Πώς μπορούν τα αντικαταθλιπτικά να επηρεάσουν τα όνειρά σας;

Η λήψη σερτραλίνης, ενός SSRI, έκανε την αντιμετώπιση μιας αγχώδους διαταραχής ευκολότερη. Αλλά έχει παρατηρηθεί επίσης κάτι περίεργο. Τη νύχτα, τα όνειρά των ανθρώπων που παίρνουν αυτά τα αντικαταθλιπτικά είναι πιο ζωντανά, πολύχρωμα και άγρια – και πολύ διαφορετικά από τα συνηθισμένα τους όνειρα για τη δουλειά και την καθημερινή ζωή.

Τα έντονα όνειρα δεν αποτελούν πρόβλημα σε σύγκριση με τον αγώνα της ζωής με το άγχος.

Υπάρχει σχέση μεταξύ της λήψης αντικαταθλιπτικών τύπου SSRI και των ονείρων;

Για όσους ζουν με ψυχικές ασθένειες, τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι μια ανεκτίμητη σανίδα σωτηρίας – βοηθώντας τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που τείνουμε να θεωρούμε δεδομένα, όπως το να σηκώνονται το πρωί και να κάνουν ντους. Αλλά όπως όλα τα φάρμακα, έτσι και τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να έχουν παρενέργειες.

Τα όνειρα των ανθρώπων αυτών είναι άγρια και ζωντανά. Έχουν ούτως ή άλλως πολλά όνειρα βασισμένα στο άγχος – χάνουν πράγματα, έχουν αργήσει στην δουλειά ή στο σχολείο, δεν ξέρουν την απάντηση στο σχολείο κι άλλες αγχωτικές καταστάσεις. Αλλά τα όνειρα των SSRI μοιάζουν περισσότερο με ταινίες όπου συμβαίνουν πολλά και μπορεί να ξυπνήσουν πολύ κουρασμένοι μετά από μια μεγάλη νύχτα.

Ποιοι είναι οι πιθανοί σύνδεσμοι μεταξύ των ονείρων και των αντικαταθλιπτικών;

Αν και το θέμα δεν έχει διερευνηθεί ευρέως, οι ερευνητές έχουν αρχίσει να εξετάζουν τις πιθανές συνδέσεις μεταξύ αντικαταθλιπτικών και ονείρων. Ορισμένα φάρμακα, όπως τα SSRIs που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης, μπορούν επίσης να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου και η διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής (η απόσυρση) μπορεί να επηρεάσει τα όνειρά σας.

Σε μια έκθεση του 2013 που δημοσιεύθηκε στο Sleep Medicine Reviews, ο Gotthard Tribl και η ερευνητική του ομάδα ολοκλήρωσαν μια συστηματική ανασκόπηση που εξέτασε την επίδραση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων στο περιεχόμενο των ονείρων τόσο σε καταθλιπτικά όσο και σε μη καταθλιπτικά άτομα. Από το σύνολο των μελετών που είχαν δημοσιευτεί σε διάστημα 60 ετών, βρήκαν συνολικά 21 κλινικές μελέτες και 25 αναφορές περιπτώσεων που ήταν επιλέξιμες για ανασκόπηση.

Οι μελέτες συνέκριναν το περιεχόμενο των ονείρων σε ένα φάσμα διαφορετικών αντικαταθλιπτικών, συμπεριλαμβανομένων των SSRI και των τρικυκλικών, μιας παλαιότερης κατηγορίας φαρμάκων που χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα. Η έρευνα διερεύνησε επίσης το περιεχόμενο των ονείρων όσων έπαιρναν ή δεν έπαιρναν αντικαταθλιπτικό.

Για την καταγραφή του περιεχομένου των ονείρων χρησιμοποιήθηκε μια ποικιλία μεθόδων, όπως ημερολόγια πρωινών ονείρων, προφορικές αναφορές κατά την αναγκαστική αφύπνιση κατά τη διάρκεια του ύπνου REM και ερωτηματολόγια.

• SSRIs

Τα αντικαταθλιπτικά που ανήκουν στην κατηγορία SSRI, όπως η σερτραλίνη, η φλουοξετίνη και η σιταλοπράμη – καθώς και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI) – βρέθηκαν στην ανασκόπηση να εντείνουν τα όνειρα και να αυξάνουν το πόσο συχνά οι άνθρωποι ανέφεραν ότι είχαν εφιάλτες.

Το κρίσιμο, ωστόσο, είναι ότι οι συντάκτες της μελέτης σημείωσαν ότι δεν έχει δοθεί μεγάλη προσοχή στο περιεχόμενο των ονείρων και στην ικανότητά μας να θυμόμαστε τα όνειρα.

• Νευροδιαβιβαστές

Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι τα αντικαταθλιπτικά επηρεάζουν τους νευροδιαβιβαστές, συμπεριλαμβανομένων της σεροτονίνης, της ντοπαμίνης και της νορεπινεφρίνης. Η αυξημένη ποσότητα νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο μπορεί να συνδέεται με αλλαγές στον τρόπο που ονειρευόμαστε.

Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα, αλλά όλες αυτές οι χημικές ουσίες του εγκεφάλου ρυθμίζουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα, οπότε είναι λογικό ότι με την αύξησή τους, ακόμη και τη νύχτα, τα όνειρα θα μπορούσαν να γίνουν πιο έντονα και αληθινά. Τα ευχάριστα όνειρα μπορεί να φαίνονται πιο χαρούμενα και έντονα και αντίστροφα, οι εφιάλτες μπορεί να φαίνονται πιο τρομακτικοί και ζωντανοί.

• Αντικαταθλιπτικά και ύπνος REM

Ένας άλλος παράγοντας μπορεί να είναι η πιθανή επίδραση των αντικαταθλιπτικών στον ύπνο REM (ταχεία κίνηση των ματιών). Τα περισσότερα όνειρα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια αυτής της επανορθωτικής φάσης του ύπνου και θεωρείται ότι παίζει ρόλο στη μάθηση, τη μνήμη και τη διάθεση.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα SSRI επηρεάζουν τον ύπνο ταχείας κίνησης των ματιών (REM), κατά τον οποίο συμβαίνουν τα περισσότερα όνειρα.

Είναι ενδιαφέρον όμως επειδή οι SSRI λέγεται ότι καταστέλλουν τον REM. Αν αυτό ισχύει, θα περιμέναμε ότι οι άνθρωποι θα έβλεπαν λιγότερα όνειρα αντί για περισσότερα. Αλλά σίγουρα ισχύει ότι ορισμένοι άνθρωποι βλέπουν πολύ έντονα όνειρα ενώ παίρνουν SSRIs – τα οποία μπορεί να είναι ευχάριστα ή μερικές φορές μπορεί να είναι πραγματικά έντονοι κι άσχημοι εφιάλτες.

Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι τα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος και η κατάθλιψη, συχνά συμβάλλουν επίσης σε προβλήματα ύπνου και σε έντονα ή ενοχλητικά όνειρα.

Ο συγχυτικός παράγοντας είναι ότι αν παίρνετε αντικαταθλιπτικό, ίσως είναι η ίδια η κατάθλιψη και το βάρος του στρες στον εγκέφαλο που προκαλεί αυξημένους εφιάλτες.

Πώς να ελαχιστοποιήσετε τις ανεπιθύμητες παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών ;

Είναι σημαντικό να μιλάτε στο γιατρό σας για τυχόν παρενέργειες που έχετε. Μην μπείτε στον πειρασμό να σταματήσετε να παίρνετε ένα αντικαταθλιπτικό ή να μειώσετε τη δόση σας από μόνοι σας, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω παρενέργειες ή συμπτώματα που μοιάζουν με συμπτώματα στέρησης.

1. Πάρτε το φάρμακο σε διαφορετική ώρα

Για τα περισσότερα SSRI, συνιστάται να τα παίρνετε το πρωί, καθώς μπορεί να είναι αρκετά ενεργοποιητικά. Αν και δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο για τα όνειρα, η λήψη τους αργότερα μέσα στην ημέρα μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο γενικότερα.

Αν αντιμετωπίζετε ανεπιθύμητες παρενέργειες όπως εφιάλτες και διαταραχές στον ύπνο σας, θα άξιζε να μειώσετε τη δόση σας και να δείτε αν αυτό βοηθάει, σε συνεννόηση με τον γιατρό σας πάντα.

2. Αλλάξτε τη φαρμακευτική σας αγωγή

Τα αντικαταθλιπτικά βοηθούν πολλούς ανθρώπους που παλεύουν με προβλήματα ψυχικής υγείας, συχνά σε συνδυασμό και με άλλες θεραπείες. Για πολλούς ανθρώπους, τυχόν παρενέργειες βελτιώνονται μέσα σε λίγες εβδομάδες από την έναρξη ενός αντικαταθλιπτικού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, μπορεί να συνεχίσουν. Εάν οι παρενέργειες υπερτερούν των ωφελειών, μιλήστε με το γιατρό σας για την αλλαγή σε ένα άλλο φάρμακο.

Οι άνθρωποι διαπιστώνουν ότι έχουν διαφορετικές παρενέργειες σε διαφορετικά SSRI, οπότε ίσως να θέλετε να δοκιμάσετε να αλλάξετε σε έναν διαφορετικό τύπο SSRI . Εναλλακτικά, υπάρχουν άλλοι τύποι αντικαταθλιπτικών, όπως οι SNRI, στους οποίους μπορεί να διαπιστώσετε ότι έχετε λιγότερες παρενέργειες.

3. Βελτιώστε τη ρουτίνα του ύπνου σας

Το να κάνετε μικρές αλλαγές στη βραδινή σας ρουτίνα μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου σας γενικά. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των προβλημάτων ύπνου, από το να κάνετε απλώς το υπνοδωμάτιό σας ωραίο και άνετο, μέχρι τη δημιουργία μιας βραδινής ρουτίνας.

Επιλέξτε μια καθορισμένη ώρα για να πηγαίνετε για ύπνο και να ξυπνάτε ή δοκιμάστε να πηγαίνετε για ύπνο μόνο όταν είστε κουρασμένοι. Οι ώρες που προηγούνται του ύπνου είναι επίσης σημαντικές, οπότε κάντε μια δραστηριότητα που σας χαλαρώνει, όπως ένα μπάνιο ή ασκήσεις αναπνοής, και απενεργοποιήστε τις συσκευές σας δύο ώρες πριν κοιμηθείτε, καθώς το μπλε φως μπορεί να σας κρατήσει ξύπνιους.