Το κοβάλτιο είναι ένα μεταλλικό στοιχείο που συναντάται φυσικά στο φλοιό της Γης σε αναλογία 20-30 μέρη ανά εκατομμύριο (περίπου 25 mg/kg). Το κοβάλτιο υπάρχει παντού στον αέρα, στο έδαφος, στα ιζήματα και στο νερό.
Για την ανθρώπινη υγεία, το κοβάλτιο είναι απαραίτητο καθώς αποτελεί μέρος της βιταμίνης Β12, η οποία είναι εξαιρετικά σημαντική για τη διατήρηση της καλής υγείας των ανθρώπων και των ζώων. Συγκεκριμένα, η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων και υποστήριξη της σωστής λειτουργίας του νευρικού συστήματος.
Το κοβάλτιο μπορεί επίσης να αντικαταστήσει το μαγγάνιο και τον ψευδάργυρο σε ορισμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, το κοβάλτιο μπορεί να αντικαταστήσει το μαγγάνιο στην ενεργοποίηση πολλών ενζύμων, αλλά και τον ψευδάργυρο σε ορισμένες βιοχημικές αντιδράσεις.
Επιπλέον, το κοβάλτιο είναι μέρος του εξαρτώμενου από τη βιοτίνη κύκλου του Κrebs, ο οποίος χρησιμεύει στη διάσπαση των σακχάρων σε ενέργεια στο σώμα.
Ωστόσο, το κοβάλτιο απαιτείται σε μικρές μόνο ποσότητες στο σώμα για τη διατήρηση της καλής υγείας. Η έκθεση σε μεγάλες ποσότητες κοβαλτίου μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση και αύξηση του κινδύνου ενός ανθρώπου για καρκίνο. Για την πλειοψηφία των ανθρώπων είναι απίθανο να έρθουν σε επαφή με τόσο μεγάλες ποσότητες κοβαλτίου, αλλά για συγκεκριμένα άτομα, όπως αυτά που δουλεύουν σε εγκαταστάσεις παραγωγής που χρησιμοποιείται κοβάλτιο, ο κίνδυνος είναι αυξημένος.
Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι με τους οποίους το κοβάλτιο μπορεί να προκαλέσει δηλητηρίαση αν:
- γίνει κατάποσή του
- εισπνευσθεί στους πνεύμονες
- υπάρξει συνεχής επαφή του με το δέρμα
Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη κοβαλτίου;
Το κοβάλτιο βρίσκεται σε μικρές ποσότητες στα τρόφιμα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β12, τα οποία αποτελούν μοναδική φυσική πηγή του κοβαλτίου που χρησιμοποιεί ο ανθρώπινος οργανισμός.
Το κοβάλτιο υπάρχει και σε μορφή συμπληρωμάτων διατροφής, όπου μετράται σε μικρογραμμάρια (mcg). Παρόλο που δεν έχει οριστεί κάποια ασφαλής συνιστώμενη πρόσληψη κοβαλτίου, η μέση πρόσληψη αυτού από τους ενήλικες είναι 5 έως 8 mcg ημερησίως.
Η πρόσληψη του κοβαλτίου ως μέρος της βιταμίνης Β12 θεωρείται η καλύτερη επιλογή. Άτομα που παρουσιάζουν ανεπάρκεια κοβαλτίου συνήθως έχουν ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, η οποία οφείλεται κυρίως στην αναιμία. Η κακοήθης αναιμία, η οποία χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως η κόπωση, το μούδιασμα και το μυρμήγκιασμα στα άκρα, είναι συχνά η κύρια αιτία εμφάνισης ανεπάρκειας κοβαλτίου και βιταμίνης Β12.
Τι παρενέργειες μπορεί να έχει το κοβάλτιο;
Το κοβάλτιο σε υψηλές συγκεντρώσεις είναι τοξικό για τον καρδιακό μυ. Συγκεκριμένα, η υπερβολική έκθεση σε κοβάλτιο μπορεί να προκαλέσει τοξική μυοκαρδιοπάθεια. Επιπλέον, η πρόσληψη υπερβολικής ποσότητας κοβαλτίου μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων (πολυκυτταραιμία), η οποία εάν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να προκαλέσει συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια.
Η υπερβολική πρόσληψη κοβαλτίου μπορεί επίσης να προκαλέσει:
- διεύρυνση του θυρεοειδούς αδένα (βρογχοκήλη)
- μείωση της δραστηριότητας του θυρεοειδούς
- αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα
Άτομα με σύνδρομο Leber, μια σπάνια πάθηση των ματιών, δεν πρέπει να λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης Β12 (και συνεπώς κοβάλτιο που αποτελεί μέρος αυτής) χωρίς πρώτα να συμβουλευτούν το γιατρό τους, καθώς ορισμένες μορφές της βιταμίνης Β12 μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια της όρασής τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της δηλητηρίασης από κοβάλτιο;
Άτομα με αυξημένα επίπεδα κοβαλτίου στο αίμα τους, λόγω της αντικατάστασης ισχίου με συσκευές που περιείχαν κράματα κοβαλτίου, έχουν αναφέρει ορισμένα ανεπιθύμητα συμπτώματα. Αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:
- Κόπωση
- Αδυναμία
- Περιφερική νευροπάθεια
- Απώλεια ακοής
- Απώλεια όρασης
- Γνωστική εξασθένηση
- Καρδιομυοπάθεια
- Υποθυρεοειδισμός