διάβασης. Για αυτή την εξέταση, θα καταπιείτε ένα χάπι που περιέχει μικροσκοπικούς δείκτες που θα εμφανιστούν σε μια ακτινογραφία.

Πολλαπλές κοιλιακές ακτινογραφίες θα ληφθούν τις επόμενες ημέρες, έτσι ώστε ο γιατρός να απεικονίσει πώς κινούνται οι τροφές μέσω του παχέος εντέρου σας και πόσο καλά εργάζονται οι εντερικοί μύες σας.

Μπορεί επίσης να σας ζητηθεί να διατηρήσετε μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες κατά τη διάρκεια του ελέγχου.

Ορθοπρωκτική μανομετρία

Μια εξέταση της λειτουργίας των πρωκτικών μυϊκών σφιγκτήρων ονομάζεται ορθοπρωκτική μανομετρία. Για αυτή την εξέταση, ο γιατρός θα εισαγάγει στον πρωκτό σας έναν λεπτό σωλήνα με ένα μπαλόνι στην άκρη.

Όταν ο σωλήνας βρεθεί μέσα, ο γιατρός θα φουσκώσει το μπαλόνι και θα το τραβήξει αργά έξω. Αυτή η δοκιμή τού επιτρέπει να μετρήσει τη μυϊκή δύναμη του πρωκτικού σφιγκτήρα σας και να διαπιστώσει αν οι μύες σας συστέλλονται σωστά.

Κλύσμα βαρίου

Μια εξέταση του παχέος εντέρου γίνεται με κλύσμα βαρίου. Για αυτή την ακτινολογική εξέταση, θα πιείτε ένα ειδικό υγρό την προηγούμενη νύχτα για να καθαρίσετε το έντερο.

Η πραγματική εξέταση περιλαμβάνει την εισαγωγή ενός σκιαγραφικού υλικού, που ονομάζεται βάριο, στο ορθό σας, χρησιμοποιώντας ένα λιπαντικό σωλήνα. Το βάριο αναδεικνύει την περιοχή του ορθού και του παχέος εντέρου, επιτρέποντας την καλύτερη απεικόνισή τους σε μια ακτινογραφία.

Κολονοσκόπηση

Μια άλλη εξέταση του παχέος εντέρου ονομάζεται κολονοσκόπηση. Σε αυτή την εξέταση, ο γιατρός θα εξετάσει το παχύ σας έντερο χρησιμοποιώντας έναν σωλήνα που είναι εξοπλισμένος με κάμερα και μία πηγή φωτός (κολονοσκόπιο).

Συχνά χορηγείται εκ των προτέρων ένα ηρεμιστικό και ένα παυσίπονο, επομένως δεν θα θυμάστε καν την εξέταση και δεν θα αισθανθείτε πόνο.

Για να προετοιμαστείτε για την εξέταση, θα πίνετε μόνο υγρά για μία έως τρεις ημέρες και ίσως χρειαστεί να λάβετε καθαρτικά ή να κάνετε κλύσμα το προηγούμενο βράδυ για να καθαρίσετε το έντερο.

Πώς να θεραπεύσετε και να αποτρέψετε τη δυσκοιλιότητα

Αλλάζοντας τη διατροφή σας και αυξάνοντας το επίπεδο της φυσικής σας δραστηριότητας είναι οι ευκολότεροι και ταχύτεροι τρόποι αντιμετώπισης και πρόληψης της δυσκοιλιότητας. Δοκιμάστε τις παρακάτω τεχνικές:

• Κάθε μέρα πίνετε 1,5 έως 2 λίτρα μη ζαχαρούχων, μη καφεϊνούχων υγρών, όπως το νερό, για να ενυδατώσετε το σώμα σας.
• Περιορίστε την κατανάλωση οινοπνεύματος και ποτών με καφεΐνη, που προκαλούν αφυδάτωση.
• Προσθέστε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες στη διατροφή σας, όπως ωμά φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια, δαμάσκηνα ή πίτουρο βρώμης. Η ημερήσια πρόσληψη ινών πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 20 και 35 γραμμαρίων.
• Μειώστε τα τρόφιμα που είναι χαμηλά σε ίνες, όπως το κρέας, το γάλα, το τυρί και τα επεξεργασμένα τρόφιμα.
• Επιδιώξτε περίπου 150 λεπτά μέτριας άσκησης κάθε εβδομάδα, με στόχο τα 30 λεπτά την ημέρα τουλάχιστον πέντε φορές την εβδομάδα (δοκιμάστε το περπάτημα, το κολύμπι ή την ποδηλασία).
• Εάν αισθάνεστε την ανάγκη για κένωση του εντέρου, μην καθυστερείτε. Όσο περισσότερο περιμένετε, τόσο πιο σκληρά γίνονται τα κόπρανά σας.
• Προσθέστε συμπληρώματα ινών στη διατροφή σας εάν χρειαστεί. Απλά θυμηθείτε να πίνετε άφθονα υγρά, επειδή αυτά βοηθούν στην καλύτερη λειτουργία των ινών.
• Χρησιμοποιήστε καθαρτικά με φειδώ. Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει καθαρτικά ή να σας προτείνει να κάνετε κλύσμα για μια μικρή χρονική περίοδο, ώστε να μαλακώσουν τα κόπρανά σας. Μη χρησιμοποιείτε καθαρτικά για περισσότερο από δύο εβδομάδες χωρίς να μιλήσετε με το γιατρό σας. Το σώμα σας μπορεί να εμφανίσει εξάρτηση από αυτά για τη σωστή λειτουργία του παχέος εντέρου.
• Εξετάστε την προσθήκη προβιοτικών στη διατροφή σας, όπως αυτά που υπάρχουν στο γιαούρτι και το κεφίρ με ζωντανές ενεργές καλλιέργειες. Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτή η διαιτητική αλλαγή μπορεί να είναι χρήσιμη για άτομα με χρόνια δυσκοιλιότητα.

Εάν εξακολουθείτε να έχετε προβλήματα με τη δυσκοιλιότητα, ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει εξειδικευμένα φάρμακα.

Σύμφωνα με μία μελέτη, η λινακλοτίδη συστήνεται στα άτομα με δυσκοιλιότητα, η οποία σχετίζεται με το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS).

Αυτά τα φάρμακα λειτουργούν αυξάνοντας τις εκκρίσεις στα έντερα σας, καθιστώντας τη διέλευση των κοπράνων ευκολότερη.

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να σας συμβουλεύσει να διακόψετε τη λήψη ορισμένων φαρμάκων που μπορεί να προκαλούν δυσκοιλιότητα.

Τα σοβαρότερα προβλήματα του παχέος εντέρου ή του ορθού μπορεί να απαιτούν επεμβατικές διαδικασίες για να καθαρίσει το μπλοκαρισμένο παχύ έντερο, θεραπεία για την επανεκπαίδευση των αργών μυών ή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του παχέος εντέρου.

Ποια είναι η έκβαση της δυσκοιλιότητας;

Οι περισσότερες περιπτώσεις δυσκοιλιότητας είναι ήπιες και αντιμετωπίζονται εύκολα με αλλαγές στη διατροφή και την άσκηση. Εάν αντιμετωπίζετε χρόνια δυσκοιλιότητα ή δυσκοιλιότητα μαζί με άλλες αλλαγές στο έντερο, είναι σημαντικό να μιλήσετε με το γιατρό σας.

Βιβλιογραφία

Bharucha AE, et al. (2013). American Gastroenterological Association technical review on constipation. DOI:
https://www.gastrojournal.org/article/S0016-5085(12)01544-2/fulltext

Cash BD. (2018). Understanding and managing IBS and CIC in the primary care setting.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6158925/

Colonoscopy. (2017).
niddk.nih.gov/health-information/diagnostic-tests/colonoscopy

Constipation. (2015).
my.clevelandclinic.org/health/diseases/4059-constipation

Magro DO, et al. (2014). Effect of yogurt containing polydextrose, Lactobacillus acidophilus NCFM and Bifidobacterium lactis HN019: A randomized, double-blind, controlled study in chronic constipation. DOI:
https://nutritionj.biomedcentral.com/articles/10.1186/1475-2891-13-75

Mayo Clinic Staff. (2019). Constipation.
mayoclinic.org/diseases-conditions/constipation/symptoms-causes/syc-20354253

Mayo Clinic Staff. (2018). Dietary fiber: Essential for a healthy diet.
mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/art-20043983

Thomas RH, et al. (2013). Linaclotide (Linzess) for irritable bowel syndrome with constipation and for chronic idiopathic constipation.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3638410/