Πρώιμη ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα: Μειώνει τον κίνδυνο άνοιας;

Τα δύο τρίτα σχεδόν του πληθυσμού που ταλαιπωρείται από τη νόσο του Αλτσχάϊμερ είναι γυναίκες, με τους ερευνητές να προσπαθούν για δεκαετίες να καταλάβουν αν σε αυτό το αποτέλεσμα συμβάλλει με κάποιο τρόπο η μείωση των οιστρογόνων που παρατηρείται κατά την εμμηνόπαυση και αν η ορμονική θεραπεία θα μπορούσε να μειώσει αυτό τον κίνδυνο.

Διαβάστε επίσης: Περιεμμηνόπαυση και Εμμηνόπαυση: Μια δύσκολη περίοδος για τις γυναίκες!

Η πρώιμη λήψη οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας;

Μια ανάλυση μελετών που πραγματοποιήθηκε και δημοσιεύθηκε πρόσφατα, προσπάθησε να κατανοήσει τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα που αφορούν τη σχέση ορμονοθεραπείας κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και άνοιας. Στην ανάλυση συμπεριλήφθηκαν έξι τυχαιοποιημένες δοκιμές ελέγχου και 45 μελέτες παρατήρησης, οι οποίες βασίστηκαν στις εμπειρίες 6 εκατομμυρίων περίπου γυναικών.

Μετά την ανάλυση των δεδομένων τους, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ορμονοθεραπεία με οιστρογόνα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης Αλτσχάϊμερ, όταν αυτή λαμβάνεται στη μέση ηλικία και όσο πιο κοντά γίνεται στην έναρξη της εμμηνόπαυσης. Το προστατευτικό αυτό όφελος, αφορούσε μόνο τις γυναίκες που έλαβαν ορμονική θεραπεία μόνο με οιστρογόνα. Παρόλα αυτά, στις περισσότερες γυναίκες αυτής της ηλικιακής ομάδας, συνταγογραφείται συνδυαστική ορμονική θεραπεία, με οιστρογόνα και προγεστίνη ως μέσω πρόληψης του καρκίνου της μήτρας, η οποία ωστόσο δεν φαίνεται να μειώνει τον εν λόγω κίνδυνο.

Σύμφωνα με τη Lisa Mosconi, αναπληρώτρια διευθυντήρια του Προγράμματος Πρόληψης του Αλτσχάϊμερ και διευθύντρια του Women’s Brain Initiative στο Weill Cornell Medicine, τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης, ενισχύουν την άποψη ότι η ορμονική θεραπεία μόνο με οιστρογόνα λειτουργεί ως προληπτικό μέτρο κατά της άνοιας. Συγκεκριμένα, η μελέτη υποστηρίζει ότι η λήψη ορμονικής θεραπείας με οιστρογόνα μετά από χειρουργική επέμβαση, μπορεί να μειώσει όχι μόνο τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να προστατεύσει και τη γνωστική υγεία των γυναικών στα χρόνια μετά την εμμηνόπαυσή τους. Τόνισε ωστόσο, ότι είναι πολύ σημαντικό για την κάθε γυναίκα ξεχωριστά, να ενημερώνεται από τον γιατρό της για τα οφέλη και τους κινδύνους αυτών των θεραπειών πριν την έναρξή τους, νοουμένου ότι ο κάθε οργανισμός είναι διαφορετικός.

Σε κάθε περίπτωση και παρά τα ευρήματα της παρούσας και άλλων μελετών,  τα υπάρχοντα στοιχεία δεν θεωρούνται αρκετά ώστε οι γιατροί να προχωρήσουν στη συνταγογράφιση ορμονικής θεραπείας για την πρόληψη της νόσου του Αλτσχάϊμερ ή άλλης μορφής άνοιας.

Διαβάστε επίσης: Ορμονική θεραπεία: Δεν συνιστάται για την πρόληψη ασθενειών μετά την εμμηνόπαυση

Τι λένε άλλες μελέτες για την σχέση ορμονικής θεραπείας και άνοιας;

Για δεκαετίες, οι επιστήμονες, στην προσπάθειά τους να διαπιστώσουν αν η ορμονική θεραπεία μπορεί να ωφελήσει ή να βλάψει τη γνωστική λειτουργία, πραγματοποίησαν σωρεία ερευνών, οι οποίες ωστόσο, έχουν δώσει αντικρουόμενα δεδομένα, τα οποία η παρούσα μελέτη προσπάθησε να ξεκαθαρίσει και να εντοπίσει τις τάσεις τους.

Το σημείο εκκίνησης για οποιαδήποτε ολοκληρωμένη μελέτη είναι η «Μελέτη Μνήμης της Πρωτοβουλίας για την Υγεία των Γυναικών του 1992», η μοναδική τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη στην οποία διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα στην ορμονοθεραπεία και την άνοια. Στην εν λόγω μελέτη διαπιστώθηκε ότι η ορμονική θεραπεία με οιστρογόνα και προγεστίνη, διπλασίασε τον κίνδυνο άνοιας σε μια γυναίκα και η θεραπεία μόνο με οιστρογόνα αύξησε αυτόν τον κίνδυνο κατά 50%.

Σε μια άλλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2017, διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες που λάμβαναν θεραπεία μόνο με οιστρογόνα διέτρεχαν 26% μικρότερο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο του Αλτσχάϊμερ. Ωστόσο, η Pauline Maki, καθηγήτρια εγκεφάλου και γνωστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις του Σικάγο και ειδικός στη γνωστική και συμπεριφορική υγεία των γυναικών, κάνοντας ένα υπολογισμό που ονομάζεται «αριθμός που απαιτείται για θεραπεία», διαπίστωσε ότι για κάθε 2.004 γυναίκες στις οποίες χορηγούνται οιστρογόνα, μόνο ένας θάνατος αποτρέπεται. Ταυτόχρονα, συνυπολογίζοντας τον μικρό, αλλά μη μηδενικό κίνδυνο επιπλοκών (καρκίνος του μαστού και εγκεφαλικό επεισόδιο) από την ορμονική θεραπεία, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα υπάρχοντα δεδομένα δεν είναι αρκετά για να προταθεί η ορμονική θεραπεία μόνο με οιστρογόνα σε όλες τις γυναίκες ως μέσο πρόληψης της άνοιας.

Μελέτες περίπτωσης που πραγματοποιήθηκαν σε Φινλανδία, Ταϊβάν και Ηνωμένο Βασίλειο, διαπίστωσαν ότι η μακροχρόνια χρήση ορμονοθεραπείας σε υψηλές δόσεις, ειδικά αυτές που περιέχουν και οιστρογόνα και προγεστίνη, αυξάνουν τον συνολικό κίνδυνο Αλτσχάϊμερ. Σύμφωνα με την Maki, οι ερευνητές της παρούσας ανάλυσης δεδομένων, υπογράμμισαν από τη μία τους περιορισμούς αυτών των μελετών, αλλά δεν ανέφεραν με επάρκεια τα συνολικά ευρήματα κινδύνου που διαπιστώθηκαν κατά τη διάρκειά τους. Αν αναφέρονταν, υπογράμμισε, τα συμπεράσματα της ανάλυσης για την ευεργετικότητα της ορμονικής θεραπείας σε ότι αφορά τη νόσο του Αλτσχάϊμερ και την άνοια, ενδεχομένως να ήταν διαφορετικά.

Διαβάστε επίσης: Άνοια και Αλτσχάιμερ: 13 κακές συνήθειες για την υγεία του εγκεφάλου

Ποια συμπτώματα χαρακτηρίζουν την άνοια;

Τα πρώιμα συμπτώματα της άνοιας είναι σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα:

• Αδυναμία ανάκλησης πρόσφατων γεγονότων και πληροφοριών.
• Επανάληψη ερωτήσεων, απόψεων και φράσεων σε μικρό χρονικό διάστημα από τη στιγμή που είχαν ήδη ειπωθεί.
• Αδυναμία προσδιορισμού εποχής, έτους και μήνα
• Λανθασμένη τοποθέτηση αντικειμένων που χρησιμοποιούνται συνήθως ή τοποθέτησή τους σε ασυνήθιστα σημεία.
• Αλλαγές στη διάθεση
• Αλλαγές στην προσωπικότητα
• Ασυνήθιστες αλλαγές στη συμπεριφορά
• Γλωσσικές δυσκολίες. Αδυναμία εύρεσης των σωστών λέξεων
• Αλλαγές ενδιαφερόντων

Τα σημάδια που δείχνουν ότι η άνοια άρχισε να επιδεινώνεται είναι τα ακόλουθα:

• Αισθητή μείωση της ικανότητας λήψης αποφάσεων και μνήμης
• Επιδείνωση της δυσκολίας εύρεσης των σωστών λέξεων
• Περεταίρω αλλοίωση της ορθολογιστικής σκέψης και συμπεριφοράς
• Αύξηση άγχους και αισθημάτων κατάθλιψης, σύγχυσης, καχυποψίας, θλίψης και απογοήτευσης
• Δυσκολίες σε άλλοτε απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως το βούρτσισμα των δονητών και η πληρωμή των λογαριασμών
• Αλλαγές στον ύπνο
• Παραισθήσεις 

Σημειώνεται ότι τα πιο πάνω συμπτώματα είναι γενικά. Το κάθε άτομο εμφανίζει διαφορετικά και μοναδικά συμπτώματα, ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που επηρεάζεται και τον τύπο της άνοιας που έχει.

Διαβάστε επίσης: Άνοια: Τα πρώιμα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσετε

Ποιοι τύποι άνοιας υπάρχουν;

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι άνοιας, οι οποίοι κατατάσσονται σε τρεις βασικές ομάδες. Οι εν λόγω ομάδες είναι οι ακόλουθες:

• Πρωτοπαθής άνοια: Εμφάνιση ασθενειών και καταστάσεων των οποίων η άνοια είναι η κύρια μορφή ασθένειας, όπως η νόσος του Αλτσχάϊμερ, η μετωπιο- κροταφική άνοια (FTD) και η αγγειακή άνοια.
• Δευτερογενής άνοια: Η άνοια προκύπτει ως αποτέλεσμα άλλης ασθένειας ή πάθησης, όπως η Νόσος του Huntington, το σύνδρομο Wernicke-Korsakoff και η νόσος του Πάρκινσον.
• Άνοιες που οφείλονται σε αναστρέψιμα αίτια: Καταστάσεις υγείας που μιμούνται τα συμπτώματα της άνοιας, τα οποία αναστρέφονται με τη θεραπεία τους, όπως ο υδροκέφαλος φυσιολογικής πίεσης (NPH), η ανεπάρκεια βιταμινών και οι λοιμώξεις.

Διαβάστε επίσης: Άνοια: Πώς εξελίσσεται και πώς οδηγεί τελικά σε θάνατο;