Ποιες είναι οι βασικές μεταβολικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ζωής;

• Βρεφική ηλικία έως νεαρή ενηλικίωση

Κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου συμβαίνουν διάφορες μεταβολικές αλλαγές. Σύμφωνα με τους Armstrong και συνεργάτες μια σημαντική μεταβολική αλλαγή περιλαμβάνει το μέγεθος των μυϊκών ινών. Καθώς ένα άτομο περνάει από τη βρεφική ηλικία μέχρι να γίνει νεαρός ενήλικας, το μέγεθος των μυϊκών ινών αυξάνεται κατά είκοσι φορές. Οι μυϊκές ίνες τύπου 1 μειώνονται, τα αποθέματα γλυκογόνου αυξάνονται και η φωσφοκρεατίνη αυξάνεται με τη συγκεκριμένη διαδικασία γήρανσης. Τα οξειδωτικά ένζυμα είναι υψηλότερα στα παιδιά, ενώ τα αναερόβια ένζυμα είναι υψηλότερα στους ενήλικες. Τα επίπεδα γαλακτικού στο αίμα και ο ρυθμός εξάντλησης του γλυκογόνου αυξάνονται επίσης με την ηλικία. Γενικά, τα παιδιά εξαρτώνται περισσότερο από τον οξειδωτικό μεταβολισμό για έντονες δραστηριότητες άσκησης, παρά από τον αναερόβιο, σε σύγκριση με τους νεαρούς ενήλικες. Τα παιδιά τείνουν επίσης να ανακάμπτουν πιο γρήγορα από έντονες δραστηριότητες άσκησης. Η μιτοχονδριακή δραστηριότητα και λειτουργία είναι γενικά υψηλότερη στα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες και τα επίπεδα ινσουλίνης και γλυκόζης είναι γενικά χαμηλότερα, σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους ενήλικες. Η θερμορύθμιση συνεχίζει να αλλάζει μέχρι την εφηβεία και ο μεταβολισμός ηρεμίας μειώνεται σημαντικά μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενήλικης ζωής.

• Μέση ηλικία έως όψιμη ενηλικίωση

Καθώς κάποιος γερνάει, αρχίζει να χάνει μυϊκή μάζα και ο μεταβολισμός μειώνεται στη δραστηριότητα. Γύρω στην τρίτη δεκαετία, η μυϊκή πυκνότητα, και η οστική μάζα αρχίζουν να μειώνονται. Αυτή η μείωση συνεχίζει να λαμβάνει χώρα καθώς προχωράμε προς την τρίτη ηλικία οδηγώντας τελικά στη σαρκοπενία και την οστεοπόρωση. Το σωματικό λίπος αναδιανέμεται επίσης προς τα μέσα και μπορεί να αρχίσει να διεισδύει στους μυς και τα όργανα, ειδικά αν το άτομο κάνει καθιστική ζωή. Η οστεοπόρωση αρχίζει ιδιαίτερα στις μετεμμηνοπαυσιακές ηλικίες στην πέμπτη δεκαετία. Η οστεοπόρωση μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη οστική μάζα, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για κατάγματα των οστών, θάνατο και αναπηρία. Η σαρκοπενία είναι η απώλεια μυϊκού ιστού και αποτελεί φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας γήρανσης. Η μυϊκή δύναμη στην πλάτη, τα πόδια και τα χέρια μπορεί να μειωθεί έως και 30-40% μέχρι την ηλικία των 80. Σε μια δοκιμή της δύναμης των εκτεινόντων και καμπτήρων του γόνατος σε ηλικιωμένους ενήλικες ηλικίας 65-75 ετών, διαπίστωσαν ότι τόσο οι εκτείνοντες όσο και οι καμπτήρες παρουσίασαν μείωση της δύναμης κατά 2,5% ανά έτος. Οι φυσιολογικές απώλειες γήρανσης σε συνδυασμό με τον καθιστικό τρόπο ζωής μπορεί να επιταχύνουν την ταχύτητα με την οποία επιδρά η σαρκοπενία και η επιβράδυνση του μεταβολισμού. Η ACSM προτείνει ότι η άσκηση και η σωστή διατροφή είναι και οι δύο αποτελεσματικές μέθοδοι για την επιβράδυνση της διαδικασίας της σαρκοπενίας και τη διατήρηση επαρκούς οστικής μάζας.

Πώς επηρεάζουν οι αρθροπλαστικές τη φυσική δραστηριότητα;

Πραγματοποιούνται περίπου 500.000 ολικές αρθροπλαστικές κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο και περίπου 300.000 από αυτές είναι ολικές αρθροπλαστικές γόνατος που πραγματοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Συνήθως, οι ολικές αρθροπλαστικές πραγματοποιούνται για την ανακούφιση από τον πόνο και την αποκατάσταση της ποιότητας ζωής του ατόμου που λαμβάνει την επέμβαση. Πολλά από αυτά τα άτομα που λαμβάνουν αρθροπλαστική συμμετείχαν σε αθλητικές δραστηριότητες πριν από την επέμβαση- επί του παρόντος δεν είναι σαφές εάν είναι ασφαλές για αυτά τα άτομα να συνεχίσουν να συμμετέχουν σε αθλήματα μετεγχειρητικά. Οι τρέχουσες έρευνες έχουν αντικρουόμενα στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή σε αθλήματα μετά από μια αρθροπλαστική. Η ανησυχία ότι τα αθλήματα με υψηλή πρόσκρουση θα αυξήσουν την ανάγκη αναθεώρησης λόγω χαλάρωσης της άρθρωσης ή φθοράς των στοιχείων της άρθρωσης οδηγεί πολλούς χειρουργούς να απαριθμούν τις αθλητικές δραστηριότητες ως προφύλαξη μετεγχειρητικά.

Σύμφωνα με τους Golant και συνεργάτες, η μετεγχειρητική συμμετοχή σε αθλητικές εκδηλώσεις είναι ευεργετική για τη συνολική υγεία των ασθενών. Ένας ενεργός τρόπος ζωής αυξάνει τη μυϊκή δύναμη, την αντοχή, την ιδιοδεκτικότητα, την καρδιαγγειακή υγεία, την ισορροπία και τον συντονισμό του ατόμου, μειώνοντας την πιθανότητα τραυματισμού και πτώσεων. Διαπιστώθηκε ότι οι ασθενείς με αρθροπλαστική ωφελούνται επίσης από τη σωματική δραστηριότητα, αλλά το επίπεδο της δραστηριότητας είναι αμφιλεγόμενο. Ορισμένες μελέτες προωθούν τη συμμετοχή σε αθλήματα υψηλής πρόσκρουσης, ενώ άλλες απορρίπτουν τη συμμετοχή σε αθλήματα υψηλής πρόσκρουσης λόγω του κινδύνου αναθεώρησης.

Αν και τα αθλήματα υψηλής πρόσκρουσης για τους ασθενείς μετά από αρθροπλαστική είναι αμφιλεγόμενα, οι περισσότερες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι συνιστώνται αθλήματα χαμηλής πρόσκρουσης. Αθλήματα όπως το περπάτημα, η θαλάσσια αεροβική, η ποδηλασία, η κολύμβηση και το σκι ανωμάλου δρόμου είναι υγιεινά και συνιστώνται από τους περισσότερους χειρουργούς. Έχει διαπιστωθεί ότι τα αθλήματα χαμηλής πρόσκρουσης μειώνουν τον κίνδυνο αναθεώρησης λόγω χαλάρωσης σε σύγκριση με τους πιο καθιστικούς ασθενείς. Ανεξάρτητα από το επίπεδο πρόσκρουσης που επιθυμεί να συμμετέχει ένας ασθενής μετά από μια αρθροπλαστική, συνιστάται ο ασθενής να συζητήσει το άθλημα με τον χειρουργό του πριν από τη χειρουργική επέμβαση, ώστε να μπορέσει ο χειρουργός να καθορίσει την κατάλληλη προσέγγιση και τον τύπο του εμφυτεύματος για την αντιμετώπιση των δυνάμεων που επιβάλλονται από το άθλημα.

Ποιος είναι ο σωστός τρόπος άθλησης των ηλικιωμένων;

Με τη συνειδητοποίηση ότι τα άτομα άνω των 80 ετών αποτελούν την ταχύτερα αυξανόμενη ηλικιακή ομάδα ολόκληρου του πληθυσμού, είναι σημαντικό αυτό το τμήμα των ανθρώπων να κατανοήσει τα οφέλη της άσκησης για την υγεία. Ναι, υπάρχουν ορισμένες αναμφισβήτητες και αναπόφευκτες αλλαγές που συνοδεύουν τη γήρανση- ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα οφέλη της σωματικής δραστηριότητας και της προπόνησης στον ηλικιωμένο πληθυσμό συνεχίζουν να αυξάνονται. Τα οφέλη αυτά περιλαμβάνουν λιγότερες πτώσεις με τραυματισμό, βελτιωμένη μυϊκή δύναμη και αντοχή, μειωμένη συχνότητα εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας που σχετίζεται με το καρδιαγγειακό σύστημα. Οι ηλικιωμένοι αθλητές μπορούν να απολαμβάνουν τη συμμετοχή σε μια ποικιλία αθλητικών ή σχετικών με τον αθλητισμό δραστηριοτήτων, όπως κολύμβηση, γκολφ, μπάσκετ, ποδηλασία, τένις κ.λπ. Με βάση τη δραστηριότητα για την οποία προπονείται ο ηλικιωμένος αθλητής, το προπονητικό σχήμα θα πρέπει να είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να παράγει τόσο μεταβολικές όσο και φυσιολογικές προσαρμογές με στόχο τη βελτίωση της αθλητικής του απόδοσης. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Αθλητιατρικής (ACSM) συνιστά τις ακόλουθες προπονητικές οδηγίες για τους ηλικιωμένους αθλητές:

• Προπόνηση 3-5 ημέρες την εβδομάδα
• 55%-65% έως 90% του μέγιστου καρδιακού ρυθμού ή 40%-50% έως 85% του μέγιστου αποθέματος πρόσληψης οξυγόνου
• 20 έως 60 λεπτά συνεχούς ή διαλείπουσας αερόβιας δραστηριότητας
• Οποιαδήποτε δραστηριότητα που ενεργοποιεί τις μεγάλες μυϊκές ομάδες, όπως περπάτημα, τζόκινγκ, τρέξιμο, ποδηλασία, κωπηλασία, ανέβασμα σκάλας κ.λπ.
• Εκτέλεση προπόνησης με αντιστάσεις: ένα σετ 10-15 επαναλήψεων για τις μεγάλες μυϊκές ομάδες δύο έως τρεις ημέρες την εβδομάδα
• Εκτέλεση προπόνησης ευλυγισίας: διάταση των μεγάλων μυϊκών ομάδων τουλάχιστον τέσσερις φορές την καθεμία για τουλάχιστον δύο έως τρεις ημέρες την εβδομάδα
• Ακόμη και σε προχωρημένες ηλικίες, είναι προφανές ότι με την εφαρμογή τακτικής αθλητικής προπόνησης, τα επίπεδα απόδοσης μπορούν να διατηρηθούν.