Αγγειακή άνοια

Συμπτώματα

Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα της αγγειακής άνοιας;

Πολλά συμπτώματα των διαφόρων τύπων άνοιας είναι επικαλυπτόμενα, ενώ άλλα δεν είναι εύκολα παρατηρήσιμα. Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας εξαρτώνται από το πιο τμήμα του εγκεφάλου έχει επηρεαστεί, και η σοβαρότητα αυτών εξαρτάται από το χρόνο που ο εγκέφαλος έμεινε χωρίς παροχή αίματος και οξυγόνου. Τα πιο συχνά συμπτώματα που παρατηρούνται, περιλαμβάνουν:

• Σύγχυση
• Απώλεια μνήμης 
• Δυσκολία συγκέντρωσης
• Ευερεθιστότητα και ανησυχία
• Ασταθές βάδισμα
• Συχνή ανάγκη ούρησης και δυσκολία στον έλεγχο αυτής. 

Στάδια

Ποια είναι τα στάδια της αγγειακής άνοιας;

Σύμφωνα με την Mayo Clinic, οι αλλαγές που προκαλούνται από την αγγειακή άνοια εμφανίζονται σε διακριτά στάδια. Στο πρώτο στάδιο, το οποίο αποκαλείται ήπια γνωστική δυσλειτουργία, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι η μνήμη και oι νοητικές τους ικανότητες εξασθενούν σταδιακά. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από ένα ή μια σειρά μικρών εγκεφαλικών επεισοδίων, ενώ είναι αρκετά δύσκολο να γίνει διάγνωση της νόσου σε αυτό το στάδιο.

Πιο σοβαρά εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να προκαλέσουν προχωρημένη αγγειακή άνοια, καθώς αφήνουν τον εγκέφαλο χωρίς αίμα και οξυγόνο για μεγάλο διάστημα. Αυτό μπορεί να επιφέρει δραματικές και εύκολα παρατηρήσιμες αλλαγές στη συνείδηση και τις νοητικές ικανότητες του ατόμου.

Αίτια

Από τι προκαλείται η αγγειακή άνοια;

Η πιο κοινή αιτία της αγγειακής άνοιας είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο διακόπτει τη ροή αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο για μια χρονική περίοδο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προσωρινή βλάβη ή και μόνιμη καταστροφή τμημάτων του εγκεφάλου. 

Μια καρδιακή προσβολή μπορεί επίσης να αφήσει τον εγκέφαλο χωρίς επαρκή ποσότητα οξυγόνου και αίματος για μια χρονική περίοδο. Ακόμα, ένα ανεύρυσμα ή ένας θρόμβος στο αίμα είναι δυνατόν να εμποδίσουν τη φυσιολογική ροή του αίματος, αφήνοντας τμήματα του εγκεφάλου χωρίς αίμα και οξυγόνο. Άλλες παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αγγειακή άνοια με παρόμοιο τρόπο, είναι η στένωση των αγγείων και η χρόνια βλάβη αυτών.

Αγγειακή άνοια και Νόσος του Alzheimer

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ της αγγειακής άνοιας και της νόσου του Alzheimer;

Και οι δύο παθήσεις αποτελούν μορφές άνοιας, και συγκεκριμένα τις πιο κοινές μορφές αυτής. Συγκεκριμένα, ως άνοια μπορεί να χαρακτηριστεί κάθε πάθηση που προκαλεί μείωση των γνωστικών λειτουργιών ενός ατόμου, όπως η Νόσος του Alzheimer και η αγγειακή άνοια. Σύμφωνα με την Ένωση Alzheimer, εκτιμάται ότι περίπου το 80% των περιπτώσεων άνοιας οφείλεται στη νόσο του Alzheimer, γεγονός που εξηγεί την σύγχυση που υπάρχει μεταξύ των όρων άνοια και Alzheimer. 

Όσον αφορά τις διαφορές μεταξύ της νόσου του Alzheimer και της αγγειακής άνοιας, αρχικά, η αγγειακή άνοια, όπως ήδη αναφέρθηκε φαίνεται να προκαλείται κυρίως από εγκεφαλικά επεισόδια, ενώ σχετίζεται και με αγγειακά προβλήματα, όπως η υψηλή χοληστερόλη και η υπέρταση. Από την άλλη, η νόσος του Alzheimer, δεν οφείλεται σε εγκεφαλικά επεισόδια, αλλά σε άγνωστες μέχρι στιγμής αιτίες, και δεν φαίνεται να σχετίζεται με αγγειακές παθήσεις, ενώ ο κίνδυνος εμφάνισης της αυξάνει με την ηλικία του ατόμου.

Επιπλέον, η νόσος του Alzheimer προκαλεί προβλήματα στη λειτουργία της μνήμης, παρ' όλα αυτά, τα πρώτα συμπτώματα της δεν σχετίζονται με αυτήν. Συγκεκριμένα, ενήλικες στα αρχικά στάδια της νόσου του Alzheimer, βιώνουν προβλήματα με την όραση, την ανάκληση λέξεων, τον χωρικό προσανατολισμό και την κριτική ικανότητα σκέψης. Αντίθετα, η αγγειακή άνοια στα αρχικά της στάδια προκαλεί κυρίως προβλήματα στη λειτουργία της μνήμης. 

Τέλος, υπάρχει η πιθανότητα ένα άτομο να πάσχει και από τις δύο αυτές ασθένειες ταυτόχρονα, εμφανίζοντας τα συμπτώματα και των δύο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Ένωση Alzheimer, περίπου το 10% των ατόμων με άνοια πάσχουν από συνδυαστική μορφή αυτής, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις περιλαμβάνει την νόσο του Alzheimer και την αγγειακή άνοια, ταυτόχρονα. 

Παράγοντες κινδύνου

Ποια άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν αγγειακή άνοια;

Αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν αγγειακή άνοια έχουν τα άτομα που φέρουν κάποια πάθηση ή εκτίθενται σε παράγοντες που προκαλούν βλάβες στα αγγεία. Τέτοιοι παράγοντες, αποτελούν:

• Η αυξημένη ηλικία, καθώς τα άτομα πάνω από 65 ετών φαίνεται να εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
• Το ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων ή καρδιακής προσβολής, καθώς και το σύνολο των παραγόντων που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης αυτών. Για παράδειγμα, η υψηλή χοληστερόλη, το κάπνισμα και η υπέρταση.
• Η αθηρωσκλήρυνση, η οποία οφείλεται στην απόφραξη των αρτηριών από την χοληστερόλη και περιορίζει την ροή αίματος, αυξάνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού ή καρδιακού επεισοδίου.
• Ο διαβήτης
• Ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
• Τα καρδιακά νοσήματα

Διάγνωση

Πώς γίνεται η διάγνωση της αγγειακής άνοιας;

Εφόσον, ο ιατρός εντοπίσει αλλαγές στη μνήμη ή τη λογική σκέψη του ατόμου, είναι πιθανό να προβεί σε μια σειρά από διερευνητικά τεστ προκειμένου να εκτιμήσει καλύτερα την κατάσταση. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Λήψη εκτενούς ιατρικού και οικογενειακού ιστορικού.
• Συζήτηση με φίλους και μέλη της οικογένειας του ατόμου, προκειμένου να διερευνηθεί εάν εκείνοι έχουν παρατηρήσει αλλαγές στην συμπεριφορά του.
• Διεξαγωγή διαφόρων δοκιμών, οι οποίες  θα ελέγχουν τα αντανακλαστικά, τον συντονισμό, την ισορροπία και γενικότερα τη λειτουργία του νευρικού συστήματος.
• Διεξαγωγή απεικονιστικών εξετάσεων και αναλύσεων αίματος, για την ανίχνευση διαφόρων ασθενειών που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τις συγκεκριμένες γνωστικές αλλαγές στο άτομο. Για παράδειγμα ένας καρκινικός όγκος σε συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου ή η δηλητηρίαση από κάποιο τοξικό μέταλλο, είναι πιθανό να προκαλέσουν συμπτώματα άνοιας.

Τέλος, μετά τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων και με βάση τα συμπτώματα που εμφανίζει το άτομο, ο ιατρός μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτό πάσχει από αγγειακή άνοια.

Πότε πρέπει ένα άτομο να επισκεφτεί έναν ιατρό;

Πολλά από τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας, μπορεί να περάσουν απαρατήρητα, ειδικά στα πρώτα στάδια αυτής ή να αποδοθούν σε διαφορετικά αίτια, όπως το άγχος και η καθημερινή κούραση. Παρ' όλα αυτά, ένας ειδικός ιατρός θα πρέπει να είναι σε θέση να συσχετίσει τα συμπτώματα αυτά με την αγγειακή άνοια, διεξάγοντας τα κατάλληλα διαγνωστικά τεστ.

Για το λόγο αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντικό εάν κάποιος παρατηρήσει συμπτώματα της αγγειακής άνοιας στον εαυτό του ή κάποιο κοντινό του πρόσωπο, να τα λάβει σοβαρά υπόψιν και να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό. Αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτικό για άτομα με ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων ή καρδιαγγειακών νοσημάτων. 

Ο ιατρός είναι σε θέση να ανιχνεύσει μικρές αλλαγές στις νοητικές ικανότητες και τη συμπεριφορά του ατόμου, που κάποιος άλλος πιθανόν δεν θα παρατηρήσει. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς μια έγκαιρη διάγνωση, επιταχύνει την θεραπεία και αυτή με την σειρά της επιβραδύνει την πρόοδο της νόσου. 

Θεραπεία

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί θεραπευτικά η αγγειακή άνοια;

Ο στόχος της θεραπείας της αγγειακής άνοιας, είναι η αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας που την προκαλούν. Για παράδειγμα, ο ιατρός μπορεί να συστήσει διάφορους τρόπους για τη μείωση της χοληστερόλης ή της αρτηριακής πίεσης, εάν αυτό απαιτείται. Επιπλέον, οφείλει να ενθαρρύνει το άτομο να ακολουθήσει έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής με καλύτερη διατροφή και περισσότερη άσκηση, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος προβλημάτων στην κυκλοφορία του αίματος στο μέλλον. 

Παράλληλα, κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα έχει φανεί ότι ενισχύουν τη μνήμη και τις γνωστικές ικανότητες του ατόμου, τροποποιώντας τον τρόπο που τα κύτταρα του εγκεφάλου, επικοινωνούν, λειτουργούν, αποθηκεύουν και ανακτούν πληροφορίες. Παρ' όλα αυτά, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει καμία αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση ή και την αντιστροφή των αλλαγών που προκαλεί η αγγειακή άνοια στις νοητικές ικανότητες του ατόμου.

Πρόγνωση

Πώς επηρεάζει η αγγειακή άνοια την καθημερινότητα αλλά και το προσδόκιμο ζωής του ατόμου;

Σύμφωνα με την Ένωση Alzheimer, o εγκέφαλος σε έναν βαθμό έχει την ικανότητα να επιδιορθώνει βλάβες στον εαυτό του, και να αναγεννά αιμοφόρα αγγεία, με σκοπό την επούλωση μιας συγκεκριμένης περιοχής του.

Παρ' όλα αυτά, οι μηχανισμοί αυτοί δεν φαίνεται να είναι αρκετά αποτελεσματικοί και ως εκ τούτου η αγγειακή άνοια επηρεάζει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής του ατόμου, προκαλώντας μη αντιστρεπτές βλάβες σε αυτό. Ακόμα πιο δυσμενείς είναι οι προβλέψεις για άτομα που προσβάλλονται από δεύτερο εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο, καθώς αυτό μπορεί να αποβεί μοιραίο. 

Όσον αφορά την καθημερινότητα του ατόμου, αυτή επηρεάζεται, ανάλογα με τη σοβαρότητα και την έκταση της εγκεφαλικής βλάβης. Συγκεκριμένα, σε περιπτώσεις ιδιαίτερα εκτεταμένης εγκεφαλικής βλάβης, είναι πιθανό το άτομο να αδυνατεί να διεκπεραιώσει καθημερινές δραστηριότητες αυτοεξυπηρέτησης και να απαιτεί παροχή συνεχούς φροντίδας.