Ο διαβήτης τύπου 2 συνδέεται με προβλήματα μνήμης και σκέψης, που σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό eLife, οφείλονται στο ότι η νόσος γερνάει πιο γρήγορα τον εγκέφαλο.

Ο διαβήτης τύπου 2 επιταχύνει τη γήρανση του εγκεφάλου;

Εξετάζοντας δεδομένα από 20.000 μεσήλικες και ηλικιωμένους, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 είχαν γενικά χαμηλότερες βαθμολογίες σε τεστ μνήμης και δεξιοτήτων σκέψης, συγκριτικά με τα άτομα που δεν είχαν διαβήτη. Την ίδια ώρα, οι μαγνητικές τομογραφίες που πραγματοποιήθηκαν στους συμμετέχοντες, έδειξαν και διαφορές στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις εν λόγω δεξιότητες. Συγκεκριμένα, τα άτομα με διαβήτη είχαν μεγαλύτερη συρρίκνωση των ιστών του εγκεφάλου τους. Μια συρρίκνωση που αντιστοιχεί σε 26% μεγαλύτερη από το φυσιολογικό γήρανση του εγκεφάλου. (Διαβήτης τύπου 2: Πώς καθορίζεται ποια είναι η σωστή θεραπεία;)

Είναι γνωστό ότι ο εγκεφαλικός ιστός σταδιακά συρρικνώνεται κατά τη γήρανση, με ορισμένες περιοχές να γίνονται γρηγορότερα πιο δυσλειτουργικές. Ωστόσο, τα ευρήματα της παρούσας μελέτης δείχνουν ότι τα άτομα με διαβήτη, έχουν μεν ατροφία στις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου τους, με τους συνομήλικούς τους, αλλά αυτές οι περιοχές τείνουν να γερνούν πιο γρήγορα, σύμφωνα με την ανώτερη ερευνήτρια της μελέτης Δρ. Lilianne Mujica-Parodi, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Stony Brook School of Medicine στη Νέα Υόρκη. (Διαβήτης τύπου 2: Οι αλλαγές που θα βελτιώσουν ριζικά τη ζωή σας)

Πώς επηρεάζει ο διαβήτης τύπου 2 τον εγκέφαλο;

Στον διαβήτη τύπου 2, το σώμα αδυνατεί να χρησιμοποιήσει σωστά την ινσουλίνη, η οποία επιτρέπει στα κύτταρα του σώματος να χρησιμοποιούν την γλυκόζη για ενέργεια. Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος είναι χρόνια αυξημένα, γεγονός που βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα του σώματος. Τα άτομα με διαβήτη, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών, όπως οι καρδιακές παθήσεις, η νεφρική νόσος και το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Σύμφωνα με την Mujica-Parodi, ο εγκέφαλος είναι τεράστιος καταναλωτής γλυκόζης και σε περίπτωση που τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ινσουλίνη, οι νευρώνες ατροφούν. Αυτή η ατροφία είναι μάλλον και η αιτία της ταχύτερης γήρανσης του εγκεφάλου. (Διαβήτης τύπου 2: Αυξάνεται ο αριθμός των νέων που αναπτύσσουν βλάβη στα μάτια)

Τα ευρήματα της μελέτης βασίζονται σε περίπου 20.000 ενήλικες, 50-80 ετών, οι οποίοι συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα UK Biobank. Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε τυπικά γνωστικά τεστ μνήμης, ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών και εκτελεστικής λειτουργίας (δεξιότητες, όπως ο προγραμματισμός και η οργάνωση, που χρησιμοποιούμε για την εκτέλεση καθημερινών εργασιών). Μια μικρότερη ομάδα συμμετεχόντων υποβλήθηκε παράλληλα και σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 σημείωσαν χαμηλότερη βαθμολογία στα γνωστικά τεστ, σε σύγκριση με άτομα της ίδιας ηλικίας, φύλου και μορφωτικού επιπέδου που δεν είχαν διαβήτη. Οι βαθμολογίες των εκτελεστικών λειτουργιών τους ήταν 13% χαμηλότερες και η απόδοση ταχύτητας επεξεργασίας ήταν σχεδόν 7% χαμηλότερη. (Το υψηλό μορφωτικό επίπεδο μπορεί να φρενάρει τη γήρανση του εγκεφάλου;)

Στη μαγνητική τομογραφία και οι δύο ομάδες έδειξαν λέπτυνση ιστού που σχετίζεται με την ηλικία στις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου, ιδιαίτερα σε μια περιοχή που ονομάζεται κοιλιακό ραβδωτό σώμα, η οποία είναι σημαντική για την εκτελεστική λειτουργία. Όμως τα άτομα με διαβήτη είχαν μεγαλύτερο βαθμό ατροφίας.

Σύμφωνα με τον Michal Beeri, καθηγητή ψυχιατρικής στο Mount Sinai’s Icahn School of Medicine στη Νέα Υόρκη, τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ξεκάθαρα ότι τα άτομα με διαβήτη εμφανίζουν επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου τους. (Πόσο γρήγορα μπορεί ο προδιαβήτης να εξελιχθεί σε διαβήτη;)

Η θεραπεία του διαβήτη μειώνει την γνωστική εξασθένηση;

Θεωρητικά, ο καλός έλεγχος της γλυκόζης του αίματος, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο γήρανσης του εγκεφάλου. Μελέτες έχουν συνδέσει τη χρήση φαρμάκων για τον διαβήτη, όπως η μετφορμίνη, με μικρότερο κίνδυνο γνωστικής μείωσης, αλλά σύμφωνα με τον Beeri, οι εν λόγω μελέτες δεν αποδεικνύουν ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα είναι τόσο αποτελεσματικά.

Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη κλινικές δοκιμές που δοκιμάζουν τη μετφορμίνη και ορισμένα άλλα φάρμακα για τον διαβήτη για τα οφέλη τους στον εγκέφαλο. Στην παρούσα μελέτη, η χρήση μετφορμίνης δεν συνδέθηκε με καμία προστασία του εγκεφάλου.

Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι η πρόληψη είναι πολύ σημαντική. Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου για τον διαβήτη τύπου 2, όπως η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό, δεν μπορούν να αλλάξουν. Αλλά η υγιεινή διατροφή, η άσκηση και η απώλεια του περιττού βάρους μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στην πρόληψη της νόσου. (Διαβήτης τύπου 2: Αντιμετωπίζεται με μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία στον δωδεκαδάκτυλο;)