Ο διαβήτης και η χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ) είναι δύο χρόνιες παθήσεις που επηρεάζουν ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρόλο που η κάθε μία μπορεί να εμφανιστεί μόνη της, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι δύο τους συνυπάρχουν.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια νεφρική νόσο, εξαιτίας της μακροχρόνιας βλάβης που προκαλεί στα αιμοφόρα αγγεία ολόκληρου του σώματος, ανάμεσά τους και αυτά των νεφρών. Ο διαβήτης μάλιστα, θεωρείται η κύρια αιτία νεφρικής ανεπάρκειας, αντιπροσωπεύοντας το 44% των νέων περιπτώσεων.

Την ίδια ώρα, πληθώρα ενδείξεων υποδηλώνουν ότι και η χρόνια νεφρική νόσος, μπορεί να προκαλέσει διαβήτη, εξαιτίας της συσσώρευσης των αποβλήτων στο σώμα, που συμβαίνει ως αποτέλεσμα της νεφρικής δυσλειτουργίας, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει την ινσουλίνη του σώματος. (Νεφρική Νόσος: Ποιες καταστάσεις υγείας επηρεάζουν τους νεφρούς;)

Πώς συνδέεται ο διαβήτης με τη χρόνια νεφρική νόσο;

Η χρόνια νεφρική νόσος και ο διαβήτης, είναι όπως είπαμε πιο πάνω, χρόνιες ασθένειες που επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου, προκαλώντας βλάβη σε πολλά όργανα του σώματος και οδηγώντας τελικά σε συννοσηρότητες, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) και η υπερλιπιδαιμία (υψηλή χοληστερίνη).

Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι δύο ασθένειες, αν είναι προχωρημένες ή ανεπαρκώς ελεγχόμενες, μπορούν να οδηγήσουν η μια στην άλλη. (Διαβήτης: 8 συμβουλές για την κατανάλωση φαγητού εκτός σπιτιού)

Με ποιο τρόπο ο διαβήτης οδηγεί σε ΧΝΝ;

Ο όρος «διαβήτης», περιγράφει μια ομάδα ασθενειών (διαβήτης τύπου 1, τύπου 2, διαβήτη κύησης) που προκαλούν αύξηση του σακχάρου του αίματος, μειώνοντας τα επίπεδα μιας χημικής ουσίας που ονομάζεται μονοξείδιο του αζώτου. Αν η ανεπάρκεια μονοξειδίου του αζώτου – που χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης- είναι χρόνια, τα αιμοφόρα αγγεία χάνουν την ελαστικότητά τους και στενεύουν, οδηγώντας σε υπέρταση. Η υπέρταση αυξάνει τη δύναμη με την οποία κινείται το αίμα μέσω των αιμοφόρων αγγείων, βλάπτοντας τα τοιχώματα των αρτηριών. Την ίδια ώρα, το υψηλό σάκχαρο, βλάπτει άμεσα τα αιμοφόρα αγγεία, εκθέτοντάς τα σε χρόνια φλεγμονή και οξειδωτικό στρες.

Όταν οι πιο πάνω συνθήκες επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία των νεφρών, εκατομμύρια νεφρώνες (μονάδες φιλτραρίσματος) παρουσιάζουν βλάβη, γεγονός που εμποδίζει τα νεφρά να απομακρύνουν αποτελεσματικά τα απόβλητα του αίματος, οδηγώντας τελικά σε χρόνια νεφρική νόσο. Η χρόνια νεφρική νόσος που είναι αποτέλεσμα διαβήτη, ονομάζεται διαβητική νεφροπάθεια. (Πάσχετε από Διαβητική νεφροπάθεια; Δείτε τι νέο υπάρχει!)

Με ποιο τρόπο η ΧΝΝ προκαλεί διαβήτη;

Με τη χρόνια νεφρική νόσο, η νεφρική λειτουργία μειώνεται προοδευτικά (δηλαδή σταδιακά με την πάροδο του χρόνου). Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε χρόνια νεφρική νόσο, όπως η νεφρική βλάβη, η υψηλή αρτηριακή πίεση, οι καρδιακές παθήσεις και ο διαβήτης.

Σύμφωνα με έρευνες, τα άτομα που πάσχουν από χρόνια νεφρική νόσο, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, εξαιτίας της συσσώρευσης αποβλήτων (ουρίας) στο αίμα τους. Όσο πιο μειωμένη είναι η νεφρική λειτουργία, τόσο περισσότερα απόβλητα (ουρία) συσσωρεύονται στο αίμα. Τα αυξημένα επίπεδα ουρίας στο αίμα επηρεάζουν τα Β-κύτταρα του παγκρέατος που είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία, αποθήκευση και απελευθέρωση ινσουλίνης στο αίμα.

Να υπενθυμίσουμε ότι η ινσουλίνη, ρυθμίζει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος και τα μειωμένα της επίπεδα μπορούν να προκαλέσουν διαβήτη στα άτομα με χρόνια νεφρική νόσο. (Οι νεφροπαθείς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου: Τι αυξάνει αυτόν τον κίνδυνο;)

Τα άτομα με διαβήτη αναπτύσσουν απαραίτητα ΧΝΝ ή το αντίστροφο;

Οι έρευνες έχουν τεκμηριώσει εκτενώς τη σχέση ανάμεσα στον διαβήτη και τη χρόνια νεφρική νόσο, ωστόσο, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι αν ένα άτομο έχει διαβήτη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα αναπτύξει και ΧΝΝ ή το αντίστροφο. Ο εν λόγω κίνδυνος αυξάνεται όταν οι δύο χρόνιες ασθένειες δεν είναι καλά ελεγχόμενες ή βρίσκονται σε πολύ προχωρημένο στάδιο.

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο ΧΝΝ σε άτομα με διαβήτη;

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο χρόνιας νεφρικής νόσου σε άτομα με διαβήτη, από τους οποίους άλλοι είναι τροποποιήσιμοι και άλλοι είναι πέραν από τον ανθρώπινο έλεγχο.

Κοινοί παράγοντες κινδύνου είναι οι ακόλουθοι:

• Μεγαλύτερη ηλικία (ηλικιωμένα άτομα)
• Παχυσαρκία
• Υψηλή αρτηριακή πίεση (μη ελεγχόμενη)
• Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
• Κακή ποιότητα ύπνου
• Κάπνισμα
• Υψηλό σάκχαρο
• Υψηλή χοληστερίνη (μη ελεγχόμενη)
• Μακροχρόνιος διαβήτης
• Ανδρικό φύλο
• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη και νεφρικής νόσου
• Καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως αθηροσκλήρωση και κολπική μαρμαρυγή

Ποια συμπτώματα προκαλεί ο διαβήτης και ποια η ΧΝΝ;

Διαβήτης

Τα συμπτώματα που προκαλεί ο διαβήτης εξαρτώνται από τη σοβαρότητά του και από το πόσο υψηλό είναι το σάκχαρο του αίματος. Σε γενικές γραμμές, ο διαβήτης (τύπου 1 και τύπου 2) προκαλεί συμπτώματα όπως:

• Έντονη δίψα (περισσότερη από ότι συνήθως)
• Αργή επούλωση πληγών
• Συχνή ούρηση
• Κόπωση
• Ακούσια απώλεια βάρους
• Θολή όραση
• Ευερεθιστικότητα
• Αυξημένη συχνότητα λοιμώξεων

Χρόνια νεφρική νόσος

Τα συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής νόσου αναπτύσσονται αργά και μακροπρόθεσμα και είναι ανάλογα με τη σοβαρότητα της νεφρικής δυσλειτουργίας. Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι τα ακόλουθα:

• Συχνοουρία
• Υπέρταση
• Απώλεια όρεξης
• Μειωμένη πνευματική οξύτητα
• Κόπωση
• Οίδημα σε πόδια και αστραγάλους
• Προβλήματα ύπνου
• Δύσπνοια
• Ναυτία και έμετος
• Κράμπες στους μύες
• Πόνος στο στήθος

Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο διαβήτη και ΧΝΝ;

Διαβήτης

Για να μειώσετε τον κίνδυνο διαβήτη ακολουθήστε τις εξής συμβουλές:

• Ασκηθείτε καθημερινά
• Μειώστε τη ζάχαρη που καταναλώνετε
• Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα
• Μειώστε το σωματικό σας βάρος
• Τραφείτε υγιεινά
• Διακόψτε το κάπνισμα (συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό για τρόπους διακοπής)

Χρόνια νεφρική νόσος

Για να μειώσετε τον κίνδυνο χρόνιας νεφρικής νόσου:

• Μειώστε το περιττό σωματικό σας βάρος
• Ασκηθείτε
• Μειώστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα
• Καταναλώστε υγιεινά γεύματα
• Διαχειριστείτε τον διαβήτη σας
• Αποφύγετε τα ζαχαρούχα τρόφιμα
• Διαχειριστείτε την αρτηριακή σας πίεση

Πώς θεραπεύεται ο διαβήτης και η ΧΝΝ;

Θεραπεία διαβήτη τύπου 1 και διαβήτη τύπου 2

Για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 1 χρησιμοποιούνται ενέσεις ινσουλίνης σε συνδυασμό με τακτικό έλεγχο του σακχάρου του αίματος και προσεκτική λήψη υδατανθράκων. Για ορισμένους ασθενείς κρίνεται απαραίτητη η μεταμόσχευση παγκρέατος. 

Για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 πραγματοποιούνται προσαρμογές των καθημερινών συνηθειών του ασθενή, όπως η υγιεινή διατροφή και η άσκηση, σε συνδυασμό με φάρμακα για τον διαβήτη, ινσουλίνη ή και τα δύο. (Ο διαβήτης τύπου 2 επιταχύνει τη γήρανση του εγκεφάλου)

Θεραπεία Χρόνιας νεφρικής νόσου

Α) Αντιμετώπιση της αιτίας που την προκαλεί

Η θεραπεία της χρόνιας νεφρικής νόσου ποικίλει ανάλογα με την αιτία που την προκαλεί. Ο γιατρός εργάζεται για να ανακαλύψει την αιτία που οδήγησε σε νεφρική νόσο και μέσω φαρμάκων και άλλων μεθόδων αποσκοπεί στην αντιμετώπισή της, για βελτίωση της νεφρικής λειτουργίας.

Β) Αντιμετώπιση επιπλοκών

Για την αντιμετώπιση των επιπλοκών που προκαλεί η νεφρική νόσος χρησιμοποιούνται θεραπείες όπως:

• Αντιυπερτασικά φάρμακα: Τα άτομα με ΧΝΝ εμφανίζουν συνήθως υπέρταση, γι΄αυτό τους συνταγογραφούνται αντιυπερτασικά φάρμακα (αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ) ή αναστολείς υποδοχέων αγγειοτενσίνης ΙΙ), τα οποία βοηθούν στη μείωση της αρτηριακή πίεσης και στη διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας.
• Φάρμακα για την χοληστερίνη: Οι στατίνες μειώνουν τη χοληστερίνη. Οι ασθενείς με νεφρική νόσο τείνουν να έχουν αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.
• Φάρμακα για την αναιμία: Η ερυθροποιητίνη (uh-rith-roe-POI-uh-tin) και ο σίδηρος, βοηθούν στην παραγωγή επιπλέον ερυθρών αιμοσφαιρίων, μειώνοντας την κόπωση που σχετίζεται με την αναιμία.
• Φάρμακα που μειώνουν το οίδημα: Η νεφρική νόσος προκαλεί κατακράτηση υγρών στο σώμα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται πρήξιμο στα πόδια και αυξημένη αρτηριακή πίεση. Για την αντιμετώπιση αυτής της επιπλοκής χρησιμοποιούνται διουρητικά, τα οποία διατηρούν τα υγρά του σώματος σε ισορροπία.
• Διατροφή μειωμένη σε πρωτεΐνες: Τα νεφρά κάνουν περισσότερη δουλειά για να επεξεργαστούν τις πρωτεΐνες και ως εκ τούτου, οι γιατροί, για να μειώσουν τον επιπλέον φόρτο εργασίας των νεφρών και τα επιπλέον απόβλητα στο αίμα, συνιστούν μια διατροφή μειωμένη σε πρωτεΐνες. Συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό διατροφολόγο.