Φυματίωση: Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο;

Περίπου 1,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι, το 23% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν μολυνθεί από φυματίωση (ΤΒ). Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μόνο το 2017 καταγράφηκαν 10 εκατομμύρια νέα κρούσματα και 1,6 εκατομμύρια θάνατοι από τη νόσο.

Ενώ η βακτηριακή μόλυνση είναι η κύρια αιτία της φυματίωσης, υπάρχουν και κάποιοι παράγοντες που κάνουν πιο επιρρεπείς τους ανθρώπους και μπορούν να συμβάλουν στη μόλυνση. (Εμβόλιο φυματίωσης: Νέα ευρήματα για την ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών εμβολίων)

Ποια βακτήρια προκαλούν φυματίωση;

Η φυματίωση προκαλείται από βακτήρια της οικογένειας του συμπλέγματος Mycobacterium και συγκεκριμένα από τα βακτήρια:

Mycobacterium africanum
Mycobacteria bovis
Mycobacterium tuberculosis

Το M. africanum, όπως υποδηλώνει το όνομά του, είναι πιο κοινό στην Αφρική, ενώ το M. tuberculosis είναι υπεύθυνο για τη φυματίωση στα υπόλοιπα μέρη του κόσμου. Αυτά τα δύο βακτήρια είναι οι κύριοι ένοχοι για το μεγαλύτερο ποσοστό της νόσου στους ανθρώπους. Το Μ. bovis διαφέρει στο ότι μολύνει κυρίως τα βοοειδή. Η κατανάλωση μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων ή κάποια άλλη έκθεση σε μολυσμένα ζώα, καλύπτει ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων της ανθρώπινης φυματίωσης.

Τα μυκοβακτήρια μολύνουν και ζουν μέσα στα κύτταρα του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος, που ονομάζονται μακροφάγα. Τα μακροφάγα σκοτώνουν συνήθως μικρόβια και παθογόνα, αλλά το M. tuberculosis έχει μια παχιά κηρώδη κάψουλα που το προστατεύει από τα τοξικά ένζυμα που χρησιμοποιούν τα μακροφάγα για να του επιτεθούν. Ως εκ τούτου, η φυματίωση αναπαράγεται μέσα στα μακροφάγα. (Επίμονος βήχας: Ποιες οι βασικότερες αιτίες του; Πότε να επισκεφθείτε γιατρό;)

Πώς εξαπλώνονται τα βακτήρια της φυματίωσης;

Υπάρχει διαφορά μεταξύ λανθάνουσας και ενεργού φυματίωσης. Κάποιος που έχει λανθάνουσα λοίμωξη έχει στο σώμα του βακτήρια φυματίωσης, αλλά δεν έχει ενεργή νόσο. Χωρίς συμπτώματα όπως ο πυρετός, το ρίγος, ο βήχας και η απώλεια βάρους, οι ασθενείς αυτοί δεν είναι μολυσματικοί.

Τα άτομα που έχουν ενεργή φυματίωση εμφανίζουν συμπτώματα.. Η ενεργή φυματίωση κάνει τους ασθενείς μολυσματικούς, οι οποίοι μεταδίδουν τη νόσο μέσω βήχα, φτερνίσματος και ομιλίας, καθώς τα βακτήρια της φυματίωσης απελευθερώνονται μέσω σταγονιδίων. Οποιοσδήποτε εισπνεύσει αυτά τα σταγονίδια μπορεί να αναπτύξει λοίμωξη από φυματίωση στους πνεύμονες. (Λοίμωξη κατώτερου αναπνευστικού: Τι είναι; Τι πρέπει να γνωρίζετε;)

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο φυματίωσης;

1. Ιατρικές καταστάσεις

Υπάρχουν ιατρικές καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο φυματίωσης, καταστέλλοντας το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι καταστάσεις που μειώνουν τη δύναμη του ανοσοποιητικού είναι:

Μεγαλύτερη ηλικία
Χημειοθεραπεία
Κορτικοστεροειδή φάρμακα
HIV/AIDS
Μεταμοσχεύσεις οργάνων
Αναστολείς παράγοντα νέκρωσης όγκου (TNF)

2. Χρόνιες Ιατρικές Καταστάσεις

Οι ακόλουθες συνθήκες θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο φυματίωσης:

3. Παράγοντες τρόπου ζωής

Υπάρχουν μη ιατρικοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο φυματίωσης, όπως:

Διατροφή: Η κακή διατροφή παίζει ρόλο στη μόλυνση από φυματίωση. Ο σοβαρός υποσιτισμός αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και οδηγεί σε απώλεια βάρους. Τα άτομα που είναι λιποβαρή (δείκτης μάζας σώματος <18,5) έχουν διπλάσιες πιθανότητες να μολυνθούν.
Θεραπευτικά συστατικά: Τα υψηλά επίπεδα σιδήρου στο αίμα προάγουν την ανάπτυξη μυκοβακτηρίων, καθιστώντας τους ανθρώπους πιο ευαίσθητους στη φυματίωση. Η βιταμίνη D περιορίζει την ανάπτυξη των μυκοβακτηρίων, επομένως η ανεπάρκεια μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο.
Συνθήκες διαβίωσης: Η φυματίωση μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε πολυσύχναστα και ανεπαρκώς αεριζόμενα περιβάλλοντα διαβίωσης και εργασίας.
Κατάχρηση ουσιών: Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο φυματίωσης στο διπλάσιο. Η χρήση παράνομων ναρκωτικών, είτε σε ενέσιμη μορφή είτε όχι και η κατανάλωση 40 γραμμαρίων ή περισσότερο αλκοόλ την ημέρα, αυξάνουν τις πιθανότητες μετάδοσης της φυματίωσης.