Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια που επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής των ανθρώπων που πάσχουν από αυτή. Πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν πως η βιταμίνη D μπορεί να αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την πρόληψη, αλλά και θεραπεία διάφορων χρόνιων παθήσεων. Πολλά άτομα με κατάθλιψη και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές έχουν ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D. Η ανίχνευση και θεραπεία των ανεπαρκών επιπέδων βιταμίνης D στα άτομα αυτά θεωρείται πως μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα και την ποιότητα ζωής τους.

Τι είναι η βιταμίνη D;

Η βιταμίνη D, ή αλλιώς γνωστή ως βιταμίνη του ήλιου, είναι ένα λιποδιαλυτό θρεπτικό συστατικό, που είναι απαραίτητο για την καλή υγεία και ανάπτυξη των οστών, τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου, του ανοσοποιητικού και του καρδιαγγειακού συστήματος.

Υπάρχουν δύο μορφές βιταμίνης D: η εργοκαλσιφερόλη (D2), η οποία προσλαμβάνεται κυρίως μέσω της διατροφής, όπως για παράδειγμα από την κατανάλωση λιπαρών ψαριών, και η χοληκαλσιφερόλη (D3), η οποία συντίθεται στο δέρμα μετά από έκθεση σε υπεριώδες ηλιακό φως (UV).

Ποια είναι η σχέση μεταξύ βιταμίνης D και κατάθλιψης;

Σύμφωνα με μελέτες, μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων με κατάθλιψη έχει χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα του, γεγονός που σημαίνει πως οι δύο αυτοί παράγοντες πιθανότατα σχετίζονται μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, υπάρχουν στοιχεία που υποδεικνύουν πως πιθανώς τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζονται με την επιλόχεια κατάθλιψη, η οποία εμφανίζεται σε μερικές γυναίκες μετά τον τοκετό. Ομοίως, ερευνητές έχουν ανακαλύψει συσχετίσεις μεταξύ της έλλειψης βιταμίνης D και της κατάθλιψης σε άτομα με ουρική αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας και χρόνιους τραυματισμούς του νωτιαίου μυελού. Ως εκ τούτου, η έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D θεωρείται πως μπορεί να συμβάλει στην αύξηση του κινδύνου εμφάνισης κατάθλιψης, αλλά και στη ταχύτερη γνωστική έκπτωση.

Μικρές μόνο μελέτες έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης σε διάφορες ομάδες ατόμων, ύστερα από έναρξη της λήψης συμπληρωμάτων βιταμίνης D. Ωστόσο, άλλες μελέτες δεν έχουν παρατηρήσει σημαντικές επιδράσεις της λήψης βιταμίνης D στην κατάθλιψη. Επομένως, δεν μπορούν να διεξαχθούν σαφή συμπεράσματα για το ρόλο της βιταμίνης D στη θεραπεία της κατάθλιψης, χωρίς περισσότερη έρευνα.

Ποιοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D;

Ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα είναι οι εξής:

• Περιορισμένη έκθεση στον ήλιο

Η έκθεση στο υπεριώδες ηλιακό φως είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόσληψης επαρκών ποσοτήτων βιταμίνης D. Η διάρκεια της έκθεσης που απαιτείται για το σκοπό αυτό ποικίλει ανάλογα με το κλίμα της περιοχής, την ώρα της ημέρας, αλλά και την εποχή του χρόνου. Άτομα που περνούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε εσωτερικούς χώρους ή όσοι μένουν σε χώρες με ελάχιστο ηλιακό φως κατά τη διάρκεια της ημέρας έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης ανεπάρκειας βιταμίνης D.

• Μειωμένη κατανάλωση τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη D

Ελάχιστες τροφές περιέχουν φυσικά βιταμίνη D, όπως τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες, κλπ), το μουρουνέλαιο, τα μανιτάρια και ο κρόκος του αυγού. Υπάρχουν επίσης προϊόντα που εμπλουτίζονται με βιταμίνη D, όπως ορισμένα δημητριακά, γαλακτοκομικά προϊόντα και ο χυμός πορτοκαλιού. Άτομα που ακολουθούν vegan ή χορτοφαγικές δίαιτες είναι πιο πιθανό να λαμβάνουν λιγότερες ποσότητες βιταμίνης D μέσω της διατροφής τους.

• Σκουρότερος τόνος του δέρματος

Σύμφωνα με μελέτες, τα άτομα με πιο σκούρο χρώμα δέρματος είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ανεπάρκεια βιταμίνης D. Αυτό πιθανώς οφείλεται στο ότι το πιο σκούρο δέρμα έχει μεγαλύτερες ποσότητες μελανίνης, η οποία έχει συσχετιστεί με την αναστολή της σύνθεσης βιταμίνης D στο δέρμα.

• Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία μπορεί να σχετίζεται με την ανεπάρκεια βιταμίνης D, σύμφωνα με μελέτες. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στο γεγονός πως τα παχύσαρκα άτομα (με δείκτη μάζας σώματος 30 ή παραπάνω) αποθηκεύουν περισσότερη ποσότητα βιταμίνης D στο λίπος τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ποσότητά της που βρίσκεται ελεύθερη στο αίμα και έτσι να απαιτείται μεγαλύτερη πρόσληψή της για να επιτευχθούν τα απαραίτητα επίπεδα.

• Προχωρημένη ηλικία

Η ηλικία μπορεί να συμβάλει στην ανεπάρκεια βιταμίνης D, καθώς με την πάροδο της ηλικίας το δέρμα γίνεται λιγότερο αποτελεσματικό στην παραγωγή βιταμίνης D. Επιπλέον, οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας τείνουν να περνούν λιγότερο χρόνο στον ήλιο και να μην καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες τροφών που περιέχουν βιταμίνη D.