Γιατί τα άτομα με άνοια πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο για ηπατική νόσο;

Εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο, πάσχουν από νόσο του Αλτσχάϊμερ και σχετικές μορφές άνοιας. Νέα μελέτη, ωστόσο, διαπίστωσε ότι ορισμένοι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με άνοια, μπορεί στην πραγματικότητα να μην έχουν άνοια, αλλά τα συμπτώματά τους να οφείλονται σε μια μορφή ηπατικής νόσου που προκαλεί γνωστική μείωση. Μάλιστα, τα συμπτώματα αυτά θα μπορούσαν να είναι αναστρέψιμα.

Διαβάστε επίσης: Νόσος Alzheimer: Υφίσταται πριν την ηλικία των 60 ετών;

Συγκεκριμένα, μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Network Open, η οποία εξέτασε δεδομένα από 177.422 βετεράνους που είχαν διαγνωστεί με άνοια, διαπίστωσε ότι μέχρι και το 10% από αυτούς, είχαν ταυτόχρονα και ηπατική νόσο σε αρκετά προχωρημένο στάδιο, που θα μπορούσε να προκαλέσει κίρρωση, παρόλο που δεν είχαν προηγουμένως διαγνωστεί με την πάθηση.

Σύμφωνα με την δεύτερη συγγραφέα της μελέτης, Jacqueline G. O’Leary, MD, καθηγήτρια εσωτερικής ιατρικής στο UT Southwestern Medical Center, η κίρρωση που δεν υποβάλλεται σε θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε μια διαταραχή του νευρικού συστήματος, που ονομάζεται ηπατική εγκεφαλοπάθεια, η οποία χαρακτηρίζεται από γνωστική εξασθένηση. Σε περίπτωση που οι ασθενείς δεν τύχουν σωστής διάγνωσης, δεν θα γνωρίζουν ότι η γνωστική μείωση που αντιμετωπίζουν μπορεί να αναστραφεί με τη θεραπεία της υποκείμενης ηπατικής ασθένειας που την προκάλεσε και θα θεωρούν ότι έχουν άνοια.

Διαβάστε επίσης: Άνοια: Οι τακτικοί χρήστες καθαρτικών αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο άνοιας

Πώς η ηπατική νόσος προκαλεί γνωστική μείωση και ποια συμπτώματα προκαλεί;

Όταν το συκώτι υπολειτουργεί, συσσωρεύονται τοξίνες στο αίμα, οι οποίες ταξιδεύουν στον εγκέφαλο, προκαλώντας ηπατική εγκεφαλοπάθεια, η οποία εμφανίζεται είτε ξαφνικά, είτε με την πάροδο του χρόνου. Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια, μπορεί να προκληθεί από σοβαρή ηπατίτιδα Β ή ηπατίτιδα C, χρήση αλκοόλ, αυτοάνοση ηπατίτιδα, διαταραχές του χοληδόχου πόρου, από μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και από ορισμένα φάρμακα.

Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια μπορεί να εμφανιστεί και σε ασθενείς με αδιάγνωστη ηπατική νόσο που εξελίσσεται, καθώς και σε άτομα που δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από χρόνια ηπατική νόσο.

Όταν οι τοξίνες συσσωρευθούν στο αίμα εξαιτίας της κίρρωσης του ήπατος και αρχίσουν να φτάνουν στον εγκέφαλο, τότε η γνωστική λειτουργία αρχίζει να επηρεάζεται. Ορισμένα από τα συμπτώματα που εμφανίζονται μοιάζουν με τα γνωστικά και κινητικά συμπτώματα της άνοιας και ως εκ τούτου οι ασθενείς διαγιγνώσκονται λανθασμένα με άνοια αντί για ηπατική εγκεφαλοπάθεια.

Διαβάστε επίσης: Τι μας κάνει να ξεχνάμε; Οι διαφορετικές αιτίες της απώλειας μνήμης

Τα πρώιμα συμπτώματα της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας περιλαμβάνουν:

• Αλλαγές στα πρότυπα του ύπνου
• Ήπια σύγχυση
• Αλλαγές στη διάθεση
• Αλλαγές της προσωπικότητας
• Προβλήματα συγκέντρωσης
• Προβλήματα με το γράψιμο

Τα πιο σοβαρά συμπτώματα της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας περιλαμβάνουν:

• Αποπροσανατολισμό
• Υπνηλία
• Αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα
• Μπερδεμένη ομιλία ή αργή ομιλία
• Αργή κίνηση

Διαβάστε επίσης: Άνοια και Αλτσχάιμερ: 13 κακές συνήθειες για την υγεία του εγκεφάλου

Γιατί είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς την άνοια από την ηπατική εγκεφαλοπάθεια;

Η άνοια και η ηπατική εγκεφαλοπάθεια, όπως είδαμε πιο πάνω, προκαλούν πολλά αλληλεπικαλυπτόμενα συμπτώματα, τα οποία είναι δύσκολο να αποδοθούν στη μία ή την άλλη ασθένεια, με αποτέλεσμα η διάγνωση να καθίσταται δύσκολη. Ένα από τα βασικότερα προβλήματα αφορά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ειδικά διαγνωστικά εργαλεία τα οποία να μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να κάνουν με σιγουριά διάγνωση. Δεν υπάρχουν απλές εξετάσεις αίματος για παράδειγμα, που να μπορούν να δείξουν αν ένας ασθενής έχει άνοια ή ηπατική εγκεφαλοπάθεια.

Σε κάθε περίπτωση όμως, υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις στον «αποχρωματισμό» της γνωστικής λειτουργίας του ασθενή, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους γιατρούς να κάνουν διάκριση ανάμεσα στις δύο ασθένειες. Σύμφωνα με την Holly Westervelt, PhD, αναπληρώτρια καθηγήτρια κλινικής νευρολογίας και διευθύντρια Νευροψυχολογικών Υπηρεσιών στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Vanderbilt, η οποία καλείται στην εργασιακή της καθημερινότητα να διακρίνει τη μια από την άλλη ασθένεια, τα συμπτώματα που επηρεάζουν τη γνωστική λειτουργία και σχετίζονται με την ηπατική εγκεφαλοπάθεια, αφορούν την προσοχή και την επεξεργασία των πληροφοριών. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς με ηπατική εγκεφαλοπάθεια δυσκολεύονται να επεξεργαστούν καλά τις πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ασθενείς με άνοια, με την διαφορά ότι η εν λόγω κατηγορία ασθενών, δεν μπορεί να αποθηκεύσει αυτές τις πληροφορίες για να τις χρησιμοποιήσει αργότερα. 

Σε γενικές γραμμές, μέσω νευροψυχολογικών τεστ, οι γιατροί μπορούν να διαχωρίσουν τις δύο ασθένειες, καθώς τα άτομα με ηπατική εγκεφαλοπάθεια, έχουν συνήθως μεγαλύτερο πρόβλημα προσοχής, παρά μνήμης, συγκριτικά με τα άτομα με άνοια.

Διαβάστε επίσης: Χρόνια νεφρική νόσος: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε!

Η γνωστική μείωση που προκαλείται από την ηπατική εγκεφαλοπάθεια είναι θεραπεύσιμη;

Παρά το γεγονός ότι η ηπατική εγκεφαλοπάθεια είναι μια σοβαρή κατάσταση υγείας,  είναι εν τούτοις ιάσιμη και ενδεχομένως αναστρέψιμη. Στις περισσότερες περιπτώσεις που τυγχάνουν σωστής διάγνωσης και θεραπείας, η γνωστική μείωση που έρχεται ως αποτέλεσμα, μπορεί να αναστραφεί.

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας, όπως η λακτουλόζη και η ριφαξιμίνη, συνταγογραφούνται συνήθως για καταστάσεις που επηρεάζουν το έντερο, όπως η δυσκοιλιότητα και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Η λακτουλόζη είναι ένας τύπος συνθετικής ζάχαρης, είναι φθηνή και άμεσα διαθέσιμη στους καταναλωτές. Μπορεί να λαμβάνεται μία με δύο φορές την ημέρα. Δουλειά της είναι να απομακρύνει τις συσσωρευμένες τοξίνες, μέσω των κοπράνων, από το ανθρώπινο σώμα. Η ριφαξιμίνη, από την άλλη, είναι ένα αντιβιοτικό χάπι που δρα στο μικροβίωμα του εντέρου ως μέτρο πρόληψης της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας.

Οι γιατροί θα πρέπει να εξετάζουν τα άτομα κάτω των 65 ετών που διαγιγνώσκονται με άνοια για ηπατική εγκεφαλοπάθεια, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αν τα άτομα που παρουσιάζουν γνωστικά προβλήματα έχουν ήδη ηπατικά προβλήματα.

Διαβάστε επίσης: Υποκειμενική γνωστική εξασθένηση: Τι είναι και που οφείλεται;

Ποιο είναι το προσδόκιμο ζωής για τα άτομα με ηπατική εγκεφαλοπάθεια;

Η ηπατική εγκεφαλοπάθεια είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής των ασθενών. Οι γιατροί δεν μπορούν να προβλέψουν το προσδόκιμο ζωής για κάθε άνθρωπο, ανάλογα με την κατάστασή του. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος με ηπατική εγκεφαλοπάθεια με οξεία ηπατική ανεπάρκεια, που πρόκειται για μια επείγουσα κατάσταση υγείας, θα μπορούσε να οδηγηθεί άμεσα σε θάνατο. Αν όμως επιζήσει, το προσδόκιμο της ζωής του θα μπορούσε να είναι φυσιολογικό. Αντίθετα, ένας άλλος ασθενής, που η κατάστασή του είναι λιγότερο σοβαρή, θα μπορούσε να ζήσει λιγότερο.

Διαβάστε επίσης: Γνωστική λειτουργία: Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν επιβραδύνεται μέχρι την ηλικία των 60 ετών