Καφεΐνη είναι μια ουσία που διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα, αυξάνοντας την ενέργεια και την εγρήγορση, η οποία προέρχεται από φυσικές πηγές, όπως οι κόκκοι καφέ, το κακάο και τα φύλλα πράσινου τσαγιού. Η καφεΐνη προστίθεται σε τρόφιμα, ποτά και σε φάρμακα. (Καφεϊνη: Η υπερδοσολογία αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας αλλά δεν σχετίζεται με την καρδιακή αρρυθμία)

Οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν καθημερινά τουλάχιστον ένα ρόφημα που περιέχει καφεΐνη, με ορισμένους να είναι πιο ευαίσθητοι στο εν λόγω διεγερτικό από άλλους. Αυτό σημαίνει ότι εμφανίζουν έντονες ή ανεπιθύμητες παρενέργειες μετά από σχετικά χαμηλές δόσεις καφεΐνης, όπως πονοκέφαλος, ανησυχία, ζάλη ή προβλήματα ύπνου.

Τι είναι η ευαισθησία στην καφεΐνη;

Η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης αυξάνει την εγρήγορση και την ενέργεια. Ο όρος ευαισθησία στην καφεΐνη αναφέρεται στο πόσο έντονα αισθάνεται ένα άτομο τις πιο πάνω επιπτώσεις της καφεΐνης.

Παρόλο που δεν υπάρχει συγκεκριμένο τεστ για τη μέτρηση της ευαισθησίας στην καφεΐνη, οι ειδικοί την έχουν χωρίσει σε τρεις κατηγορίες, με βάση τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μεταβολίζει (επεξεργάζεται) την καφεΐνη. (Καφεΐνη: Μπορεί να σας κρατήσει ξύπνιους, αλλά όχι αλάνθαστους!)

1. Κανονική ευαισθησία

Οι περισσότεροι άνθρωποι εμπίπτουν στην κατηγορία της φυσιολογικής ευαισθησίας στην καφεΐνη, που σημαίνει ότι είναι σε θέση να καταναλώνουν έως και 400 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης (περίπου τέσσερα με πέντε φλιτζάνια καφέ) την ημέρα, χωρίς να έχουν αρνητικές παρενέργειες. Σημειώνεται ότι τα 400 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης, είναι η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα πρόσληψης καφεΐνης από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). η οποία φαίνεται ασφαλής για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες. (Καφεΐνη: Πώς επηρεάζει τη δομή του εγκεφάλου;)

2. Υπερευαισθησία (Χαμηλή ευαισθησία)

Τα άτομα με χαμηλή ευαισθησία στην καφεΐνη, μπορούν να καταναλώνουν υψηλότερες ποσότητες καφεΐνης από τις συνιστάμενες, χωρίς να εμφανίζουν παρενέργειες. Μάλιστα, μπορούν να καταναλώνουν καφεΐνη πριν ξαπλώσουν για ύπνο, χωρίς να διαταράσσεται ο ύπνος τους. (9 οφέλη που προσφέρει στην υγεία η διακοπή της καφεΐνης)

Το σώμα των ατόμων που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, μεταβολίζει γρήγορα την καφεΐνη. Σύμφωνα με μια μελέτη, περίπου το 10% του πληθυσμού φέρει ένα γονίδιο που συνδέεται με τη χαμηλή ευαισθησία στην καφεΐνη. (Καφεΐνη: Πόση περιέχει ένα φλυτζάνι καφέ και πότε πρέπει να αποφεύγεται;)

3. Υπερευαισθησία (Υψηλή ευαισθησία)

Τα άτομα με υψηλή ευαισθησία στην καφεΐνη, μεταβολίζουν το διεγερτικό πιο αργά. Τα συγκεκριμένα άτομα, εμφανίζουν πιο έντονη αντίδραση σε μικρότερες δόσης καφεΐνης, αναφέροντας συμπτώματα όπως:

• Αυπνία
• Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
• Ανησυχία
• Πονοκέφαλος

Για τα άτομα που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία, ένα φλιτζάνι καφές ισοδυναμεί με τέσσερα φλιτζάνια.

Ποια συμπτώματα προκαλεί η ευαισθησία στην καφεΐνη;

Όταν η καφεΐνη καταναλώνεται με μέτρο, επιδρά στο σώμα βελτιώνοντας τη διάθεση, την εγρήγορση και την εστίαση.

Αντίθετα, όταν η πρόσληψη καφεΐνης υπερβαίνει το επίπεδο ευαισθησίας ενός ατόμου, μπορεί να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες παρενέργειες, όπως:

• Πονοκέφαλος
• Ανησυχία
• Ζάλη
• Ακανόνιστος καρδιακός παλμός
• Τρέμουλο
• Αϋπνία
• Διούρηση
• Στομαχικές διαταραχές
• Μυϊκή σύσπαση
• Έξαψη προσώπου

Τι προκαλεί ευαισθησία στην καφεΐνη;

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που παίζουν ρόλο στον καθορισμό του τρόπου με τον οποίο το σώμα αντιδρά στην καφεΐνη.

1. Μεταβολισμός του ήπατος

Η καφεΐνη μεταβολίζεται (διασπάται) στο ήπαρ, από ένα ένζυμο (πρωτεΐνη) γνωστό ως CYP1A2. Το γονίδιο που σχετίζεται με αυτό το ένζυμο, βοηθά στον προκαθορισμό του πόσο ευαίσθητο μπορεί να είναι ένα άτομο στην κατανάλωση καφεΐνης. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με υψηλή ευαισθησία στην καφεΐνη δεν παράγουν επαρκείς ποσότητες CYP1A2. (Διακοπή καφεΐνης: Ποια τα οφέλη της; Μια αληθινή ιστορία)

2. Φάρμακα

Ορισμένα φάρμακα και συμπληρώματα, αυξάνουν την ευαισθησία στην καφεΐνη. Η έρευνα δείχνει ότι ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του άσθματος, γνωστό ως θεοφυλλίνη και η εχινάκεια, ένα φυτικό συμπλήρωμα που ανακουφίζει τα συμπτώματα του κρυολογήματος, αυξάνουν τις επιδράσεις της καφεΐνης στον οργανισμό.

3. Γενεσιολογία

Έρευνες έχουν δείξει ότι η γενετική σύνθεση ενός ατόμου είναι σημαντική στον καθορισμό του τρόπου με τον οποίο το σώμα του ανταποκρίνεται στην καφεΐνη.

Εκτός από το γονίδιο CYP1A2, που επηρεάζει το πόσο γρήγορα το συκώτι διασπά την καφεΐνη, υπάρχει και ένα άλλο γονίδιο, γνωστό ως ADORA2A, που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το κεντρικό νευρικό σύστημα αντιδρά στις διεγερτικές επιδράσεις της καφεΐνης. Τα άτομα που έχουν μια συγκεκριμένη παραλλαγή του γονιδίου ADORA2A είναι πιο πιθανό να έχουν αυξημένη ευαισθησία στην καφεΐνη. (Καφεΐνη: Πόση περιέχει κάθε ρόφημα; Ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια δόση;)

Πόση καφεΐνη συνιστάται;

Για τους περισσότερους υγιείς ενήλικες, η FDA συνιστά όχι περισσότερα από 400 χιλιοστόγραμμα καφεΐνης την ημέρα, που ισοδυναμούν σε περίπου τέσσερα με πέντε φλιτζάνια καφέ.