Καρκίνος του δέρματος: 7+1 παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο

Ο καρκίνος του δέρματος προκαλείται από τη μη φυσιολογική και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων του δέρματος. Συνήθως, ο καρκίνος του δέρματος αναπτύσσεται λόγω έκθεσης στον ήλιο, όμως εμφανίζεται και σε περιοχές του δέρματος που δεν εκτίθενται στον ήλιο, οπότε υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο. (Καρκίνος του δέρματος: Πόσο θανατηφόρος είναι;)

Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι καρκίνου του δέρματος:

• Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
• Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
• Μελάνωμα

Για να μειωθεί ο κίνδυνος καρκίνου του δέρματος, επιβάλλεται η μείωση της έκθεσης στον ήλιο. Σε περίπτωση ύποπτων αλλαγών στο δέρμα, χρειάζονται εξετάσεις δέρματος. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του δέρματος είναι πολύ σημαντική. (Καρκίνος του δέρματος: Οι επιστήμονες αναπτύσσουν mRNA εμβόλιο)

Ποια σημάδια μπορεί να υποδηλώνουν καρκίνο του δέρματος;

Τα σημάδια που μπορεί να υποδηλώνουν καρκίνο του δέρματος είναι:

• Οποιαδήποτε αλλαγή στο δέρμα
• Μια πληγή στο δέρμα που δεν επουλώνεται
• Οποιαδήποτε αλλαγή σε μια κρεατοελιά

Να θυμάστε πως δεν έχουν όλοι οι καρκίνοι του δέρματος την ίδια μορφή, οπότε στην οποιαδήποτε αλλαγή θα πρέπει να μιλήσετε με τον γιατρό σας. (Καρκίνος του δέρματος: Νέο τζελ αντικαθιστά την χειρουργική επέμβαση)

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος;

Το τι ακριβώς προκαλεί καρκίνο του δέρματος δεν είναι γνωστό, όμως υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο όπως ο τόνος του δέρματος, η έκθεση στον ήλιο, τα ηλιακά εγκαύματα, η έκθεση σε περιβαλλοντικές χημικές ουσίες, ορισμένες παθήσεις και θεραπείες και το κάπνισμα. Την ίδια ώρα, σημαντικό ρόλο στον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος διαδραματίζει το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος και ορισμένα σύνδρομα. (Καρκίνος του δέρματος: Τι πρέπει να γνωρίζετε για την χειρουργική επέμβαση και την ανάρρωση;)

Οι πιο κοινοί παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του δέρματος είναι οι ακόλουθοι:

1. Ηλικία

Ο κίνδυνος μη μελασματικών καρκινωμάτων του δέρματος (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα) αυξάνεται με την ηλικία. Το μελάνωμα επηρεάζει κυρίως νεαρά άτομα.

2. Έκθεση στον ήλιο

Η έκθεση στον ήλιο ευθύνεται για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του δέρματος και θεωρείται ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Από τους τρεις τύπους καρκίνου του δέρματος, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, είναι ο τύπος που συνδέεται περισσότερο με την έκθεση στον ήλιο.

Ο χρόνος της έκθεσης στον ήλιο, η ένταση του ήλιου και το κατά πόσον το δέρμα είναι καλυμμένο με ρούχα και προστατευμένο με αντηλιακό είναι παράγοντες που μειώνουν ή αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. 

Η έκθεση στο ήλιο παίζει σημαντικό ρόλο για όλους τους τύπους καρκίνου, αλλά ο τρόπος της έκθεσης συμβάλλει σε διαφορετικούς τύπους καρκίνου του δέρματος. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα συνδέονται με τη μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο (πχ λόγω δουλειάς), ενώ το μελάνωμα συνδέεται με την περιστασιακή, αλλά έντονη έκθεση στον ήλιο (πχ στις διακοπές). (Συμπληρώματα βιταμίνης D: Συνδέονται με λιγότερες περιπτώσεις μελανώματος)

3. Τόνος δέρματος

Ο τόνος του δέρματος αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο του δέρματος. Τα άτομα με πιο ανοιχτό χρώμα δέρματος διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, σύμφωνα με τους ειδικούς, διότι η χρωστική ουσία που είναι υπεύθυνη για το χρώμα του δέρματος, η γνωστή σε όλους μας μελανίνη, υπάρχει σε μικρότερες ποσότητες στο σώμα τους και ως ένα βαθμό είναι προστατευτική απέναντι στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Με την ίδια λογική, τα άτομα με πιο σκούρα δέρματα είναι πιο προστατευμένα απέναντι στον καρκίνο του δέρματος. Ωστόσο, ο καρκίνος του δέρματος παρόλο που είναι πιο κοινός στους λευκούς, μπορεί να επηρεάσει και τους μαύρους. Το παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι ενώ οι μαύροι θεωρούνται πιο προστατευμένοι είναι πιο πιθανόν να πεθάνουν από καρκίνο του δέρματος, διότι λόγω της απόχρωσης του δέρματός τους, ο καρκίνος δεν εντοπίζεται εύκολα. Αντίθετα, τις περισσότερες φορές εντοπίζεται όταν βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο. (Μεταστατικό μελάνωμα: Πώς επιδρά η COVID-19 στη διαχείριση των ασθενών;)

4. Χημικές ουσίες

Οι χημικές ουσίες και η συστηματική έκθεση σε αυτές, αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος. Οι ουσίες που συνδέονται περισσότερο με τον καρκίνο του δέρματος είναι:

• Αρσενικό: Χρόνια κατανάλωση νερού με αρσενικό ή επαγγελματική έκθεση στο αρσενικό.
• Πίσσα: Χρόνια έκθεση εργατών σε αυτοκινητοδρόμους.
• Παραφίνες: Οι παραφίνες είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται συνήθως στην αυτοκινητοβιομηχανία.
• Διαλύτες: Επαγγελματική έκθεση ατόμων που εργάζονται με μέταλλα. Οι διαλύτες υπάρχουν και σε προϊόντα καθαρισμού.
• Βινυλοχλωρίδιο: Έκθεση ατόμων που εργάζονται σε εργοστάσια που παράγουν προϊόντα βινυλίου.
• Κάπνισμα: Σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ακανθοκυτταρικού καρκινώματος.

5. Δερματικές παθήσεις

Υπάρχουν διάφορες δερματικές παθήσεις, που είτε θεωρούνται προκαρκινικές, είτε αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, όπως:

• Προηγούμενος καρκίνος του δέρματος: Τα άτομα με προηγούμενο καρκίνο του δέρματος (όχι μελάνωμα) διατρέχουν 10 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μελάνωμα ή άλλον τύπο καρκίνου του δέρματος. Τα άτομα που είχαν μελάνωμα, διατρέχουν 3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μη μελασματικό καρκίνο του δέρματος.
• Συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι: Πρόκειται για μεγάλες εκ γενετής δερματικές βλάβες. Το 10% αυτών των βλαβών εξελίσσεται σε μελάνωμα.
• Ακτινική κεράτωση: Η ακτινική κεράτωση είναι μια κοινή δερματική βλάβη που μοιάζει με τα κονδυλώματα και έχει κόκκινη ή καφέ όψη. Επηρεάζει κυρίως περιοχές του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο, γι΄αυτό και ονομάζεται ακτινική. Η ακτινική κεράτωση θεωρείται προκαρκινική και πρώιμη μορφή ακανθοκυτταρικού καρκινώματος του δέρματος. Την ίδια ώρα, τα δεδομένα δείχνουν ότι τα άτομα με πολλές ακτινικές κερατώσεις, είναι πιθανότερο να αναπτύξουν βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή μελάνωμα.

6. Μη δερματικές παθήσεις και θεραπείες

Όπως με τις δερματικές παθήσεις, υπάρχουν και μη δερματικές παθήσεις και θεραπείες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, όπως:

• Λοίμωξη από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)
• Κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα (κληρονομική ή επίκτητη ανοσοκαταστολή πχ από HIV/AIDS)
• Προηγούμενη έκθεση στην ακτινοθεραπεία λόγω καρκίνου
• Ορισμένα φάρμακα που αυξάνουν την ευαισθησία στον ήλιο, όπως ορισμένα αντιβιοτικά, το αντιυπερτασικό φάρμακο υδροχλωροθειαζίδη και ορισμένα χημειοθεραπευτικά φάρμακα

7. Γενετική

Η επίδραση της γενετικής στον καρκίνο του δέρματος ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου. Μάλιστα, δεν είναι σαφές το πόσο επηρεάζεται ο κίνδυνος καρκίνου του δέρματος από το οικογενειακό ιστορικό, αλλά οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι υπάρχει σύνδεση. Υπάρχουν πολλά κληρονομικά σύνδρομα που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, όπως:

• Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα: Τα άτομα με ξηροδερμία pigmentosum, οφθαλμοδερματικό αλβινισμό και αναιμία Fanconi, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ακανθοκυτταρικών καρικωμάτων.
• Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα: Τα άτομα με σύνδρομο βασικοκυτταρικού σπίλου, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο βασικοκυτταρικού καρκινώματος, εξαιτίας των γονιδιακών μεταλλάξεων PTCH1 και PTCH2.
• Μελάνωμα: Ο κίνδυνος μελανώματος αυξάνεται στα άτομα με μια ανωμαλία στο ογκοκατασταλτικό γονίδιο CDKN2A, που είναι υπεύθυνη για το 40% των περιπτώσεων.

8. Διατροφή

Παρόλο που δεν έχουν βρεθεί συγκεκριμένες τροφές που να αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ορισμένες διατροφικές συνήθειες μειώνουν τον κίνδυνο, όπως η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά. (Κατανάλωση ψαριών: Αυξάνει τον κίνδυνο μελανώματος)