Σιδηροπενική Αναιμία: Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται

Πόσες φορές θυμάσαι όταν ήσουν παιδί τη μαμά ή τη γιαγιά σου να σε κυνηγάνε να φας τα όσπρια και  το κρέας σου φωνάζοντας πως έχουν σίδηρο;

 Και αν τότε σε ένοιαζε μόνο να πας να παίξεις αδιαφορώντας τελείως για τον σίδηρο και τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία σου, μεγαλώνοντας άρχισες δειλά-δειλά να αναθεωρείς.

O σίδηρος είναι ένα μικροθρεπτικό συστατικό της διατροφής, που είναι απαραίτητος τόσο για την σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος όσο και για τη μεταφορά οξυγόνου στα κύτταρα. Άρα θα μπορούσε  να πει κανείς ότι ο  σίδηρος αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για τη διατήρηση της ζωής.

Μήπως σιγά- σιγά καταλαβαίνεις ότι δεν σου φώναζαν χωρίς λόγο;

Τα τελευταία χρόνια, ειδικά λόγω της χορτοφαγικής και της vegan διατροφής που αποκτούν όλο και περισσότερους θαυμαστές, έχει αρχίσει και παρατηρείται μια αύξηση ασθενών με σιδηροπενική αναιμία, ειδικά σε γυναίκες και παιδιά . Η συγκεκριμένη νόσος μπορεί να προληφθεί αρχικά, αλλά στη συνέχεια να καταπολεμηθεί κιόλας  μέσω των διατροφικών συνηθειών  υιοθετώντας έναν συνδυασμό σιδήρου με τροφές που ενισχύουν την απορρόφησή του.

Ας τα δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά…

Τι είναι η αναιμία;

Η αναιμία λοιπόν, είναι μια κατάσταση κατά την οποία ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή η συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης μέσα σε αυτά είναι χαμηλότερη από το φυσιολογικό. Η αιμοσφαιρίνη απαιτείται για τη μεταφορά οξυγόνου προς όλους τους ιστούς του οργανισμού και εάν έχετε πολύ λίγα ή μη φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια ή ανεπαρκή αιμοσφαιρίνη, θα υπάρχει μειωμένη ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς του σώματος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, ζάλη και δύσπνοια, μεταξύ άλλων.

Η ικανότητα βέβαια συγκέντρωσης της  απαιτούμενης αιμοσφαιρίνης ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, τις καπνιστικές συνήθειες και την κατάσταση εγκυμοσύνης. 

Οι πιο κοινές αιτίες αναιμίας περιλαμβάνουν διατροφικές ελλείψεις, ιδιαίτερα έλλειψη σιδήρου,όπως αναφέραμε παραπάνω,  αν και οι ελλείψεις σε φυλλικό οξύ, βιταμίνες Β12 και Α δεν πρέπει να θεωρούνται λιγότερο σημαντικές. Επιπλέον, η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να είναι και αποτέλεσμα ορισμένων ασθενειών όπως αιμοσφαιρινοπάθειες ή  μολυσματικές ασθένειες, π.χ.  ελονοσία, φυματίωση, HIV και παρασιτικές λοιμώξεις.

Η αναιμία είναι ένα σοβαρό παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας που επηρεάζει ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά και τις έγκυες γυναίκες. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ 42% των παιδιών κάτω των 5 ετών και το 40% των εγκύων γυναικών παγκοσμίως είναι αναιμικά.

Συμπτωματολογία

Η αναιμία μπορεί να προκαλέσει μια σειρά συμπτωμάτων όπως:

• κόπωση
• αδυναμία
• ζάλη
• υπνηλία
• δύσπνοια (ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια άσκησης)
• γρήγορος/άρρυθμος σφιγμός
• κρύα άνω και κάτω άκρα
• ωχρό δέρμα 
• απώλεια μαλλιών
• εύθραυστα νύχια
• Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει τη γνωστική και σωματική ανάπτυξη των παιδιών και μειώνει την παραγωγικότητα στους ενήλικες.

Όπως έχουμε ήδη εξηγήσει, στην πλειονότητα των περιπτώσεων η αναιμία είναι ένας δείκτης κακής διατροφής όσο και κακής υγείας. Η νόσηση από αναιμία μπορεί να συνδράμει στην  παχυσαρκία λόγω έλλειψης ενέργειας για άσκηση. 

Αντιμετώπιση 

Για την αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας, είναι απαραίτητη η λήψη φαρμακευτικής αγωγής με σκεύασμα σιδήρου. Συνήθης δοσολογία είναι 400mg θειικού σιδήρου ημερησίως , σε μορφή ταμπλετών έως ότου οι αποθήκες σιδήρου γεμίσουν ξανά. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο σίδηρος πρέπει να λαμβάνεται με άδειο στομάχι τουλάχιστον δύο ώρες πριν το κυρίως γεύμα.

Είναι απαραίτητη όμως και η κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ειδικά συκωτιού αλλά και άλλων τροφών πλούσιων σε σίδηρο. Να τονίσω σε αυτό το σημείο πως δίκιο είχαν οι γονείς μας και οι γιαγιάδες μας που φώναζαν πως πρέπει να τρώμε τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα όσπρια για να λάβουμε την κατάλληλη ποσότητα σιδήρου, όμως σήμερα γνωρίζουμε ότι για να γίνει αυτό πρέπει να συνδυάσουμε τα όσπρια με κάποιο άλλο τρόφιμο πλούσιο σε βιταμίνη C, που δημιουργεί ένα όξινο περιβάλλον ή με φυτικές ίνες. Αυτό συμβαίνει γιατί, ο σίδηρος που περιέχεται στις φακές ,για παράδειγμα, είναι τρισθενής και δεν μπορεί να απορροφηθεί καταλλήλως από τον οργανισμό, ενώ παρουσία των τροφών που αναφέρθηκαν προηγουμένως, μετατρέπεται σε δισθενή που μπορεί να αφομοιωθεί καλύτερα. Επίσης καλό είναι να αποφεύγεται η ταυτόχρονη κατανάλωση τροφίμων πλούσια σε ασβέστιο γιατί εμποδίζει την απορρόφηση του. Άρα η αγαπημένη σε όλους μας φέτα καλό είναι να αποφεύγεται όταν τρώμε όσπρια.

Το 2016, ο ΠΟΥ ξεκίνησε ένα πενταετές πρόγραμμα για την αναθεώρηση των παγκόσμιων κατευθυντήριων γραμμών του για τα όρια αιμοσφαιρίνης που χρησιμοποιούνται για τον ορισμό της αναιμίας, με στόχο την παροχή συστάσεων βάσει στοιχείων για την αξιολόγηση της αναιμίας σε άτομα και πληθυσμούς.

Εν κατακλείδει , η σιδηροπενική αναιμία  ευτυχώς είναι σχετικά εύκολο να αντιμετωπιστεί μέσω αλλαγής των  διατροφικών συνηθειών μας , σε αντίθεση με άλλες μορφές αναιμίας που απαιτούν πιο παρεμβατικές  θεραπείες. Επιπλέον στο εμπόριο υπάρχει μια πληθώρα συμπληρωμάτων που μπορεί να λειτουργήσουν επικουρικά στην πρόσληψη της απαιτούμενης δοσολογίας. Σε συννενόηση με τον γιατρό σας, μπορείτε να διαμορφώσετε το ιδανικό διατροφολόγιο και να επιλέξετε εκείνο το συμπλήρωμα που ανταποκρίνεται καλύτερα στις δικές σας ανάγκες.

Μήπως στην επόμενη βόλτα στο super market θα σκεφτείτε λίγο διαφορετικά;