Ως πολυνοσηρότητα νοείται συνήθως η συνύπαρξη πολλαπλών καταστάσεων υγείας σε ένα άτομο (ένας συναφής όρος, η συννοσηρότητα, περιγράφει την επιβάρυνση από την ασθένεια που συνυπάρχει με μια συγκεκριμένη ασθένεια ενδιαφέροντος). Η πολυνοσηρότητα αποτελεί μια αυξανόμενη παγκόσμια πρόκληση για τη δημόσια υγεία, καθώς οι πληθυσμοί γερνούν και ο επιπολασμός των μακροχρόνιων παθήσεων αυξάνεται. Έχει αναδειχθεί ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι υπηρεσίες υγείας, τόσο σήμερα όσο και τις επόμενες δεκαετίες.

Ο επιπολασμός αυξάνεται με:

• την ηλικία
• τη χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική κατάσταση
• το γυναικείο φύλο

Οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του επιπολασμού της πολυνοσηρότητας είναι:

• Υπέρταση (επιπολασμός 2-18%)
• Κατάθλιψη ή άγχος (3-10%)
• Χρόνιος πόνος (1-10%)

Η κρίση αυτή οφείλεται εν μέρει στη γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού.

Ο επιπολασμός της πολυνοσηρότητας αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία, παρούσα στα περισσότερα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω.

Δεν περιορίζεται στον ηλικιωμένο πληθυσμό, με το 35% των ατόμων ηλικίας 55-64 ετών και το 55% των ατόμων ηλικίας 65-74 ετών να έχουν πολυνοσηρότητα.

Η εμφάνιση της πολυνοσηρότητας συνέβη 10-15 χρόνια νωρίτερα σε άτομα που ζουν στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές σε σύγκριση με τους πιο εύπορους.

Οι Harrison και οι συνεργάτες εισήγαγαν την έννοια της σύνθετης πολυνοσηρότητας, η οποία ορίζεται ως “η συνύπαρξη τριών ή περισσότερων χρόνιων παθήσεων που επηρεάζουν τρία ή περισσότερα διαφορετικά συστήματα του σώματος σε ένα άτομο χωρίς δείκτη χρόνιας πάθησης“.

Σε σύγκριση με τον βασικό ορισμό των δύο ή περισσότερων παθήσεων, η εμφάνιση της σύνθετης πολυνοσηρότητας οδηγεί σε χαμηλότερες εκτιμήσεις επιπολασμού και έχει προταθεί ότι μπορεί να εντοπίσει καλύτερα τους ασθενείς με υψηλότερες ανάγκες.

Ποιες είναι οι συνηθισμένες παθήσεις στην πολυνοσηρότητα;

Όλες οι παθήσεις υγείας μπορούν να συμβάλουν στην πολυνοσηρότητα, όπως:

1. Σωματικές ασθένειες όπως ο διαβήτης, η καρδιοπάθεια ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα
2. Ψυχικές ασθένειες όπως η σχιζοφρένεια ή το άγχος
3. Μαθησιακές δυσκολίες
4. Απώλεια ακοής ή κακή όραση
5. Καταστάσεις που προκαλούν επίμονο πόνο
6. Αδυναμία
7. Κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών

Ποια είναι τα θέματα ασφάλειας στη πολυνοσηρότητα;

Οι ασθενείς με πολυνοσηρότητα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ζητημάτων ασφάλειας για πολλούς λόγους, μεταξύ των οποίων:

1. Πολυφαρμακία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κακή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής και ανεπιθύμητα συμβάντα φαρμάκων
2. Πολύπλοκα σχήματα διαχείρισης
3. Πιο συχνές και σύνθετες αλληλεπιδράσεις με τις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που οδηγούν σε μεγαλύτερη ευαισθησία σε αποτυχίες στην παροχή και τον συντονισμό της περίθαλψης
4. Ανάγκη για σαφή επικοινωνία και φροντίδα με επίκεντρο τον ασθενή λόγω των πολύπλοκων αναγκών των ασθενών απαιτητικά σχήματα αυτοδιαχείρισης και ανταγωνιστικές προτεραιότητες
5. Ευπάθεια σε θέματα ασφάλειας λόγω κακής υγείας, προχωρημένης ηλικίας, γνωστικής εξασθένησης και συννοσηρότητας κατάθλιψης ή άγχους

Ποιες είναι οι κατευθυντήριες γραμμές για την πολυνοσηρότητα;

Οι κλινικές κατευθυντήριες γραμμές επανεξετάζουν και συνοψίζουν τα στοιχεία σχετικά με τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για συγκεκριμένες καταστάσεις και παρέχουν συστάσεις για τη χρήση τους. Ωστόσο, οι κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση των κινδύνων που σχετίζονται με την υγεία και την υγεία των ασθενών είναι πολύ σημαντικές:

• Σχεδόν πάντα επικεντρώνονται σε μεμονωμένες καταστάσεις. π.χ. κατευθυντήριες γραμμές για τον διαβήτη, το άσθμα και το εγκεφαλικό επεισόδιο.
• Σπάνια λαμβάνουν υπόψη την πολυνοσηρότητα.
• Οι τυχαιοποιημένες μελέτες (στις οποίες βασίζονται οι κατευθυντήριες γραμμές) αποκλείουν από τη συμμετοχή άτομα με πολλαπλές παθήσεις.
• Το ενδεχόμενο αλληλεπιδράσεων μεταξύ φαρμάκων και μεταξύ παθήσεων καθιστά την εφαρμογή κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών που βασίζονται σε μία μόνο ασθένεια δυνητικά επικίνδυνη για άτομα με πολλαπλές παθήσεις.

Μια πρόσφατη ανασκόπηση της Cochrane σχετικά με παρεμβάσεις ειδικά για άτομα με πολυνοσηρότητα βρήκε μόνο 10 τυχαιοποιημένες μελέτες που δημοσιεύθηκαν παγκοσμίως. Η αυξανόμενη αναγνώριση των προβλημάτων που συνδέονται με την πολυνοσηρότητα οδήγησε το Εθνικό Ινστιτούτο Αριστείας για την Υγεία και τη Φροντίδα (NICE) στην έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών το 2016 για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των ατόμων με πολυνοσηρότητα. Το βασικό μήνυμα αυτής της κατευθυντήριας γραμμής είναι ότι η φροντίδα μπορεί και πρέπει να εξατομικεύεται για κάθε άτομο.

Συμπερασματικά:

• Η γήρανση του πληθυσμού, ο λιγότερο υγιεινός τρόπος ζωής και η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης χρόνιων παθήσεων σημαίνουν ότι η πολυνοσηρότητα αυξάνεται.
• Η τάση αυτή αποτελεί μεγάλη πρόκληση για την υγειονομική περίθαλψη που αντιμετωπίζουν όλες οι χώρες σε όλο τον κόσμο. Προκειμένου να διαχειρίζονται με ασφάλεια τα άτομα με πολλαπλές παθήσεις, οι ομάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένες, εφοδιασμένες και οργανωμένες.
• Η περίθαλψη πρέπει να είναι προνοητική, με προσέγγιση του κύκλου ζωής και με προληπτική περίθαλψη για τα άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν πολλαπλές παθήσεις.
• Ενθάρρυνση της πρόληψης. Πολλές μακροχρόνιες παθήσεις που μπορούν να αποφευχθούν με έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Ειδικότερα, π.χ. η στεφανιαία νόσος και το εγκεφαλικό επεισόδιο μπορούν να αποφευχθούν με το να μην καπνίζετε, να ασκείστε τακτικά και να τρώτε υγιεινά. Πολλοί καρκίνοι μπορούν να αποφευχθούν με τη διακοπή του καπνίσματος. Η παχυσαρκία και οι πολλές επιπλοκές της μπορούν να αποφευχθούν με υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση. Ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί συχνά να αποφευχθεί με υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση και διατήρηση του βάρους σας σε υγιή επίπεδα. Πολλοί καρκίνοι του δέρματος μπορούν να αποφευχθούν με μια λογική προσέγγιση της έκθεσης στον ήλιο.