Με πόσα οστά γεννιούνται τα μωρά; Γιατί έχουν περισσότερα από τους ενήλικες;

Μπορεί να είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς όταν κοιτάζει ένα μικροσκοπικό νεογέννητο μωρό, αλλά αυτό το βρέφος έχει περίπου 300 οστά – και αυτά τα οστά αναπτύσσονται και αλλάζουν σχήμα κάθε μέρα. Οι ενήλικες, από την άλλη πλευρά, έχουν 206 οστά, τα οποία αποτελούν περίπου το 15% του σωματικού τους βάρους. Λοιπόν, παρόλο που τα οστά φαίνονται να είναι σκληρά και άκαμπτα, στην πραγματικότητα αποτελούνται από ζωντανό ιστό και ασβέστιο που πάντα δημιουργείται και απορρίπτεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στο πώς αυτό εξηγεί τη διαφορά μεταξύ ενός μωρού και εσάς.

Από τι είναι φτιαγμένα τα οστά;

Τα περισσότερα οστά αποτελούνται από διάφορα στρώματα ιστού:

• περιόστεο: η παχιά μεμβράνη στην εξωτερική επιφάνεια του οστού
• συμπαγές οστό: το λείο, σκληρό στρώμα που παρατηρείται στα οστά ενός σκελετού
• σπογγώδες οστό: ιστός που μοιάζει με σφουγγάρι μέσα στο συμπαγές οστό
• μυελός των οστών: ο πυρήνας των οστών που παράγει κύτταρα του αίματος.

Η διαδικασία ανάπτυξης των οστών ονομάζεται οστεοποίηση. Στην πραγματικότητα αρχίζει γύρω στην όγδοη εβδομάδα της εμβρυϊκής ανάπτυξης! Ακόμα κι έτσι, κατά τη γέννηση, πολλά από τα οστά του μωρού σας είναι κατασκευασμένα εξ ολοκλήρου από χόνδρο, έναν τύπο συνδετικού ιστού που είναι σκληρός, αλλά εύκαμπτος. Ορισμένα από τα οστά του μικρού σας είναι εν μέρει φτιαγμένα από χόνδρο για να βοηθούν το μωρό να παραμένει “εύπλαστο”. Αυτή η ευελιξία είναι απαραίτητη για να μπορούν τα αναπτυσσόμενα μωρά να κουλουριαστούν στον περιορισμένο χώρο της μήτρας πριν από τη γέννηση. Επίσης, διευκολύνει τη μαμά και το μωρό κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Πώς αλλάζουν τα οστά καθώς μεγαλώνουν τα μωρά;

Καθώς το μωρό σας μεγαλώνει στην παιδική ηλικία, μεγάλο μέρος του χόνδρου θα αντικατασταθεί από πραγματικό οστό. Αλλά συμβαίνει και κάτι άλλο, το οποίο εξηγεί γιατί τα 300 οστά κατά τη γέννηση γίνονται 206 οστά μέχρι την ενηλικίωση. Πολλά από τα οστά του μωρού σας θα συγχωνευθούν μεταξύ τους, πράγμα που σημαίνει ότι ο πραγματικός αριθμός των οστών θα μειωθεί. Ο χώρος που χωρίζει τα άκρα δύο οστών που τελικά συγχωνεύονται είναι επίσης χόνδρος, όπως ο ιστός που έχετε στην άκρη της μύτης σας. Η σύντηξη των οστών συμβαίνει σε όλο το σώμα. Μπορεί να παρατηρήσετε ότι υπάρχουν ένας ή περισσότεροι μαλακοί χώροι μεταξύ των οστών στο κρανίο του μωρού σας. Αυτά τα “μαλακά σημεία” μπορεί ακόμη και να σας φρικάρουν λίγο, αλλά είναι απολύτως φυσιολογικά. Ονομάζονται κρανιακές ραφές, και τελικά θα κλείσουν καθώς τα οστά μεγαλώνουν μαζί. Η αντικατάσταση του χόνδρου με τα ενωμένα οστά αρχίζει όταν μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία -που ονομάζονται τριχοειδή- μεταφέρουν αίμα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά στους οστεοβλάστες, τα κύτταρα που σχηματίζουν τα οστά. Οι οστεοβλάστες δημιουργούν οστά που αρχικά καλύπτουν τον χόνδρο και τελικά τον αντικαθιστούν. Στη συνέχεια, η ανάπτυξη των οστών στα παιδιά λαμβάνει χώρα στα άκρα πολλών οστών, τα οποία έχουν πλάκες ανάπτυξης. Ο αναπτυσσόμενος ιστός σε κάθε πλάκα καθορίζει το τελικό μέγεθος και σχήμα του οστού. Όταν ένα άτομο σταματά να αναπτύσσεται, οι πλάκες ανάπτυξης κλείνουν. Οι αυξητικές πλάκες είναι πιο αδύναμες από άλλα μέρη του σκελετού του παιδιού σας και, επομένως, είναι πιο ευάλωτες σε κατάγματα και άλλους τραυματισμούς. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια πτώση από ένα ποδήλατο μπορεί να οδηγήσει το παιδί σας σε γύψο, ενώ εσείς μπορείτε να πέσετε με παρόμοιο τρόπο και να έχετε απλώς μια μελανιά.

Ποιος είναι ο ρόλος του ασβεστίου στα οστά;

Το ασβέστιο είναι το μέταλλο που είναι απαραίτητο για το σχηματισμό νέου οστίτη ιστού. Βρίσκεται τόσο στο μητρικό γάλα όσο και στη φόρμουλα. Και αν το παιδί σας αντιστέκεται αργότερα στην κατανάλωση των φυλλωδών λαχανικών του, υπενθυμίστε του ότι το ασβέστιο που βρίσκεται σε αυτά τα λαχανικά (καθώς και στα γαλακτοκομικά προϊόντα) βοηθά στην ανάπτυξή του.

Ποιες άλλες αλλαγές γίνονται στα οστά;

Μέχρι την πρώιμη ενηλικίωση, η σύντηξη των οστών και η ανάπτυξη των οστών έχουν σταματήσει. Τα οστά των ενηλίκων είναι πολύ ισχυρά, αλλά ελαφριά. Και σίγουρα τώρα που έχετε τα 206 οστά σας, είστε πανέτοιμοι, σωστά; Λοιπόν, όχι ακριβώς. Ενώ φαίνονται να είναι συμπαγή και αμετάβλητα, τα οστά περνούν συνεχώς από μια διαδικασία που ονομάζεται αναδιαμόρφωση. (Αλλά είναι αλήθεια ότι ο αριθμός των οστών που έχετε δεν θα αλλάξει συνήθως μετά από αυτό το σημείο). Η αναδιαμόρφωση περιλαμβάνει το σχηματισμό νέου οστίτη ιστού και τη διάσπαση των παλαιότερων οστών σε ασβέστιο και άλλα μέταλλα, τα οποία απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτή η διαδικασία είναι γνωστή ως απορρόφηση και είναι ένα απολύτως φυσιολογικό και υγιές μέρος της λειτουργίας των οστών – στην πραγματικότητα, συμβαίνει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Αλλά στα παιδιά, ο σχηματισμός νέων οστών ξεπερνά την απορρόφηση. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούν να επιταχύνουν την οστική απώλεια. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• οι ορμονικές αλλαγές που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση
• η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
• η αύξηση της ηλικίας

Η πιο συχνή πάθηση που επηρεάζει την απώλεια οστών είναι η οστεοπόρωση, η οποία προκαλεί στα οστά απώλεια μέρους της πυκνότητάς τους και γίνονται πιο ευάλωτα σε κατάγματα.

Συμπερασματικά:

Η διαδικασία ανάπτυξης και σύντηξης των οστών στα παιδιά είναι αξιοσημείωτη. Και για να βεβαιωθείτε ότι τα οστά του παιδιού σας θα παραμείνουν υγιή για τα επόμενα χρόνια, είναι σημαντικό να μεταδώσετε μερικά σημαντικά μαθήματα. Μεταξύ αυτών:

• Να λαμβάνετε αρκετό ασβέστιο στη διατροφή του παιδιού σας (και στη δική σας επίσης). Ο οργανισμός δεν παράγει ασβέστιο, οπότε όλο το ασβέστιο που χρειάζεται πρέπει να καταναλώνεται με τρόφιμα ή συμπληρώματα. Οι υγιεινές τροφές πλούσιες σε ασβέστιο περιλαμβάνουν γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών (γάλα, τυρί, γιαούρτι), σπόρους, αμύγδαλα, φασόλια και φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι.
• Κάντε τις ασκήσεις με βάρη, όπως το περπάτημα ή η άρση βαρών, μέρος της συνήθους ρουτίνας προπόνησής σας ή μια διασκεδαστική οικογενειακή δραστηριότητα. Οι ασκήσεις που δοκιμάζουν με ασφάλεια τα οστά και τους μυς σας μπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση της υγείας των οστών καθ’ όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής – αλλά ποτέ δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσετε να το σκέφτεστε!
• Βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε αρκετή βιταμίνη D μέσω της διατροφής σας ή μέσω συμπληρωμάτων. Η βιταμίνη D βοηθά το σώμα σας να απορροφήσει το ασβέστιο. Η λήψη αρκετών πρωτεϊνών είναι επίσης σημαντική για τη μακροπρόθεσμη αντοχή των οστών και των μυών. Αν το παιδί σας δηλώσει νωρίς χορτοφάγος, βεβαιωθείτε ότι γνωρίζει καλές πηγές πρωτεΐνης εκτός από το κρέας. (Και πάντα να μιλάτε με έναν παιδίατρο για αλλαγές στη διατροφή).