Κορωνοϊός: Αντιμετωπίστε το άγχος που προκαλεί η πανδημία

Είναι τρομακτικό το συναίσθημα που προκαλεί το άκουσμα ότι μια ασθένεια, όπως ο νέος κορωνοϊός (COVID-19), εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρο τον κόσμος αφήνοντας πίσω της εκατοντάδες νεκρούς. Είναι μάλιστα λογικό, όλη αυτή η κατάσταση να προκαλέσει αισθήματα φόβου, άγχους και θλίψης. Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να διαχειριστείτε τα συναισθήματα σας και να προστατευθείτε.

Πώς να διαχειριστείτε το άγχος σας;

• Διαβάστε ειδήσεις από αξιόπιστες πηγές: Απευθυνθείτε σε πηγές  που παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες για την κατάσταση του κορωνοϊού, όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) και αποφύγετε να διαβάζετε ειδήσεις από ενημερωτικά μέσα που μιλούν μόνο για την χαώδης κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο.
• Αναπτύξτε ένα σχέδιο προστασίας: Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να προστατέψετε τον εαυτό σας σε περίοδούς πανδημίας,  όπως το καλό πλύσιμο των χεριών και η διατήρηση των κοινωνικών αποστάσεων. Για αυτά τα μέτρα  πρέπει να ενημερώνεστε μόνο από αξιόπιστες πηγές, όπως τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
• Βάλτε όρια στον χρόνο που σπαταλάτε ακούγοντας ειδήσεις: Η παρακολούθηση ειδήσεων που μιλούν συνέχεια για το πόσο γρήγορα εξαπλώνεται ο ιός και πόσους νεκρούς αφήνει στο πέρασμα του, προκαλούν άγχος. Βάλτε λοιπόν όρια στον εαυτό σας, επιτρέποντας του να διαβάσει ένα συγκεκριμένο αριθμό άρθρων την ημέρα και να παρακολουθήσει ειδήσεις για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αφού βεβαιωθείτε ότι ενημερωθήκατε για τα σημαντικά νέα της ημέρας, κλείστε τα πάντα και χαλαρώστε.
• Αποφύγετε τη νοοτροπία της αγέλης: Πολλοί άνθρωποι, πάνω στον πανικό τους, λαμβάνουν αχρείαστα ή και λανθασμένα μέτρα προστασίας. Μην κάνετε λοιπόν ότι κάνουν οι άλλοι, άκριτα. Για παράδειγμα, εάν οι άλλοι φορούν μάσκες, μην το μιμηθείτε, εκτός και αν συνιστάται από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
• Φροντίστε τον εαυτό σας: Η ισορροπημένη διατροφή, ο καλός ύπνος και η συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής, είναι το κλειδί για να διατηρήσετε τη σωματική και ψυχική σας υγεία. Μην ξεχνάτε ότι αν φροντίζετε τον εαυτό σας, ενισχύετε παράλληλα και το ανοσοποιητικό σας σύστημα, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό αυτή την περίοδο.
• Ζητήστε επαγγελματική υποστήριξη: Στην περίπτωση που το άγχος που σας προκαλεί ο κορωνοϊός είναι ανεξέλεγκτο, τότε πρέπει να ζητήσετε επαγγελματική υποστήριξη, καθώς ένας ειδικός θα μπορέσει να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τους φόβους σας και ταυτόχρονα θα σας καθοδηγήσει για να πάρετε τις καλύτερες αποφάσεις για εσάς και την οικογένεια σας.

Ποιες ψυχικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει η πανδημία;

Η πανδημία μπορεί να επιδεινώσει ήδη υπάρχουσες ψυχικές καταστάσεις και να δημιουργήσει νέες, ως αποτέλεσμα του άγχους που προκαλεί η απειλή ενός άγνωστου ιού.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων θα παρουσιάσει κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας προβλήματα προσαρμογής και κατάθλιψη ή άλλης φύσεως ψυχικές ασθένειες. Μάλιστα, μια μελέτη που αφορούσε το ξέσπασμα του ιού Ebola στη Σιέρα Λεόνε, έδειξε ότι ένας αυξημένος αριθμός ατόμων ανέφερε ψυχοκοινωνικά και ψυχολογικά προβλήματα την συγκεκριμένη περίοδο, ενώ μια άλλη μελέτη σχετικά με την επιδημία της γρίπης H1N1 του 2009, έδειξε αύξηση σε μια ποικιλία συναισθηματικών συμπτωμάτων, όπως οι ψυχοσωματικές διαταραχές (πόνος και κόπωση που δεν έχουν κάποια φυσική αιτία).

Από την άλλη, ορισμένες υπάρχουσες ψυχικές καταστάσεις μπορεί να επιδεινωθούν αυτό το διάστημα, με τους ειδικούς να τονίζουν ότι πρέπει να ελέγχονται σε τακτική βάση για να διασφαλίζεται ότι δεν επιδεινώνονται. Σύμφωνα με την έρευνα, τα άτομα που είναι πιο ευάλωτα στο άγχος μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο επιδείνωσης της κατάστασης τους, καθώς πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για να προστατευθούν. Μάλιστα, ερευνητές του πανεπιστημίου Carleton στην Οττάβα του Καναδά, διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που δεν μπορούσαν να διαχειριστούν την αβεβαιότητα της κατάστασης κατά τη διάρκεια της πανδημίας της γρίπης του H1N1, παρουσίασαν αυξημένα επίπεδα της υπάρχουσας κατάθλιψης τους, αυξημένη ανησυχία για την προστασία των δικών τους ανθρώπων και ένα αίσθημα ενοχής επειδή δεν μπορούσαν να προστατεύσουν πρακτικά όσους αγαπούσαν.

Τέλος, τα άτομα που πάσχουν από ορισμένες ψυχικές ασθένειες ενδέχεται να εμφανίσουν αυξημένη ψύχωση. Αυτή η κατάσταση μπορεί να οδηγήσει στην ενσωμάτωση ακατανόητων συμπεριφορών που σχετίζονται με την πανδημία ή στην χρήση της πανδημίας ως δικαιολογία για το παραλήρημα τους. Αυτά τα άτομα χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και συνεχής αξιολόγησης.

Είναι φυσιολογικό το άγχος κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας;

Το άγχος κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τα μπερδεμένα συναισθήματα είναι πολύ φυσιολογικά, καθώς οι άνθρωποι τείνουν να αντιδρούν υπερβολικά όταν έχουν απέναντι τους κάτι άγνωστο, παρά όταν έχουν κάτι γνωστό. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι δεν φοβούνται την γρίπη, καθώς έχουν εξοικειωθεί μαζί της, παρά το γεγονός ότι μολύνει περίπου το 20% του πληθυσμού κάθε χρόνο και οδηγεί στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους. Επιπρόσθετα, ο μεγάλος βομβαρδισμός των μέσων μαζικής ενημέρωσης, προκαλεί αναμφισβήτητα άγχος και μια τάση υπερεκτίμησης των κινδύνων μιας κατάστασης και πιο κάτω θα μάθουμε το γιατί.

Πως επηρεάζουν τα μέσα ενημέρωσης το άγχος και τις επιλογές των ανθρώπων;

Αδιαμφισβήτητα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν μεγάλη επίδραση στο κοινό. Ένας από τους λόγους που ασκούν τόσο μεγάλη επιρροή πάνω μας, είναι ο τρόπος που αντιδρά ο εγκέφαλος μας σε νέες άγνωστες απειλές. Συγκεκριμένα, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2013, διαπίστωσε ότι η αμυγδαλή του εγκεφάλου, ένα τμήμα που εμπλέκεται στην επεξεργασία των συναισθηματικών αποκρίσεων,  έχει αυξημένη δραστηριότητα όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με άγνωστες απειλές, γεγονός που αυξάνει το άγχος μας. Η αμυγδαλή αποκρίνεται διαφορετικά όταν αντιμετωπίζουμε μια γνωστή απειλή. Οπότε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, που επαναλαμβάνουν συνεχώς ότι ο νέος κορωνοϊός (η άγνωστη απειλή) εξαπλώνεται ραγδαία σε όλο τον κόσμο, μπορούν εύκολα να μας προκαλέσουν άγχος.

Από την άλλη, έχει αποδειχτεί ότι ο τρόπος που χρησιμοποιούνται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μπορούν να καθοδηγήσουν τον τρόπο που το κοινό λαμβάνει αποφάσεις. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της επιδημία της γρίπης H1N1 του 2009, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Σουηδία μιλούσαν ξεκάθαρα στους τηλεθεατές για την αβεβαιότητα της επιδημίας, για τους θανάτους και τα κρούσματα, για τα μέτρα που έπρεπε να λάβουν για να προστατευθούν, αλλά την ίδια στιγμή τους ενθάρρυνα να εμβολιαστούν όταν βρεθεί το εμβόλιο. Αντίθετα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Αυστραλία, επέλεξαν να επικεντρωθούν περισσότερο στους θανάτους, τα κρούσματα και στα προβλήματα που αντιμετώπιζε το σύστημα υγείας της χώρας κατά την διάρκεια της επιδημίας. Όταν, λοιπόν, δημιουργήθηκε το εμβόλιο, διαπιστώθηκε ότι το 60% του πληθυσμού της Σουηδίας εμβολιάστηκε, σε αντίθεση με την Αυστραλία που εμβολιάστηκε μόνο το 18% του πληθυσμού, υποδηλώνοντας ότι ο κόσμος επηρεάστηκε και δεν εμπιστευόταν το σύστημα υγείας της χώρας.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, λοιπόν, αν χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορούν να μετατραπούν σε έναν από τους ισχυρότερους συμμάχους μας. Αν όμως, χρησιμοποιηθούν αρνητικά, μπορούν να μας προκαλέσουν άγχος και την ίδια στιγμή, να μας οδηγήσουν σε λανθασμένες και ενδεχομένως καταστροφικές αποφάσεις.