Διαβήτης: Μια διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες και πλούσια σε φυτική πρωτεΐνη μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο

Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και περίπου το 95% αυτών αφορά το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 αναπτύσσεται όταν το σώμα ενός ανθρώπου δεν ανταποκρίνεται πλέον στην ινσουλίνη, την ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και παράγεται από ειδικά κύτταρα του παγκρέατος. Συνήθως αναπτύσσεται μετά την ηλικία των 45 ετών ως αποτέλεσμα της υπερβολικής μάζας του σώματος και της αδράνειας, αλλά τελευταία η εμφάνισή του σε νεότερες ηλικίες γίνεται όλο και πιο συχνή. (Εδώ μπορείτε μέσα από απλές ερωτήσεις που καλείστε να απαντήσετε να δείτε αν διατρέχετε κίνδυνο ανάπτυξης σακχαρώδους διαβήτη)

Αντιθέτως, τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, που θεωρείται πως προκύπτει από αυτοάνοση αντίδραση, δεν παράγουν καθόλου ινσουλίνη στο σώμα τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα αυτά να πρέπει να ελέγχουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα τους και να χρησιμοποιούν ινσουλίνη για τα διατηρήσουν αυτά σε ένα υγιές εύρος.

Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε πως μια δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, η μελέτη αυτή δεν μπόρεσε να διευκρινίσει εάν αυτό το αποτέλεσμα οφειλόταν αποκλειστικά στη μείωση των υδατανθράκων ή απλώς στη μείωση των θερμίδων που καταναλώνονταν.

Μια νέα μελέτη, η οποία δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη, προτείνει πως η δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες δεν επηρεάζει αυτή καθ’ αυτή τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, αλλά ο τύπος της τροφής χωρίς υδατάνθρακες που καταναλώνει ένα άτομο.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2;

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 αναπτύσσεται συνήθως με αργούς ρυθμούς και μπορεί να έχει λίγα μόνο συμπτώματα στην αρχή, με αποτέλεσμα μερικές φορές να περνάει απαρατήρητος για κάποιο χρονικό διάστημα. Ο κίνδυνος ενός ανθρώπου να αναπτύξει διαβήτη τύπου 2 αυξάνεται από παράγοντες όπως:

• Η ηλικία άνω των 45 ετών
• Οικογενειακό ιστορικό της πάθησης
• Λίγη ή καθόλου σωματική άσκηση
• Μεγάλο σωματικό βάρος ή παχυσαρκία, ιδιαίτερα το υπερβολικό λίπος γύρω από τη μέση
• Χαμηλά επίπεδα της HDL («καλής») χοληστερόλης
• Υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων

Η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους, η βελτίωση της διατροφής και η σωματική δραστηριότητα μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων συνιστά επίσης τη μείωση της πρόσληψης επεξεργασμένων τροφίμων, τρανς λιπαρών, αλκοολούχων και ζαχαρούχων ποτών και προτίμηση αν’ αυτών των μη αμυλούχων λαχανικών, φρούτων, άπαχων πρωτεϊνών, δημητριακών ολικής αλέσεως, νερού και άλλων μη ζαχαρούχων ροφημάτων.

Πώς επηρεάζει η κατανάλωση τροφών φυτικής προέλευσης τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2;

Η προαναφερθείσα μελέτη περιλάμβανε 203.541 άνδρες και γυναίκες από τις ΗΠΑ, οι οποίοι δεν έπασχαν από διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακές παθήσεις ή καρκίνο στην αρχή της μελέτης και παρακολουθήθηκαν για περισσότερα από 30 χρόνια.

Κάθε τέσσερα χρόνια, οι συμμετέχοντες έκαναν διατροφικές αξιολογήσεις μέσω της χρήσης ενός ερωτηματολογίου συχνότητας τροφίμων. Ανάλογα με το ποσοστό της συνολικής ενέργειας που λάμβανε ένα άτομο από την ημερήσια πρόσληψη πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών δημιουργήθηκαν 5 ομάδες συμμετεχόντων. Ενδεικτικά, η ομάδα με χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων λάμβανε περίπου το 40% των συνολικών θερμίδων της ημέρας από υδατάνθρακες.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές αξιολόγησαν την ποιότητα της διατροφής των συμμετεχόντων, με βάση 18 ομάδες θρεπτικών συστατικών, όπως δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, όσπρια, γαλακτοκομικά, κρέας, γλυκά, κλπ.

Συνολικά, τα αποτελέσματα έδειξαν πως μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες δεν μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, όταν οι πηγές πρόσληψης πρωτεΐνης μέσω της διατροφής εξετάστηκαν ξεχωριστά, παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές ως προς τον κίνδυνο ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2.

Συγκεκριμένα, όσοι συμμετέχοντες περιλάμβαναν κυρίως τροφές με φυτική πρωτεΐνη στη διατροφή τους είχαν 6% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 μέσα στα 30 χρόνια που διήρκησε η μελέτη. Όσα άτομα περιόρισαν την πρόσληψη επεξεργασμένων υδατανθράκων παρουσίασαν ακόμη μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, κατά 15%, σε σύγκριση με όσους ακολούθησαν μια κανονική δίαιτα.

Αντιθέτως, όσοι ακολουθούσαν μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και κατανάλωναν κυρίως ζωικές πρωτεΐνες είχαν 35% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, ο οποίος αυξήθηκε σε 39% για εκείνους που ακολουθούσαν επίσης δίαιτα χαμηλή σε δημητριακά ολικής αλέσεως.

Ποια διατροφή μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2;

Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους, η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε επεξεργασμένα τρόφιμα είναι γνωστό πως συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.

Η κατανάλωση μεγάλης ποικιλίας φρούτων, λαχανικών και υγιεινών πηγών πρωτεΐνης, όπως τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί και τα άπαχα κρέατα συνιστάται για μείωση του κινδύνου εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, σημαντική για το σκοπό αυτό είναι η προτίμηση των ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων αντί για τα εξαιρετικά επεξεργασμένα, καθώς και ο περιορισμός της ζάχαρης, του αλατιού και του αλκοόλ.

Τέλος, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα από την παραπάνω μελέτη, η επιλογή πηγών πρωτεΐνης φυτικής προέλευσης, όπως οι ξηροί καρποί, οι φακές, τα φασόλια και η σόγια, αντί για ζωικής προέλευσης θα μπορούσε να μειώσει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.