Χοληστερίνη: Όλα όσα θες να μάθεις!

Εν έτη 2021 οι καρδιοαγγειακές παθήσεις όλο και πληθαίνουν και κερίζουν έδαφος στο χάρτη των ασθενειών. Σε παγκόσμιο επίπεδο τα ισχαιμικά επισόδεια εξαιτίας των υψηλών επιπέδων χοληστερίνης καταλαμβάνουν την τρίτη θέση. 

Τι είναι η χοληστερίνη; 

Αρχικά, να αναφέρουμε ότι η χοληστερίνη είναι ένα ενδογενές μόριο. Παράγεται από τον ίδιο μας τον οργανισμό και αποτελεί βασικό συστατικό για την ίδια μας της ζωής. Θα τη βρει κανείς ως δομικό στοιχείο των κυτταρικών μεμβρανών, ως βασικό μόριο για την παραγωγή άλλων ορμονών – όπως τα οιστρογόνα, η κορτιζόλη κλπ. Χάρη σε αυτήν παράγεται η βιταμίνη D αλλά βοηθάει και στο μεταβολισμό των λιποδιαλυτών βιταμινών – πχ βιταμίνη Ε, Κ, Α. 

Η χοληστερίνη γενικώς στο αίμα κυκλοφορεί σε μορφή συμπλόκων που ονομάζονται λιποπρωτεϊνες. Από εκεί προέρχονται και οι ονομασίες LDL (χαμηλής περιεκτικότητας) και HDL (υψηλής περιεκτικότητας). 

Τι είναι όμως αυτές οι λιποπρωτεϊνες;

Θα μπορούσε κανείς να τις παρομοιάσει με οχήματα μεταφοράς της χοληστερίνης, μιας και από μόνη της δεν μπορεί να κυκλοφορήσει στο αίμα επειδή είναι αδιάλυτη σε αυτό. 

• LDL (Low Density Lipoproteins), μεταφέρουν την προσλαμβάνουσα από το φαγητό χοληστερίνη από το συκώτι στα λοιπά κύτταρα και θεωρητικά είναι αυτή που ευθύνεται για τα περισσότερα καρδιαγγειακά προβληματα. Εξού και το προσονύμιο “κακή χοληστερίνη”
• HDL (High Density Lipoproteins), μεταφέρουν την χοληστερινη από τα κύτταρα στο συκώτι, ώστε να γίνει η αποτοξίνωση του οργανισμού από την περίσσεια ποσότητα. Για αυτό και τη λέμε “η καλή χοληστερίνη” μιας και θεωρητικά δρα προστατευτικά προς τον οργανισμό.

Γιατί συνήθως αναφέρεται ως κάτι κακό; 

Συνήθως της δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή και σημασία όταν στις εξετάσεις άιματος βλέπουμε τις τιμές της  LDL, HDL και ολικής χοληστερίνης να είναι πιο αυξημένες από το φυσιολογικό. Εκεί ο γιατρός μας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Υψηλά επίπεδα μας προϊδεάζουν για καρδιαγγειακές βλάβες και μας φοβίζουν καθώς μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή σε θρόμβωση των αιμοφόρων αγγείων, σε εγκεφαλικά επεισόδια ή καρδιακές νόσους. 

Ποιές είναι φυσιολογικές τιμές χοληστερίνης;

Είναι σημαντικό να ξέρουμε αν ο ασθενής είναι ενήλικας ή παιδί. 

Για τους ενήλικες:

• Ολική χοληστερίνη: <170 επιθυμητή
• LDL: <100 ιδανική, ≥190 πολύ υψηλή

• HDL: ≥60 επιθυμητή, <40 χαμηλή

Για τα παιδιά: 

• Ολική χοληστερίνη: <170 επιθυμητή, 170-200 οριακά υψηλή, >200 υψηλή
• LDL: <110 επιθυμητή, >130 υψηλή

• HDL: >40 επιθυμητή, <35 χαμηλή

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις τιμές της χοληστερίνης;

• παχυσαρκία
• μη ισορροπημένη διατροφή (πλούσια σε λίπη, τηγανητά, γλυκά κλπ)
• κάπνισμα
• έλλειψη σωματικής άσκησης 
• κληρονομικότητα 

Πότε πρέπει να πάρω φάρμακο για υψηλή χοληστερίνη;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι ακριβής καθότι οι ανάγκες διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο. Το σίγουρο είναι οτι και η αγωγή δεν μπορεί να είναι κοινή για όλες τις περιπτώσεις. Το πρώτο βήμα πάντα είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής, η γυμναστική και η υγιεινή διατροφή είναι απαραίτητα στοιχεία. Έπειτα ο γιατρός καλείται να αξιολογήσει την κρισιμότητα της κατάστασης ελέγχοντας το ιστορικό του ασθενούς – ιδιαίτερα πρέπει να δώσει έμφαση σε προηγηθέντα συμβάντα εμφράγματος ή εγκεφαλικού- αλλά και της οικογένειάς του. Αν κρίνει ότι είναι απαραίτητο να μπει σε φαρμακευτική αγωγή ο ασθενής, λογικά θα κατευθυνθεί προς τη χορήγηση στατινών που αποτελούν πρώτης γραμμής θεραπευτικό σχήμα.

Τι είναι οι στατίνες;

Οι στατίνες είναι φάρμακα που δρουν στη μείωση της χοληστερίνης μιας και αναστέλλουν τη δράση του ενζύμουν HMGA-CoA-reductase, ένα ένζυμο με καθοριστικό ρόλο στη σύνθεση της χοληστερίνης. Χρησιμοποιούνται κυρίως στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων. Μερικά γνωστά φάρμακα της κατηγορίας είναι τα εξής:

• Lipitor (Ατορβαστατίνη)
• Zocor (Σιμβαστατίνη)
• Crestor (Ροσουβαστατίνη)
• Pravachol (Πραβαστατίνη) 

Οι στατίνες έχουν παρενέργειες; 

Όπως κάθε φάρμακο έτσι και οι στατίνες, όσο βοηθητικές είναι στην αντιμετώπιση της υπερχοληστεολαιαιμίας, άλλο τόσο μπορεί να παρουσιάσουν παρενέργειες. Οι πιο συνήθεις είναι οι παρακάτω: 

• Eπίδραση στο ήπαρ: για το λόγο αυτό συνιστάται η επανάληψη εξετάσεων αίματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να μπορεί ο γιατρός να ελέγχει τα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων, όπως οι τρανσαμινάσες (δείτε εδώ την εξέταση για το πλήρες μεταβολικό προφίλ, καθώς και την εξέταση για ασπαρτική αμινοτρανσεφάση) . Ιδιαίτερα η ατορβαστατίνη πρέπει να δίνεται με μεγάλη προσοχή σε ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία. 
• Ραβδομυόλυση: αφορά τους σκελετικούς μυς όπου σιγά σιγά με τη χρήση στατινών οι μυς χάνουν τη δύναμή τους και εμφανίζονται αυξημένα τα επίπεδα της κρεατινίνης στο αίμα
• Σακχαρώδης διαβήτης: έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση στατινών επηρεάζει το μεταβολισμό της γλυκόζης με αποτέλεσμα την εμφάνιση υπεργλυκαιμίας. Συνήθως μια τυπική αντιδιαβητική αγωγή μπορεί να ισοσταθμίσει το φαινόμενο

• Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο: μελέτες έχουν καταγράψει ότι η απότομη πτώση της χοληστερίνης με τη χρήση στατινών μπορεί να οδηγήσει ασθενείς που έχουν περάσει ήδη ένα έμφραγμα ή κάποιο άλλο ισχαιμικό επεισόδιο, σε αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο. 

Σε κάθε περίπτωση, το καλύτερο φάρμακο είναι πάντα η πρόληψη. Φροντίζουμε να έχουμε μια -όσο το δυνατόν- πιο υγιεινό τρόπο ζωής, όπου τρεφόμαστε σωστά, γυμναζόμαστε τακτικά και αποφεύγουμε τις βλαβερές για τον οργανισμό μας συνήθειες όπως το τσιγάρο και το αλκοόλ. Δεν ξεχνάμε να επισκεπτόμαστε τακτικά το γιατρό μας και να κάνουμε τις απαραίτητες εξετάσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα.