Ένα εξάνθημα στο σώμα μπορεί να σημαίνει πολλά διαφορετικά πράγματα, από αλλεργική αντίδραση μέχρι έκζεμα. Ωστόσο, αν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα, όπως η φαγούρα, το κάψιμο και ο πόνος, τότε μπορεί να αποτελεί σημάδι έρπητα ζωστήρα. (Εξάνθημα στο πρόσωπο: Οι βασικότερες αιτίες που το προκαλούν!)

Τι είναι ο έρπης ζωστήρας και ποια συμπτώματα τον χαρακτηρίζουν;

Ο έρπητας ζωστήρας είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλεί ένα επώδυνο εξάνθημα, που μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, το οποίο σχηματίζεται από φουσκάλες. Το εξάνθημα αυτό, ξεκινά από την αριστερή ή τη δεξιά πλευρά του σώματος και τυλίγεται γύρω από τον κορμό.

Τα άτομα που είναι πιθανότερο να εμφανίσουν έρπη ζωστήρα, είναι αυτά που στο παρελθόν μολύνθηκαν από ανεμοβλογιά, διότι οι δύο ασθένειες είναι αποτέλεσμα του ίδιου ιού, δηλαδή του ιού της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα. Μετά την ανάρρωση του ατόμου από την ανεμοβλογιά, ο ιός παραμένει στο σώμα του για το υπόλοιπο της ζωής του, αλλά είναι αδρανοποιημένος. Χρόνια αργότερα, για τον οποιοδήποτε λόγο και κυρίως λόγω εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος, ο ιός μπορεί να επανενεργοποιηθεί, προκαλώντας, αντί ανεμοβλογιάς, έρπη ζωστήρα.

Ο έρπης ζωστήρας δεν είναι συνήθως απειλητικός για τη ζωή, αλλά μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές. Η έγκαιρη θεραπεία του, μειώνει τον χρόνο της ασθένειας και την πιθανότητα επιπλοκών.

Τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τον έρπη ζωστήρα είναι τα ακόλουθα:

• Οδυνηρό εξάνθημα που αποτελείται από φουσκάλες
• Φαγούρα στο σημείο του εξανθήματος
• Κάψιμο στο σημείο του εξανθήματος
• Έντονη κόπωση
• Πονοκέφαλος
• Μυρμήγκιασμα και μούδιασμα στο δέρμα
• Πυρετός

Διαβάστε επίσης: Πώς θα καταλάβετε αν έχετε έρπητα ζωστήρα ή κάποια άλλη δερματική πάθηση;

Σε ποιες επιπλοκές μπορεί να οδηγήσει ο έρπης ζωστήρας;

Ο έρπης ζωστήρας, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές όπως:

• Μεθερπητική νευραλγία: Ορισμένοι ασθενείς με έρπη ζωστήρα, συνεχίζουν να βιώνουν πόνο μετά την απομάκρυνση των φουσκαλών του εξανθήματος. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται μεθερπητική νευραλγία και προκύπτει από τις κατεστραμμένες από τον έρπητα νευρικές ίνες, οι οποίες στέλνουν λανθασμένα αυξημένα σήματα πόνου στον εγκέφαλο.
• Φλεγμονή εγκεφάλου: Ο έρπης ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στον εγκέφαλο, μια κατάσταση γνωστή ως εγκεφαλίτιδα, που μπορεί να οδηγήσει σε νευρολογικά προβλήματα, όπως η απώλεια ακοής κ.α
• Απώλεια όρασης: Ο έρπης ζωστήρας που επηρεάζει την περιοχή κοντά στα μάτια, μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις στα μάτια, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια όρασης.
• Λοιμώξεις του δέρματος: Σε περίπτωση μη σωστής αντιμετώπισης των φουσκαλών του έρπητα, υπάρχει ενδεχόμενο να προκληθούν δευτερογενείς βακτηριακές δερματικές λοιμώξεις.

Πώς επηρεάζει τις διάφορες ηλικιακές ομάδες ο έρπης ζωστήρας;

Ο οποιοσδήποτε άνθρωπος έχει περάσει στο παρελθόν ανεμοβλογιά, είτε ενήλικας, είτε παιδί, μπορεί δυνητικά να εμφανίσει έρπητα ζωστήρα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Anthony Szema, MD, κλινικό ανοσολόγο στο Three Village Allergy & Asthma και επίκουρο καθηγητή τεχνολογίας και κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Stony Brook, ο κίνδυνος έρπητα ζωστήρα αυξάνεται με την ηλικία.

Ο έρπης ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές, όπως η μεθερπητική νευραλγία (PHN), που χαρακτηρίζεται από καυστικό νευρικό πόνο στο δέρμα, η πνευμονία, η απώλεια όρασης, η απώλεια ακοής και η φλεγμονή του εγκεφάλου. Ο κίνδυνος αυτών των επιπλοκών αυξάνεται με την ηλικία. Η διάρκεια των επιπλοκών είναι μεγαλύτερη στα ηλικιωμένα άτομα.

Ανάλογα με την ηλικία του ατόμου, ο κίνδυνος ανάπτυξης έρπητα ζωστήρα και επακόλουθων επιπλοκών, αλλάζει ως ακολούθως:

• Ηλικιωμένα άτομα (50 ετών και άνω): Στα άτομα 50 ετών και άνω, ο κίνδυνος ανάπτυξης έρπητα ζωστήρα και επακόλουθων επιπλοκών είναι πολύ μεγαλύτερος από ότι στα πιο νεαρά άτομα. Οι μισές περίπου περιπτώσεις έρπητα ζωστήρα, αφορούν άτομα 60 ετών και άνω. Η πιθανότητα έρπητα ζωστήρα είναι ακόμη μεγαλύτερη για τα άτομα 70 ετών και άνω. Μάλιστα, τα άτομα άνω των 50 ετών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μεθερπητικής νευραλγίας που χαρακτηρίζεται από έντονο πόνο.
• Ενήλικες μέσης ηλικίας (30 έως 50 ετών): Και τα άτομα 30 έως 50 ετών διατρέχουν κίνδυνο έρπητα ζωστήρα, αλλά ο κίνδυνος αυτός είναι χαμηλότερος συγκριτικά με τον κίνδυνο που διατρέχουν τα άτομα 50 ετών και άνω. Και οι ενήλικες μέσης ηλικίας μπορούν να εμφανίσουν επιπλοκές, αλλά αυτό συμβαίνει πιο σπάνια.
• Νέοι ενήλικες (20 έως 30 ετών): Ο έρπητας ζωστήρας και οι επιπλοκές σπάνια επηρεάζουν τους νεότερους ανθρώπους. Δυνητικό ωστόσο και οι νέοι ενήλικες μπορούν να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα, ιδιαίτερα όσοι έχουν κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα και υποκείμενες παθήσεις.

Γιατί ο έρπητας ζωστήρας επηρεάζει διαφορετικά τους ανθρώπους ανάλογα με την ηλικία τους;

Σύμφωνα με τον Szema, ο κύριος λόγος που οι άνθρωποι διαφορετικών ηλικιακών ομάδων επηρεάζονται διαφορετικά από τον έρπητα ζωστήρα είναι το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Τα ηλικιωμένα άτομα έχουν πιο εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω γήρανσης και υποκείμενων καταστάσεων υγείας και ως εκ τούτου διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. (Τι σημαίνει να είσαι ανοσοκατεσταλμένος;)

Για την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος (είτε ηλικιωμένων ατόμων, είτε νεαρών ατόμων) ευθύνονται συνήθως ορισμένες καταστάσεις υγείας και οι θεραπείες τους, όπως ο καρκίνος και η χημειοθεραπεία (ή άλλη θεραπεία για τον καρκίνο), οι οποίες λόγω αυτού του αποτελέσματος, αυξάνουν τον κίνδυνο έρπητα ζωστήρα και επακόλουθων επιπλοκών. (Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα: Αναλυτικά όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε)

Πέραν από τη γήρανση, τις υποκείμενες παθήσεις και τις θεραπείες που εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα, οι ηλικιωμένοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο έρπητα ζωστήρα εξαιτίας του ότι ήδη έχουν διανύσει πολλά χρόνια ζωής, εντός των οποίων είναι πιθανότερο να έχουν νοσήσει με ανεμοβλογιά, συγκριτικά με ένα παιδί ή έναν νεότερο ενήλικα. Να επαναλάβουμε ότι τα άτομα που νόσησαν με ανεμοβλογιά, είναι πιο ευαίσθητα στον έρπητα ζωστήρα. Ο ιός που προκαλεί ανεμοβλογιά, μετά την ανάρρωση παραμένει σε αδρανή μορφή στον οργανισμό και μπορεί να ενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή, προκαλώντας έρπητα ζωστήρα.

Τονίζεται ωστόσο ότι τα άτομα που είναι εμβολιασμένα κατά της ανεμοβλογιάς, είναι λιγότερο πιθανόν να μολυνθούν από ανεμοβλογιά, οπότε ο κίνδυνος που διατρέχουν να αναπτύξουν έρπητα ζωστήρα είναι μικρότερος. 

Πώς αντιμετωπίζεται ο έρπητας ζωστήρας;

Για τη θεραπεία του έρπητα ζωστήρα συνδυάζονται τα αντιιικά φάρμακα με τις ακόλουθες πρακτικές:

• Αντιιικά φάρμακα: Για τη θεραπεία του έρπητα ζωστήρα, τη μείωση της σοβαρότητας και της διάρκειας των συμπτωμάτων και την ελαχιστοποίηση της πιθανότητας εμφάνισης επιπλοκών, οι γιατροί συνταγογραφούν αντιιικά φάρμακα, όπως η ακυκλοβίρη, η βαλασικλοβίρη και η φαμσικλοβίρη.
• Διαχείριση πόνου: Για τη διαχείριση του πόνου χρησιμοποιούνται μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως το Tylenol (ακεταμινοφένη) και το Advil (ιβουπροφαίνη) και τοπικές κρέμες. Αν ο πόνος είναι έντονος, ο γιατρός συνταγογραφεί πιο ισχυρά παυσίπονα και τοπικές αλοιφές.
• Μέτρα αυτοφροντίδας: Οι δροσερές και υγρές κομπρέσες μειώνουν τον κνησμό και τον πόνο. Το ίδιο αποτέλεσμα έχουν και ορισμένες μη συνταγογραφούμενες αλοιφές. Ο καθαρισμός των εξανθημάτων και η αποφυγή του ξυσίματός τους επιβάλλεται για την αποφυγή δευτερογενών δερματικών λοιμώξεων.
• Διαχείριση άγχους: Νοουμένου ότι το άγχος μειώνει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμά τις λοιμώξεις, αυξάνει κατά συνέπεια τον κίνδυνο έρπητα ζωστήρα. Η διαχείριση του άγχους λοιπόν, κρίνεται απαραίτητη για την πιο αποτελεσματική καταπολέμηση της λοίμωξης. (Διαβάστε περισσότερα για το Ποια είναι η σχέση του έρπητα ζωστήρα με το άγχος)
• Θρεπτική και υγιεινή διατροφή: Τροφές που είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες, βοηθούν στην ταχύτερη ανάρρωση από τον έρπητα ζωστήρα, γιατί ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Πόσο σημαντικός είναι ο εμβολιασμός κατά του έρπητα ζωστήρα;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το δυο δόσεων εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα είναι πολύ σημαντικό για την πρόληψη της ασθένειας. Για τα άτομα 50 ετών και άνω είναι 91,2% αποτελεσματικό και για τα άτομα 70 ετών και άνω είναι 88,8% αποτελεσματικό. (Πόσο διαρκεί το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα;)