Μελατονίνη: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ορμόνη του ύπνου

Τι είναι η μελατονίνη;

Η μελατονίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τον επίφυση στον εγκέφαλο. Κύριος ρόλος της είναι η ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού και τη διαχείριση του φυσιολογικού κύκλου ύπνου, αν και ενέχει γενικότερα οφέλη για την υγεία. To βιολογικό ρολόι εντοπίζεται στον υπερχιασματικό πυρήνα του εγκεφάλου και με βάση τις εναλλαγές φωτός-σκοταδιού, ο εγκέφαλος δημιουργεί και διατηρεί ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου. Επιπλέον, η μελατονίνη έχει αντιοξειδωτική δράση και έχει αποδειχθεί πως συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση ποικίλων παθήσεων, ενώ ενισχύει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την πίεση του αίματος και τα επίπεδα κορτιζόλης στον οργανισμό. Η μελατονίνη χρησιμοποιείται συχνά ως συμπλήρωμα ύπνου για την καταπολέμηση της αϋπνίας και άλλων διαταραχών του ύπνου. Όσον αφορά τη διαθεσιμότητά της, χορηγείται στις Ηνωμένες Πολιτείες χωρίς ιατρική συνταγή, ενώ σε άλλα μέρη του κόσμου όπως η Ευρώπη και η Αυστραλία η συνταγογράφηση είναι απαραίτητη.

Ποια είναι τα οφέλη της μελατονίνης;

• Ενισχύει την ποιότητα του ύπνου

Η μελατονίνη δεν ονομάζεται άδικα η ορμόνη του ύπνου, αφού ποικίλες μελέτες επιβεβαιώνουν πως βελτιώνει αισθητά την ποιότητα του ύπνου, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται ως φυσική θεραπεία για την αντιμετώπιση της αϋπνίας. Η κατανάλωση μελατονίνης 2 ώρες πριν την συνηθισμένη ώρα ύπνου βοηθάει τους ανθρώπους να κοιμηθούν σε λιγότερο χρόνο και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, απολαμβάνοντας ταυτόχρονα ανώτερη ποιότητα ύπνου.

• Ανακουφίζει από τα συμπτώματα της εποχικής κατάθλιψης

Η εποχική κατάθλιψη είναι μια κοινή μορφή κατάθλιψης που υπολογίζεται ότι επηρεάζει περίπου το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Εμφανίζεται περίπου την ίδια περίοδο κάθε χρόνο, στα τέλη του φθινοπώρου και στις αρχές του χειμώνα, και επηρεάζεται από τις αλλαγές του καιρού. Ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι η εποχική κατάθλιψη ευνοείται από τις αλλαγές του καιρού λόγω του ότι με τη σειρά τους διαταράσσουν το βιολογικό ρολόι. Όπως αναφέραμε παραπάνω, η μελατονίνη είναι υπεύθυνη για την σωστή λειτουργία του εσωτερικού ρολογιού, επομένως η χορήγησή της, ακόμα και σε μικρές δόσεις, μπορεί να επαναφέρει τον βιολογικό ρυθμό, ανακουφίζοντας από τα συμπτώματα που προκαλεί η εποχική κατάθλιψη. Ωστόσο, πολλές μελέτες παρουσιάζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της μελατονίνης στις διαταραχές διάθεσης, επομένως απαιτείται περισσότερη έρευνα στο πεδίο αυτό.

• Αυξάνει τα επίπεδα της ανθρώπινης αυξητικής ορμόνης

Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη παίζει κομβικό ρόλο στην ανάπλαση των κυττάρων και την ανάπτυξη του οργανισμού. Οι υψηλές ποσότητες αυξητικής ορμόνης σε έναν οργανισμό συνδέονται συνήθως με την μεγαλύτερη μυϊκή μάζα και σωματική δύναμη. Έχει αποδειχθεί ότι η μελατονίνη συμβάλλει στην αύξηση των επιπέδων της ορμόνης αυτής, επομένως η χορήγησή της μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους που πάσχουν από ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης.

• Βελτιώνει την υγεία των ματιών

Η μελατονίνη είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά που αποτρέπουν την κυτταρική βλάβη και ενισχύουν τη λειτουργία των οφθαλμών. Συγκεκριμένα, μερικές από τις εφαρμογές της μελατονίνης συμπεριλαμβάνουν την θεραπεία του γλαυκώματος και της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, που σχετίζεται με τη γήρανση. Η χορήγηση 3 mg μελατονίνης σε καθημερινή βάση για 6-24 μήνες έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στην προστασία του αμφιβληστροειδούς, αναστέλλει τη βλάβη που προκαλείται από τη γήρανση και διατηρεί την οπτική οξύτητα, ενώ παράλληλα μειώνει την σοβαρότητα της αμφιβληστροειδοπάθειας.

• Συμβάλλει στη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση είναι μια παθολογική κατάσταση που προκαλείται από την οπισθοροή του στομαχικού οξέος στον οισοφάγο, προκαλώντας συμπτώματα όπως καούρα, ναυτία και ρέψιμο. Έχει αποδειχθεί ότι η μελατονίνη εμποδίζει την έκκριση των οξέων του στομάχου και μειώνει την παραγωγή νιτρικού οξειδίου, μια ένωση που χαλαρώνει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα, επιτρέποντας στο οξύ του στομάχου να εισέλθει στον οισοφάγο. Η μελατονίνη μπορεί να χορηγηθεί είτε μόνη της, είτε σε συνδυασμό με ομεπραζόλη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται ευρέως για την αντιμετώπιση της καούρας και της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Τα συμπληρώματα μελατονίνης προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες;

 Η χρήση συμπληρωμάτων μελατονίνης δεν είναι εθιστική, είτε πρόκειται για βραχυχρόνια είτε για μακροχρόνια χρήση. Παρά τις ανησυχίες για το ότι η επιπρόσθετη μελατονίνη οδηγεί στη μειωμένη παραγωγή της από τον οργανισμό, έχει αποδειχθεί ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση της μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες στους ενήλικες, γι’ αυτό και δεν συνιστάται η εκτεταμένη χρήση της σε παιδιά. Οι πιο κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, πονοκέφαλο, ζάλη και υπνηλία, ενώ η μελατονίνη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλες φαρμακευτικές αγωγές, όπως αντικαταθλιπτικά, αραιωτικά αίματος και φάρμακα που ρυθμίζουν την αρτηριακή πίεση. Αν λαμβάνετε μια από τις παραπάνω αγωγές, θα ήταν καλό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν τη χορήγηση μελατονίνης.

Γενικά, αν θέλετε να λάβετε συμπληρώματα μελατονίνης, καλό θα ήταν να ακολουθήσετε τις οδηγίες της εκάστοτε αγωγής σχετικά με την προτεινόμενη δοσολογία ή να ξεκινήσετε με μια μικρή ποσότητα και να την προσαρμόσετε στις ανάγκες σας.