Η αλόη είναι ένα τροπικό και ανθεκτικό στη ξηρασία φυτό, που πιθανότατα προέρχεται από την Αφρική. Ανήκει στην οικογένεια των Λειριοειδών (Liliaceae) και περισσότερα από 350 είδη της έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως. Το πιο γνωστό και ευρέως χρησιμοποιούμενο στην εναλλακτική ιατρική, είναι η αλόη βέρα.

Η αλόη βέρα στις μέρες μας χρησιμοποιείται ως συστατικό σε τρόφιμα και καλλυντικά, όπως επίσης και σε φαρμακευτικά προϊόντα και συμπληρώματα διατροφής. Τα φύλλα της αλόης είναι το μέρος του φυτού που φέρει τις ευεργετικές ιδιότητες. Συγκεκριμένα η σάρκα και ο χυμός από τα φύλλα διαφέρουν τόσο ως προς τη σύνθεση όσο και τις ιδιότητες τους. Η σάρκα έχει ανοιχτό πράσινο χρώμα και υφή που μοιάζει με ζελέ, έχει καταπραϋντικές ιδιότητες και χρησιμεύει στην επούλωση πληγών, ενώ ο κίτρινο-πράσινος χυμός, ο οποίος εκκρίνεται με το κόψιμο της επιφάνειας του φύλλου, έχει υψηλή περιεκτικότητα αλοΐνης και ισχυρές καθαρτικές ιδιότητες.

Ποια είναι τα οφέλη της αλόη βέρας για την υγεία μας;

Αντιμικροβιακή και αντιϊκή δράση

Έχει αποδειχθεί πως πολλοί μικροοργανισμοί είναι ευαίσθητοι στην αλόη βέρα και αυτό οφείλεται στις διάφορες αντιμικροβιακές ιδιότητες που έχουν τα συστατικά της. Ο χυμός από τα φύλλα της αλόη βέρας έχει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση, ενώ οι διάφορες ανθρακινόνες που περιέχει δρουν αναστέλλοντας την ικανότητα των μικροβίων να συνθέτουν πρωτεΐνες και άρα να αναπτύσσονται. Πολυσακχαρίτες, που βρίσκονται στα φύλλα της αλόη βέρας, αναστέλλουν επίσης την ανάπτυξη μικροβίων μέσω της ενεργοποίησης φαγοκυττάρων.

Η αντιϊκή δράση της αλόη βέρας οφείλεται εν μέρει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και στη δράση των ανθρακινονών. Η ανθρακινόνη αλοΐνη έχει την ικανότητα να αδρανοποιεί διάφορους ιούς, όπως ο απλός έρπης, ο έρπης ζωστήρας και η γρίπη.

Αντικαρκινικές ιδιότητες

Η αλόη-εμοδίνη είναι ένα συστατικό της αλόης βέρας, το οποίο έχει μελετηθεί ευρέως για τις ευεργετικές ιδιότητες που φαίνεται να παρουσιάζει στην αναστολή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων σε διάφορα είδη καρκίνου, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, του ήπατος και η λευχαιμία.  Διάφορες γλυκοπρωτεΐνες της αλόη βέρας φαίνεται επίσης να έχουν σημαντική αντικαρκινική δράση. Παρόλα αυτά για τη χρήση της αλόη βέρας στην θεραπεία διαφόρων τύπων καρκίνου, απαιτείται παραπάνω μελέτη.

Επούλωση πληγών και προστασία του δέρματος

Ο πολυσακχαρίτης, ακεμαννάνη (acemannan), που είναι ένα από τα ενεργά συστατικά του τζελ της αλόη βέρας, βοηθά σημαντικά στην επιτάχυνση της επούλωσης των πληγών μέσω διέγερσης του πολλαπλασιασμού των ινοβλαστών και σύνθεση κολλαγόνου στο σημείο του τραύματος. Επιπλέον, σημαντική είναι η δράση της αλόη βέρας στην θεραπεία εγκαυμάτων και ελκών από έκθεση σε επικίνδυνες ακτινοβολίες.

Από τα αρχαία χρόνια η αλόη βέρα χρησιμοποιούταν ως προστατευτικός παράγοντας για το δέρμα. Πολλές μελέτες στις μέρες μας έχουν επιβεβαιώσει τις ευεργετικές αυτές ιδιότητες, και πλέον η αλόη βέρα χρησιμοποιείται ευρύτατα στη βιομηχανία των καλλυντικών για την ενυδάτωση του ξηρού δέρματος, προστασία από τα σημάδια γήρανσης και ακτινοβολίες UV.

Ρύθμιση επιπέδων χοληστερόλης και γλυκόζης στο αίμα

Κλινικές μελέτες έχουν δείξει πως η αλόη βέρα παίζει σημαντικό ρόλο στην μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης και της γλυκόζης στο αίμα, σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Φαίνεται επίσης, πως βοηθά στον καλύτερο μεταβολισμό των υδατανθράκων και ως επόμενο μπορεί να συμβάλει στην μείωση του βάρους, του σωματικού λίπους και γενικότερα τη βελτίωση της  μεταβολικής κατάστασης παχύσαρκων ατόμων με διαβήτη.

Αντιφλεγμονώδης δράση

Η φλεγμονή είναι μια φυσική απόκριση του οργανισμού μας σε παθογόνα και λοιμώξεις. Ωστόσο η χρόνια φλεγμονή σχετίζεται με διάφορες ασθένειες, όπως ο καρκίνος και η παχυσαρκία. Το εκχύλισμα της αλόη βέρας παρουσιάζει αντιφλεγμονώδη δράση, μέσω της αναστολής της παραγωγής προσταγλανδίνης Ε2 από το αραχιδονικό οξύ. Μελέτες έχουν καταφέρει να εντοπίσουν ως το πιο δραστικό αντιφλεγμονώδες συστατικό της αλόη βέρας, τη λουπεόλη (lupeol).

Αντιοξειδωτικές ιδιότητες

Η αλόη βέρα περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά συστατικά, όπως η α-τοκοφερόλη (βιταμίνη Ε), το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C), διάφορα καροτενοειδή, φλαβονοειδή και τανίνες. Αυτά τα αντιοξειδωτικά συμβάλλουν στη ρύθμιση ή εξουδετέρωση των δραστικών μορφών οξυγόνου (ROS), οι οποίες φαίνεται να σχετίζονται με την ανάπτυξη ασθενειών, όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και διάφορες καρδιαγγειακές και νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Έτσι η αλόη βέρα, μετά από μια πιο εκτενή μελέτη, θα μπορούσε πιθανότατα να είναι ευεργετική στην καταπολέμηση των ασθενειών που σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες.

Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες από τη χρήση της αλόη βέρας;

Κατά την τοπική χρήση αλόη βέρας, άτομα με ευαίσθητο δέρμα μπορεί να εμφανίσουν ερυθρότητα και αίσθηση καψίματος ή τσιμπήματος στο σημείο εφαρμογής. Οι αλλεργικές αυτές αντιδράσεις οφείλονται κυρίως στις ανθρακινόνες, όπως η αλοΐνη και η βαρμπαλοΐνη. Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε αντίδραση τέτοιου είδους, συνιστάται η εφαρμογή σε μια μικρή περιοχή προτού γίνει κανονική χρήση.

Η χορήγηση εκ του στόματος έχει αναφερθεί πως μπορεί να προκαλέσει κοιλιακές κράμπες, διάρροια και οξεία ηπατίτιδα. Λόγω των καθαρτικών ιδιοτήτων που φέρει η αλόη βέρα, η παρατεταμένη χρήση της μπορεί επίσης να προκαλέσει ανισορροπίες στους ηλεκτρολύτες, όπως πχ. χαμηλά επίπεδα καλίου.

Ποιες περιπτώσεις απαιτούν προσοχή στη χρήση αλόης;

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης  η χορήγηση αλόη βέρας εκ του στόματος δεν συνιστάται, λόγω πιθανής  διέγερσης των συσπάσεων της μήτρας, ενώ σε μητέρες που θηλάζουν, μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερική δυσφορία στο βρέφος.

Άτομα με διαβήτη που ήδη λαμβάνουν σχετική φαρμακευτική αγωγή δεν πρέπει επίσης να χρησιμοποιούν πόσιμη αλόη βέρα, διότι αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική μείωση του σακχάρου στο αίμα.

Τέλος, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αλληλεπίδρασης της αλόη βέρας με άλλα φάρμακα και γι’ αυτό η χρήση της σε οποιαδήποτε περίπτωση πρέπει να γίνεται μόνο ύστερα από επικοινωνία με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.